Βροχή έφτασαν τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα στην πόλη της Γάζας, λίγο μετά την αναμενόμενη επικράτηση του Παλαιστινίου ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ στις πρώτες παλαιστινιακές εκλογές της 20ής του Γενάρη. Μέσα στη διεθνή αυτή ικανοποίηση και "έγκριση" πνίγηκαν οι φωνές εκείνων που κατήγγειλαν νοθεία και παρατυπίες στην εκλογική διαδικασία. Μάλιστα, πολλοί ήταν εκείνοι που βιάστηκαν να μιλήσουν για την πρώτη πράξη της δικαίωσης του αγώνα του παλαιστινιακού λαού, ο οποίος για πρώτη φορά άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα.

Ο ενθουσιασμός αυτός, όμως, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή τουλάχιστον στις προδιαγραφόμενες εξελίξεις του άμεσου μέλλοντος; Πριν τολμηθεί οποιαδήποτε απόπειρα διατύπωσης συμπεράσματος, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να υπογραμμιστούν ορισμένα στοιχεία που απεικονίζουν την τωρινή εικόνα της κατάστασης.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι οι παλαιστινιακές εκλογές έχουν ελάχιστα, αν όχι κανένα, κοινά χαρακτηριστικά με αυτά που ο μέσος πολίτης μιας αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας εντάσσει στον όρο αυτό. Οι διαφορές αυτές αφορούν τόσο τον ίδιο το σκοπό της εκλογικής διαδικασίας όσο και το χαρακτήρα διεξαγωγής της. Μάλιστα, και τα δύο αυτά γνωρίσματα ορίζονται και περιορίζονται σαφέστατα μέσα στα κείμενα των ισραηλινο-παλαιστινιακών ειρηνευτικών συμφωνιών του Οσλο το 1993 και της Ουάσιγκτον το 1995.

Συγκεκριμένα, το Νομοθετικό Συμβούλιο που αναδείχτηκε από τις εκλογές της 20ής του Γενάρη (και από το οποίο θα εκλεγεί το Εκτελεστικό Συμβούλιο) δεν είναι τίποτε άλλο από ένα νέο όνομα για την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία είναι υπεύθυνη για την ενδοπαλαιστινιακή ασφάλεια, την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια, τους άμεσους φόρους και την έκδοση διαβατηρίων μόνο στις αυτόνομες παλαιστινιακές περιοχές. Ολα τα υπόλοιπα ζητήματα, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της Δυτικής Οχθης (περίπου το 70%) παραμένουν υπό τον έλεγχο των κατοχικών ισραηλινών δυνάμεων. Οι περιορισμένες αρμοδιότητες που έχει το νομοθετικό αυτό συμβούλιο θέτουν, αναμφίβολα, πολλές αμφιβολίες και ερωτηματικά για το κατά πόσο το Συμβούλιο αυτό αποτελεί την εμβρυακή μορφή της κυβέρνησης ενός δημοκρατικού ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Επιπλέον, η ίδια η διεξαγωγή των εκλογών αυτών αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνειών και αμφισβητήσεων. Οι εκλογικοί κατάλογοι δεν άρχισαν να συμπληρώνονται παρά μόνο μετά την είσοδο του νέου χρόνου, με αποτέλεσμα να έχουν προστεθεί και αφαιρεθεί πάνω από 90.000 ονόματα. Εφόσον το Ισραήλ έλεγξε τους καταλόγους αυτούς, άνοιξε η αυλαία της προεκλογικής περιόδου, που δεν κράτησε παρά μόνο 10 μέρες. Στο 1.028.280 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους δε συμπεριλήφθηκαν οι, περίπου, 3.500.000 Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, αλλά και αρκετές χιλιάδες Παλαιστίνιοι της Δυτικής Οχθης, που δεν πρόλαβαν ή δε θέλησαν να δώσουν τα ονόματά τους. Οι 672 υποψήφιοι, με εξαίρεση τους υποψηφίους του Κόμματος του Παλαιστινιακού Λαού, του Δημοκρατικού Κόμματος της Παλαιστίνης και ορισμένους "ανεξάρτητους" προσκείμενους στη "Χαμάς", ήταν συνεργάτες του Γιάσερ Αραφάτ ή μέλη της οργάνωσής του, "Φατάχ". Το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, το Δημοκρατικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, η Τζιχάντ και η Χαμάς μποϊκοτάρισαν τις εκλογές.

Οι καταγγελίες για νοθεία, άσκηση βίας και παρατυπίες χάθηκαν πίσω από τις διαβεβαιώσεις των διεθνών παρατηρητών και από την, αρχικά εμφανιζόμενη ως μεγαλειώδη, συμμετοχή των Παλαιστινίων ψηφοφόρων. Οι, περίπου, 650 διεθνείς παρατηρητές χαρακτήρισαν μηδαμινές τις παρατυπίες αυτές, ιδιαίτερα, για μια διαδικασία που διεξάγεται μετά από τόσα χρόνια και αποχώρησαν από την περιοχή την επομένη τον εκλογών, χωρίς καν να έχουν ανακοινωθεί τα αποτελέσματα. Δημοσιογραφικές πληροφορίες κατεβάζουν το ποσοστό συμμετοχής στο 60% (και όχι 80% όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί) και μάλιστα σε ορισμένες περιοχές η αποχή ξεπέρασε το 70%.

Η επικράτηση του Γιάσερ Αραφάτ έγινε αντιληπτή ως έγκριση της ειρηνευτικής διαδικασίας με το Ισραήλ και αυτό είναι πολύ λογικό. Αλλωστε, γίνεται ολοένα σαφέστερο ότι οι εκλογές αυτές δεν είχαν κανένα άλλο σκοπό εκτός από τη "νομιμοποίηση" του ηγετικού ρόλου του Παλαιστινίου ηγέτη, καθώς και τη "λαϊκή έγκριση" των ενεργειών του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δε θα πρέπει να θεωρηθεί καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στις 6 από τις 8 παλαιστινιακές πόλεις, όπου διεξήχθησαν εκλογές, δεν είχε συμπληρωθεί ούτε ένας μήνας από τότε που αποχώρησαν τα ισραηλινά στρατεύματα. Η επιλογή της συγκεκριμένης χρονικής στιγμής για τη διεξαγωγή των παλαιστινιακών εκλογών μπορεί, χωρίς καμία αμφιβολία, να θεωρηθεί ως μια πολύ έξυπνη κίνηση του Παλαιστίνιου ηγέτη. Οι κάτοικοι της Καλκιλίας, της Ραμάλα, της Τουλκαρέμ, της Βηθλεέμ, της Τζενίν και της Ναμπλούς ζουν τον πρώτο μήνα της αυτονομίας τους μετά από 28 χρόνια 24ωρης ασφυκτικής κατοχής και ελέγχου. Η ανάσα της αυτονομίας δεν μπορούσε παρά να εκφραστεί με ψήφο εμπιστοσύνης στον άνθρωπο που συμβολίζει την αυτονομία: Τον Γιάσερ Αραφάτ.

Αντίθετα, στη Γάζα και την Ιεριχώ, πόλεις που έχουν βιώσει την αυτονομία περισσότερο από ένα χρόνο, η απογοήτευση, η οικονομική ανέχεια και μιζέρια, η αυθαιρεσία και η αυταρχικότητα της παλαιστινιακής διοίκησης και αστυνομίας εκφράστηκε και στο εκλογικό αποτέλεσμα. Στη Γάζα είναι που ο Χαϊντάρ Αμπντέλ - Σάφι, υποψήφιος του προοδευτικού σχήματος "Δημοκρατικός Συνασπισμός", συγκέντρωσε, χωρίς καμία προεκλογική εκστρατεία, 57.500 ψήφους.

Οι ανεξάρτητοι δημοκρατικοί υποψήφιοι, όπως και οι υποψήφιοι του ΚΠΛ και του ΔΠΚ συμμετείχαν στις εκλογές χωρίς ψευδαισθήσεις δημοκρατικότητας. Εκπρόσωποί τους δηλώνουν ότι ο μοναδικός σκοπός τους ήταν η άρθρωση ενός αντιπολιτευτικού λόγου στην πολιτική Αραφάτ μέσα στο Νομοθετικό Συμβούλιο. Τα 88 του μέλη είναι το μόνο ζήτημα καθαρής υποχώρησης του Ισραήλ απέναντι στις απαιτήσεις της παλαιστινιακής αρχής και σίγουρα όχι χωρίς αντάλλαγμα. Το Ισραήλ απαιτεί την κατάργηση του άρθρου του καταστατικού της ΟΑΠ (στην οποία εκπροσωπούνταν όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις, ακόμα και αυτές που σήμερα απορρίπτουν την πολιτική Αραφάτ), που μιλά συγκεκριμένα για "ίδρυση ενός ενιαίου λαϊκού παλαιστινιακού κράτους σε όλη την Παλαιστίνη", στο χώρο δηλαδή που προβλεπόταν πριν από το 1948, οπότε και ιδρύθηκε το Ισραήλ. Για να ικανοποιηθεί το ισραηλινό αίτημα, τα 2/3 του εξόριστου Παλαιστινιακού Εθνικού Συμβουλίου της ΟΑΠ θα πρέπει να υπερψηφίσουν τη διαγραφή αυτή. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο, όμως, δε φαινόταν πιθανό με την επιρροή που ο Γιάσερ Αραφάτ είχε στα 500 και πλέον υπάρχοντα μέλη του ΠΕΣ. Με την ένταξη, όμως, του εκλεγμένου Συμβουλίου (που ελέγχεται από τον Αραφάτ) στο ΠΕΣ, τίποτα δεν αποκλείεται.

Η έναρξη της τρίτης φάσης της ειρηνευτικής διαδικασίας (στην οποία θα συζητηθεί το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, αλλά και το μέλλον των αυτόνομων περιοχών) βρίσκει τις διεκδικήσεις της παλαιστινιακού αγώνα αδικαίωτες. Ρόλο - κλειδί για τη διαμόρφωση της τελικής χάρτας της περιοχής θα παίξουν, χωρίς καμία αμφιβολία, οι εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις του Ισραήλ με τη Συρία, μια Συρία που εμφανίζεται, σήμερα, στο ρόλο του ύστατου πόλου αντίστασης ενάντια στον ισραηλινό και αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Οι δημοκρατικές ιαχές της Δύσης και οι μεγαλοστομίες του νικητή Αραφάτ δεν μπορούν να απομακρύνουν την πραγματικότητα. Ο παλαιστινιακός λαός δεν έχει, ακόμα, ένα εθνικό ανεξάρτητο δημοκρατικό κράτος. Ο αγώνας και το αίμα της Ιντιφάντα δεν έχουν, ακόμα, δικαιωθεί.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ