Εκατόν εννιά χρόνια μετά το Σικάγο, είναι φανερό ότι ο επίλογος εκείνης της εξέγερσης δεν έχει γραφτεί ακόμα. Με άλλες μορφές, αλλά με την ίδια επιθετικότητα, η άρχουσα τάξη επιδιώκει τώρα τη ρεβάνς. Ζητά να πάρει πίσω όσα κατάκτησαν στην πορεία του χρόνου οι εργαζόμενοι, με πρώτο στόχο την κατάκτηση του αιώνα, το 8ωρο.

Ο νόμος του 1833 της Αγγλίας που όριζε την "εργοστασιακή μέρα",στα πλαίσια της οποίας όλα επιτρέπονταν, είναι ξανά εδώ ενάντια στην "εργασιακή μέρα" και στα κατακτημένα συμβατικά ωράρια εργασίας. Αναβιώνει στις μαύρες σελίδες της "Λευκής Βίβλου", η οποία γράφει επί λέξει: "Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να αποβεί σε όφελος της ανταγωνιστικότητας μόνο στο πλαίσιο αποκεντρωμένης προσέγγισης σε επίπεδο εκάστης επιχείρησης... ".

Σε όλες τις χώρες της Κοινότητας - και στη δική μας - έχει ξεδιπλωθεί η σφοδρότερη μεταπολεμική επίθεση του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων για να κάνουν πράξη τις πιο πάνω κατευθύνσεις. "Ντε γιούρε" και κυρίως "ντε φάκτο" δικαιώματα αφαιρούνται, κατακτήσεις ξηλώνονται και γίνονται "καύσιμη ύλη" για την αύξηση των υπερκερδών του κεφαλαίου. Παρ' όλα αυτά, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην τελευταία της έκθεση "για την απασχόληση στην Ευρώπη" εκτιμά ότι "η αγορά της εργασίας κρίνεται ακόμα ανεπαρκώς ελαστική, ώστε να δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να οργανώσουν την παραγωγή και το εργατικό δυναμικό τους με τον αποτελεσματικότερο τρόπο από άποψη κόστους και να προσλαμβάνουν - καθώς και να απολύουν - εργαζόμενους ΟΤΑΝ ΚΑΙ ΟΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ" (!) (σ. σ. η υπογράμμιση δική μας). Με μεγάλη δόση μελαγχολίας διαπιστώνει επίσης: "Υπάρχει βραδεία προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες επιταγές, γιατί είναι δύσκολο να αλλάξουν οι μέθοδοι και οι εργασίες που εκτελούν τα άτομα".

Προχωρώντας παρακάτω η ΚΟΜΙΣΙΟΝ και αποκαλύπτοντας ότι ο πραγματικός στόχος της επιδιωκόμενης κατάργησης του 8ωρου και της επιβολής της μερικής απασχόλησης δεν είναι - όπως υποκριτικά ισχυρίζεται - η αύξηση της απασχόλησης, αλλά η ένταση της εκμετάλλευσης, σημειώνει με καταπληκτική σαφήνεια: "Ενώ οι θέσεις μερικής απασχόλησης αυξήθηκαν, δε συνεπάγεται αυτό πάντοτε λιγότερες ώρες εργασίας".Μπορεί, δηλαδή διευκρινίζεται, ο απασχολούμενος σε καθεστώς μερικής απασχόλησης να δουλεύει ακόμα και παραπάνω ώρες από το συμβατικό ωράριο, μόνο που - όπως αμέσως μετά ομολογεί - "αυτός ο εργαζόμενος υπόκειται σε διαφορετικούς, λιγότερο ευνοϊκούς όρους εργασίας από έναν άλλο που εργάζεται με πλήρη απασχόληση".

Διάχυτη - εκτιμά η ΚΟΜΙΣΙΟΝ - ότι είναι στην ΕΕ η αντίληψη ότι η μερική απασχόληση αυξήθηκε και "επιπλέον ότι υπάρχει περιθώριο να επεκταθεί σε πολλά κράτη - μέλη, όπου επί του παρόντος φαίνεται ότι είναι υποαναπτυγμένη". Σε ό,τι αφορά τα διαθέσιμα στοιχεία για την έκταση της μερικής απασχόλησης, η Επιτροπή παραθέτει τα πιο κάτω:

- Τη μεγάλη πλειονότητα των εργαζομένων με μερική απασχόληση συνιστούν γυναίκες κατά 85%.

- Το 1992, το 31% των απασχολούμενων γυναικών στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες στην Κοινότητα εργαζόταν με μερική απασχόληση.

- Ο αριθμός των γυναικών μερικής απασχόλησης παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις στην Κοινότητα. Από 59% στις Κάτω Χώρες και 44% την Αγγλία, σε 8% στην Ιταλία και την Πορτογαλία και 6% στην Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι τα στοιχεία αυτά αναφέρονται με κάθε επιφύλαξη για την ορθότητά τους.

- Στο 9% υπολογίζεται το ποσοστό των ανδρών που απασχολούνται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες. Οι μισοί περίπου από αυτούς υπολογίζεται ότι δουλεύουν κάτω από 30 ώρες και το 1% κάτω από 10 ώρες τη βδομάδα!

Η εργάσιμη μέρα στην ΕΕ

Σε ό,τι αφορά γενικά τη διάρκεια της εργασίας, η ΚΟΜΙΣΙΟΝ εκτιμά ότι ο μέσος αριθμός των ωρών συνήθους βδομαδιάτικης απασχόλησης στην Κοινότητα σε μια δεκαετία (1982 - 1992), μειώθηκε κάτω από 4%.

Το 1992 το 58% των απασχολούμενων ανδρών στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες εργαζόταν συνήθως 38 - 40 ώρες τη βδομάδα, ενώ το 23% ξεπερνούσε τις 40 ώρες. Για εφτά εκατομμύρια Ευρωπαίους εργαζόμενους στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες ή το 12%, η εργάσιμη βδομάδα είναι 48 ώρες. Το ίδιο υπολογίζεται επίσης και για 550.000 απασχολούμενους στη γεωργία.

Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, τα στοιχεία νοθεύονται εντελώς από τη μεγάλη έκταση της μερικής απασχόλησης, πράγμα που σημειώνεται και στην έκθεση. Ετσι, υπολογίζεται ότι το 49% εργαζόταν συνήθως κάτω από 38 ώρες, το 30% κάτω από 30 ώρες, το 4% κάτω από 10 ώρες...

Σε πέντε χώρες της Κοινότητας (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο) η κανονική εργάσιμη βδομάδα είναι 40 ώρες. Στη Γαλλία 39 ώρες. Στη Γερμανία,στο Βέλγιο και στη Δανία μεταξύ 37 - 38 ωρών. Στην Πορτογαλία και στην Αγγλία το πρότυπο είναι λιγότερο σαφές. Και στις δυο χώρες, κυρίως στην Αγγλία, για μεγάλο ποσοστό εργαζομένων η κανονική εργάσιμη βδομάδα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι στις άλλες χώρες. Ειδικά η περίπτωση της Αγγλίας - της πρώτης χώρας που εφάρμοσε στη μεγαλύτερη έκταση το μοίρασμα της ανεργίας με βάση το γνωστό θατσερικό σλόγκαν: "μια θέση εργασίας για δύο" - δείχνει ότι η επέκταση της μερικής απασχόλησης μπορεί να συμβαδίζει με την αύξηση των ωρών εργασίας.

Μαίρη ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ