Δε γνωρίζουμε κατά πόσο σοφότερος γύρισε ο Κ. Καραμανλής από το συνέδριο των ομοϊδεατών του στην Τουλούζη της Γαλλίας, αλλά είναι βέβαιο ότι δε χρειαζόταν να συμμετάσχει στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) για να βαπτιστεί στις "πούρες" νεοφιλελεύθερες ιδέες. Τα μέτρα που προτείνονται από τους ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας, έχουν ήδη περιληφθεί στο "κυβερνητικό πρόγραμμα" του κόμματός του. Εύλογα, λοιπόν, έσπευσε να επικροτήσει τις "σωτήριες ιδέες" της "διεθνούς" των συντηρητικών κομμάτων, οι οποίες συνοψίζονται στην απλή - αλλά τόσο ολέθρια για τους εργαζόμενους - λύση: "Στηρίξτε το κεφάλαιο και τους ιδιώτες για να αντιμετωπίσουν την ανεργία"! Αυτή την ιδέα υπηρετούν μέτρα όπως η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, η θεσμοθέτηση του ελαστικού ωραρίου εργασίας, η γενναία πριμοδότηση των επιχειρήσεων με άρση των φορολογικών αντικινήτρων για να δημιουργήσουν τάχα θέσεις εργασίας, σύναψη τοπικών συμβάσεων εργασίας, κ.ο.κ., που περιλαμβάνονται στο σχετικό ψήφισμα των ηγετών του ΕΛΚ. Ψήφισμα που προδικάζει σε σημαντικό βαθμό και τις αποφάσεις που θα ληφθούν στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 20 και 21 Νοέμβρη στο Λουξεμβούργο.

Δεν υστερεί όμως ο Κ. Καραμανλής έναντι των ομοϊδεατών στην Ευρώπη σε νεοφιλελευθερισμό και στα άλλα μεγάλα θέματα. Η συζήτηση στη Βουλή της αναθεώρησης του Συντάγματος δίνει την ευκαιρία στην ηγεσία της ΝΔ να παρουσιάσει τις νεοφιλελεύθερες λύσεις εφ' όλης της ύλης.

Κι όμως, την ίδια στιγμή ορισμένα ηγετικά στελέχη (Κ. Μητσοτάκης, Στ. Μάνος κ.ά.) δεν είναι ικανοποιημένα από το ποσοστό "καθαρότητας" της ιδεολογικοπολιτικής φυσιογνωμίας του κόμματος. Επιθυμούν και το διατυμπανίζουν δημόσια, να προχωρήσει με μεγαλύτερη ταχύτητα στην υιοθέτηση των νεοφιλελεύθερων θέσεων και κυρίως να τις υπερασπίζεται σθεναρά σε κάθε ευκαιρία. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουν ότι θα ξεχωρίσει από το ΠΑΣΟΚ και θα αποτελέσει αξιόπιστη "εναλλακτική λύση". Καταγράφουν στα θετικά του ότι δεν είναι "λαϊκιστής" όπως ο Μ. Εβερτ και αυταρχικός στα εσωκομματικά, αλλά αυτά δεν τους αρκούν, θέλουν να προχωρήσει "μπροστά".

Ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής επιμένει να διατηρεί την ταμπέλα του "ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού", μάλλον λόγω οικογενειακής παράδοσης, αλλά είναι φανερό ότι το περιεχόμενο που δίνει στον όρο γέρνει ολοφάνερα προς τον νεοφιλελευθερισμό. Επειδή όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι με σημαία το νεοφιλελευθερισμό δεν μπορεί να ανέβει στην κυβέρνηση, φροντίζει να κρατά ορισμένες εσωκομματικές ισορροπίες, αλλά, κυρίως, για να παρουσιάζει ένα φιλολαϊκό προσωπείο. Ετσι εστιάζει τον αντιπολιτευτικό λόγο του σε κοινότοπα συνθήματα που χαϊδεύουν τα αυτιά, όπως "ρήξη με τις δυνάμεις της παρακμής και της μετριότητας", με το "διογκωμένο και ανίκανο κράτος", "νέο ξεκίνημα" και άλλα παρόμοια, ενώ η εξαγγελία και απαρίθμηση των αντιλαϊκών επιλογών και μέτρων που υποστηρίζει περνάει σε δεύτερο πλάνο.

Στο φόντο αυτό επιχειρεί να οργανώσει την εκλογική τακτική του κόμματός του για τις δημοτικές εκλογές, οι οποίες έχουν προφανή σημασία για τη θέση του στη ΝΔ. Λίγο πολύ επαναλαμβάνει την τακτική Εβερτ, περί δήθεν ανεξάρτητων και υπερκομματικών συνδυασμών, αλλά επιχειρεί να δώσει έμφαση στο εφεύρημα των "κοινωνικών συμμαχιών". Πρόκειται για τακτική που έχει στόχο να περιχαρακώσει τις κομματικές δυνάμεις και στο βαθμό που είναι εφικτό να δημιουργήσει κάποιες συμμαχίες, οι οποίες θα δείξουν ότι μπορεί να δημιουργήσει κάποια "δυναμική" που να της επιτρέψει να ισχυριστεί ότι ξεκολλάει τα καθηλωμένα εκλογικά ποσοστά της. Ηδη στελέχη (Ντ. Μπακογιάννη, Θ. Αναγνωστόπουλος) αφήνουν να εννοηθεί ότι η ΝΔ θα επιχειρήσει να "διεμβολίσει" την προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να "ιδιοποιηθεί" τους αριστερούς ψήφους και ότι θα κάνει παιχνίδι και στον αριστερό χώρο. Προκειμένου να γίνουν πιστευτοί, "διαρρέουν" κάνα δύο ονόματα αριστερών υποψηφίων τους οποίους δηλώνουν ότι θα υποστηρίξουν. Φυσικά πρόκειται για αστεία προσπάθεια, η οποία όχι μόνο δεν έχει περιθώρια επιτυχίας, αλλά μάλλον έρχεται να επιβεβαιώσει τα αδιέξοδα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί η διαμάχη που ξέσπασε μεταξύ ηγετικών στελεχών της ΝΔ (Μάνος, Ντ. Μπακογιάννη) με τον Δ. Αβραμόπουλο, η οποία βάσιμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της ΝΔ.

Παράλληλα παραμένει αξεπέραστο το βασικό πρόβλημα του Κ. Καραμανλή. Το γεγονός, δηλαδή, ότι του κλέβει τη δόξα η κυβέρνηση Σημίτη, η οποία μάλιστα διαθέτει το συγκριτικό πλεονέκτημα να προηγείται της ΝΔ και ταυτόχρονα να βρίσκεται στη θέση που να μπορεί να υλοποιήσει τις νεοφιλελεύθερες επιλογές. Αναγκάζεται λοιπόν να εμφανίζεται ουραγός της κυβέρνησης Σημίτη, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να ψηφίζει τα περισσότερα από τα νομοσχέδια που φέρνει στη Βουλή κι ας προσπαθεί με όσα δεν ψηφίσει να εμφανίζεται αντιπολιτευτική, όπως, π.χ., τελευταία που πήγε να ρίξει στάχτη στα μάτια με τη στάση της στον "Καποδίστρια", με τον οποίο και συμφωνεί.

Είναι φανερό ότι η ηγεσία της ΝΔ δεν μπορεί να προσδοκά τη βοήθεια των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων για να βγει από τα αδιέξοδά της. Ακριβώς γιατί με την πολιτική της έχει επιλέξει να ταχθεί απέναντί τους και να υπηρετεί με κάθε θυσία τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Αυτή είναι και η ρίζα των αδιεξόδων της.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ