Στο Ελσίνκι, το 1952, κάνει την εμφάνισή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες η Σοβιετική Ενωση. Μια αθλητική υπερδύναμη με σημαντική προσφορά στο ολυμπιακό κίνημα. Το γεγονός και μόνο ότι αντιπροσώπευε ένα νέο πολιτικό σύστημα και μια διαφορετική αντίληψη επί των αθλητικών πραγμάτων, ώθησε σε ύψιστο βαθμό την ευγενική άμιλλα μεταξύ αθλητών και κρατών.

Επί σαράντα ολόκληρα χρόνια, η ΕΣΣΔ έμεινε εκτός ολυμπιακής οικογένειας. Η ΔΟΕ εκπροσωπούσε ανέκαθεν τη συντηρητική τάξη πραγμάτων και τα κρίσιμα αυτά χρόνια ερωτοτροπούσε με τα φασιστικά καθεστώτα. Κι όμως, η επανάσταση των μπολσεβίκων έφερνε ένα διαφορετικό αέρα στον αθλητισμό.

Η Ρωσία ήταν μεταξύ των 12 χωρών που το 1894 ίδρυσαν τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή στο Παρίσι. Η κληρονομιά που παρέδωσε στην ΕΣΣΔ ήταν όμως μηδαμινή. Απούσα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, 1900 και 1904, κατέκτησε συνολικά, το 1908 και 1912, 1 χρυσό, 4 ασημένια και 3 χάλκινα μετάλλια. Η προσοχή των τσάρων ήταν μόνιμα στραμμένη στους εξοπλισμούς και το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής. Οι νέοι έφευγαν νωρίς για το στρατώνα, με αποτέλεσμα σε μια χώρα εκατοντάδων εκατομμυρίων οι αθλητές της το 1914 να μην ξεπερνούν τις 45.000.

Με τη δημιουργία της ΕΣΣΔ, ο αθλητισμός γίνεται συστατικό στοιχείο της νέας κοινωνίας. Οι πόλεις, τα χωριά, τα εργοστάσια, τα πανεπιστήμια, γεμίζουν αθλητικούς συλλόγους. Ο αθλητισμός, με την ουσιαστική έννοια της λέξης, καλλιεργείται σε βάθος και στα περισσότερα αγωνίσματα πρωτοποριακά. Στην πρώτη Σπαρτακιάδα των λαών της ΕΣΣΔ, το 1928, παίρνουν μέρος 3,5 εκατομμύρια αθλητές.

Οι "αθάνατοι" που στις 7 Μάη 1951 δέχτηκαν την ένταξη της ΕΣΣΔ στη δύναμη της ΔΟΕ, δεν περίμεναν κι οι ίδιοι ότι ένα χρόνο μετά, στο Ελσίνκι, οι Σοβιετικοί αθλητές θα ανέβαιναν στη δεύτερη θέση του πίνακα των μεταλλίων. Ας μη διαφεύγει της προσοχής, πως λίγα χρόνια νωρίτερα είχε τελειώσει ο πλέον καταστροφικός πόλεμος στην ιστορία της ανθρωπότητας, που κόστισε στην ΕΣΣΔ 20 εκατομμύρια νεκρούς και χιλιάδες καταστραμμένες πόλεις.

Η ΕΣΣΔ δεν υπάρχει πια. Εγραψε όμως μια ιστορία μοναδική και πολύτιμη για το ολυμπιακό κίνημα. Οι αθλητές της πήραν μέρος σε 9 Ολυμπιάδες, κατακτώντας 395 χρυσά, 319 ασημένια και 296 χάλκινα μετάλλια. Η παγκόσμια αθλητική κοινότητα γνώρισε Ολυμπιονίκες όπως οι μπασκετμπολίστες Σ. και Α. Μπέλοφ, ο Παουλάουσκας, ο Σαμπόνις, ο Μαρτσουλιόνις, ο Βολκόφ, οι γυμναστές Αντριάνοφ, Τσουγκάριν, Ντιτιάτιν, Μπιλοζέρτσεφ, Λατίνινα, Κόρμπουτ, Κιμ, Τουρίσεβα, οι αθλητές στίβου Μπορζόφ, Μπρούμελ, Κουτς, Λούσις, Σανέεφ, Οβανεσιάν, Σέντιχ, Μπούμπκα, Αβίλοφ, Καζανκίνα, Πονομαριόβα, Μπράγκινα, Σαμολένκο, Τ. Πρες, οι αρσιβαρίστες Βλάσοφ, Αλεξέεφ, Βαρντανιάν, οι ποδοσφαιριστές Γιασίν, Σιμονιάν, Νέτο, Μιχαϊλιτσένκο, οι βολεϊμπολίστες Σάβιν και Ζάιτσεφ, καθώς δεν υπήρχε αγώνισμα χωρίς πρωταγωνιστές από την ΕΣΣΔ.

Στη Βαρκελώνη το 1992, οι αθλητές της τέως ΕΣΣΔ αγωνίστηκαν ως εκπρόσωποι της Κοινοπολιτείας, κατακτώντας την πρώτη θέση. Στην Ατλάντα κάθε μία από τις 15 χώρες θα παρουσιάσει τη δική της ολυμπιακή ομάδα. Κατά μία άποψη η κορυφαία αθλητική σχολή θα είναι και πάλι παρούσα. Θα απουσιάζει όμως το πνεύμα της. Η πίστη στα ολυμπιακά ιδεώδη, όπως αυτά παρουσιάστηκαν στην τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας της Μόσχας το 1980. Το αντίπαλο δέος στον ξέφρενο επαγγελματισμό, τον αθλητισμό των χρημάτων και των εταιριών.