Δήμος Κατούνας, Κοινότητα Λεπενούς, χωριό Παπαδάτος στο Ξηρόμερο. Είναι οι τρεις επόμενοι σταθμοί του οδοιπορικού του "Ρ" στην Αιτωλοακαρνανία, όπου τα προβλήματα των αγροτών είναι ακόμα πιο οξυμένα. Κι αυτό γιατί η κύρια και μοναδική καλλιέργεια σ' όλες αυτές τις περιοχές είναι τα καπνά. Φτώχεια, ερήμωση, εγκατάλειψη από τη μια, οργή και αγανάκτηση απ' την άλλη. Οι αγρότες αυτών των περιοχών τονίζουν πως "ο κόμπος έφτασε στο χτένι", τα παιδιά τους επισημαίνουν πως ο μόνος δρόμος γι' αυτούς είναι ο δρόμος της φυγής και ο 74χρονος μπάρμπα - Χρήστος δείχνει τα κλειδωμένα σπίτια του χωριού μονολογώντας: "Πριν λίγα χρόνια δεν μπορούσα να φανταστώ τέτοια ερήμωση"... Τα καπνοχώρια της Αιτωλοακαρνανίας βγάζουν τη δική τους κραυγή απελπισίας. Και δε ζητούν τίποτα παραπάνω απ' αυτό που τους ανήκει...

Πρώτη στάση ο δήμος Κατούνας.Σε τούτο το μέρος τα καπνά είναι μονοκαλλιέργεια. Είναι κάτι που το καταλαβαίνει εύκολα κανείς, διασχίζοντας το δρόμο που οδηγεί στο κεφαλοχώρι, αφού δεξιά και αριστερά από τη δημοσιά βλέπεις μόνο χωράφια με καπνά.

Μπαίνοντας στην Κατούνα περιμένεις να δεις τους δρόμους να σφύζουν από ζωή. Μάταιη προσδοκία, όμως, αφού οι λιγοστοί άνθρωποι στο δρόμο συνθέτουν μουντή εικόνα. Στην κεντρική πλατεία της πόλης το καφενείο. Οποιον θαμώνα κι αν ρωτήσεις για το τι γίνεται με τα καπνά στο χωριό το ίδιο πράγμα θα σου πει: "Πετρίδου... Το ξέρεις αυτό το όνομα; Η επιχείρησή της χρωστάει σε όλο το χωριό χρήματα από τα περσινά καπνά. Χρωστάει λεφτά μετά από έξι μήνες".

Ο Αποστόλης Πουρνάρας είναι καπνοπαραγωγός κι ένα από τα θύματα της αισχροκέρδειας των εμπόρων. "Μου δίνουνε ποσόστωση 1.900 κιλά. Μπορεί να ζήσει κανείς μ' αυτά τα κιλά; Η επιδότηση και η εμπορική τιμή μαζί είναι 700 δραχμές το κιλό. Εχω 4μελή οικογένεια, πώς θα τη συντηρήσω; Καλλιεργώ 12 στρέμματα με καπνά και βγάζω 3.000 κιλά, η ποσόστωση όμως αφήνει τα υπόλοιπα κιλά στο κατώι να τα φάνε οι κότες ή να μας τα πάρουν τζάμπα οι έμποροι", λέει χαρακτηριστικά.

Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού της Κατούνας Θύμιος Καραϊσκος περιγράφει την κατάσταση των καπνοπαραγωγών του χωριού: "Ο μέσος όρος ποσόστωσης για τους παραγωγούς της Κατούνας είναι 1.400 κιλά και ο μέσος όρος εισοδήματος είναι 1,5 εκατομμύριο δραχμές μεικτό για κάθε οικογένεια. Τα χρήματα αυτά είναι πολύ λίγα, έτσι οι περισσότεροι κάτοικοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας".

Μιλώντας για τους νέους του χωριού, ο Θ. Καραϊσκος επισημαίνει πως, όταν τελειώνουν το σχολείο δεν έχουν καμία προοπτική να μείνουν στον τόπο, αφού δεν μπορούν να αποκτήσουν νέες άδειες καλλιέργειας καπνού. "Πριν από 7 - 8 χρόνια η Κατούνα είχε 4.500 κατοίκους και τώρα έχει μόλις 2.000. Οταν άρχισαν οι αποσύρσεις των αδειών των καπνών 450 οικογένειες εγκατέλειψαν τον τόπο. Είμαστε σε τραγική κατάσταση. Η κυβέρνηση, με την πολιτική των ποσοστώσεων που ακολουθεί, θέλει να διώξει τους αγρότες από τα χωράφια. Εμείς ζητάμε να δοθούν μεγαλύτερες ποσοστώσεις, έτσι ώστε να είναι βιώσιμες οι καλλιέργειες και να μπορεί ο κόσμος να μείνει", υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού.

Την ίδια άποψη έχει και ο δήμαρχος Κατούνας Χρ. Λίτσος που λέει ξεκάθαρα: "Η μόνη λύση είναι να αυξηθούν οι ποσοστώσεις. Αν θέλουν να υπάρχει σε δέκα χρόνια η Κατούνα, πρέπει να λύσουν αυτό το ζήτημα. Δεν υπάρχει άλλη παραγωγή για τους αγρότες σε αυτό τον τόπο εκτός από τα καπνά".

"Και μεις που μείναμε στα χωράφια, για... φιγούρα μείναμε", παρεμβαίνει στη συζήτηση ο Γ. Σαλαγιάννης."Λεφτά δεν πήραμε ακόμα και δεν ξέρουμε πότε θα πάρουμε. Ο κόσμος έχει απελπιστεί. Αλήθεια τρώγεται ο καπνός;", αναρωτιέται χαριτολογώντας.

Ο 74χρονος μπάρμπα - Χρήστος μάς τραβάει έξω απ' το καφενείο, μας δείχνει τα σπίτια κάτω από την εκκλησία του χωριού και μας λέει: "Κοίτα τούτα τα σπίτια. Είναι όλα κλειστά. Τα αφήσανε και φύγανε. Ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι τούτο το χωριό θ' άδειαζε έτσι"...

Επόμενος σταθμός το χωριό Παπαδάτος.Γνωστό καπνοχώρι κι αυτό της επαρχίας Ξηρομέρου.Τα προβλήματα κι εδώ είναι τα ίδια. Με τη μόνη διαφορά ότι ο έμπορος που χρωστάει στους αγρότες, λέγεται Χαρδαλιάς και η εταιρία του ΑΤΙΚ. Οι ποσοστώσεις και εδώ μικρές, η φτώχεια μεγάλη και ο κόσμος σε πλήρη απόγνωση.

Ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ντ. Τσιλίκης επισημαίνει ότι οι παραγωγοί είναι απλήρωτοι από τις 15 Μάη και ότι ο Χαρδαλιάς χρωστάει στο χωριό περίπου 100 εκατομμύρια δραχμές. "Μας υποσχέθηκαν ότι στις αρχές του Νοέμβρη θα μας τα δώσουν. Αλλά και αυτά τα χρήματα να πάρουμε δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα", λέει χαρακτηριστικά. Ο Ντ. Τσιλίκης υπογραμμίζει ότι για να ξελασπώσουν οι αγρότες πρέπει να υπάρξει ελεύθερη καλλιέργεια. "Το υπουργείο Γεωργίας πρέπει να βάλει ένα πλαφόν βιώσιμο. Να δώσουν δυο τόνους ποσόστωση για το "τσεμπέλι" και 3,5 τόνους για τα "βιρτζίνια". Δε θα υπήρχε πρόβλημα αν τα καπνά ήταν ελεύθερα", επισημαίνει.

"Τα 2/3 των κατοίκων έχουν εγκαταλείψει το χωριό", τονίζει ο πρόεδρος της κοινότητας Γ. Σταμπουλάκης."Εμείς που έχουμε μείνει, δε βλέπουμε κέρδη από τα καπνά, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε και καμιά άλλη δουλιά. Ο κόσμος μαραζώνει. Ολοι χρωστάνε και ζουν με δανεικά. Αν, όμως, υπήρχαν κίνητρα ειδικά για τους νέους αγρότες, κανείς δεν έφευγε από το χωριό", υπογραμμίζει.

Τελευταίος σταθμός η κοινότητα Λεπενού.Αυτή τη φορά τους κατοίκους δεν τους συναντήσαμε μέσα στο χωριό. Τους βρήκαμε στο μπλόκο που είχαν στήσει στον εθνικό δρόμο Αγρινίου - Ιωαννίνων, διαμαρτυρόμενοι για τις αναγκαστικές συνενώσεις.

Από τις πρώτες κουβέντες καταλαβαίνεις τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καπνοπαραγωγοί, αλλά και την τραγική θέση στην οποία έχουν περιέλθει. Ο Π. Μήλιος είναι πολύτεκνος και μέρα νύχτα παλεύει στο χωράφι. "Εχω τέσσερα παιδιά και το κράτος μού δίνει ποσόστωση 1.300 κιλά "βιρτζίνια" για να ζήσει ολόκληρη η οικογένεια. Τα λεφτά μού τα έχει φαγωμένα η Πετρίδου. Το πότε θα μας τα δώσει είναι άγνωστο. Αν εμείς οι αγρότες χρωστάγαμε αυτά τα λεφτά θα μας είχαν πάρει το σπίτι, το τρακτέρ, το χωράφι", λέει οργισμένος.

Στην ίδια μοίρα βρίσκεται και ο Γ. Κακατσίδης: "Εχω οκτώ παιδιά, δηλαδή 10μελή οικογένεια. Παίρνω δυο μισθών ποσόστωση "βιρτζίνια". Εάν με τους 2,5 τόνους, που είναι η ποσόστωσή μου, μπορεί κανείς από τους κυβερνώντες να τα φέρει γύρα και να ζήσει οικογένεια να 'ρθει να μου πει... Τα χρέη στην τράπεζα χρόνο με το χρόνο αυξάνονται, θα έρθει η ώρα να μας πάρουν και το σπίτι που βρήκαμε απ' τον πατέρα μας. Ολοι λένε πως έχουν λεφτά οι αγρότες. Γιατί δεν πάει κανείς στην τράπεζα να ανοίξει τις καρτέλες να δει πόσο χρεωμένοι είμαστε;".

Δίπλα στους αγρότες στέκονται και δυο 17χρονοι νέοι. Και τα δύο είναι παιδιά αγροτών που βιώνουν μαζί με τις οικογένειές τους τα προβλήματα. "Εγώ δεν πρόκειται να ζήσω εδώ. Είναι μεγάλη ταλαιπωρία. Βάζεις τα καπνά, περιμένεις να πάρεις χρήματα να ζήσεις και τελικά εισπράττεις ψίχουλα", λέει ο Π. Ψηλός,για να συμπληρώσει ο φίλος του Λ. Μπούκος: "Με τίποτα δε θα έμενα στο χωράφι. Αλλά και να φύγω δεν ξέρω αν θα βρω αλλού δουλιά. Κάποιοι έφυγαν και ξαναγύρισαν... ".

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Παναγιώτης ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ