Το παράδειγμα, που ακολουθεί, είναι μια μόνο στιγμή αυτής της πορείας. Ωστόσο, δείχνει, σε μικρογραφία, αυτό που πραγματικά είναι το ΚΚΕ: Το Κόμμα των αγώνων και των θυσιών για τα λαϊκά συμφέροντα.

Πρόκειται για ένα πραγματικό λουτρό αίματος στελεχών του ΚΚΕ, μελών της Κεντρικής Επιτροπής του, καθώς και μιας ακανθώδους πορείας άλλων. Να, τι λένε τα ιστορικά στοιχεία:

Από τα 72 αυτά στελέχη του Κόμματος, 22 εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, από τις ελληνικές κυβερνήσεις, σκοτώθηκαν στον Εμφύλιο ή δολοφονήθηκαν. Παραθέτουμε τα ονόματά τους:

Αναστασιάδης Στέργιος

Αραμπατζής Νίκος

Βασιλειάδης Αρίστος

Γαμβέτας Κώστας

Γκιουζέλης Στέφανος

Δημητρίου Γιώργης

Ερυθριάδης Γιώργης

Ζαγουρτζής Νίκος

Ζέβγος Γιάννης

Καββαδίας Βαγγέλης

Καλοδίκης Σπύρος

Κιαπές Ηλίας

Κτιστάκης Βαγγέλης

Λαζαρίδης Κώστας

Μαρκεζίνης Βασίλης

Μουζενίδης Αδάμ

Παπαρήγας Δημήτρης

Πλουμπίδης Νίκος

Τιμογιαννάκης Παναγιώτης (δεν πρόκειται για τον Π. Τιμογιαννάκη, ο οποίος πέθανε πριν από αρκετά χρόνια)

Τσιτήλος Γιώργης

Φαρμάκης Κώστας

Χατζήμαλης Κώστας

Από τα υπόλοιπα στελέχη, ένας μεγάλος αριθμός πέρασαν από τα στρατοδικεία, καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι θανατικές ποινές δεν εκτελέστηκαν μετά από κρατικές νομικές ρυθμίσεις και κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης, όμως, έμειναν στις φυλακές από 10 - 15 χρόνια.

Οι άλλοι, με εξαίρεση τους Δ. Γληνό και Γ. Σιάντο, που πέθαναν το 1943 και το 1947, αντίστοιχα, έζησαν και έδρασαν ολόκληρη τη ζωή τους ή μέχρι τα γεράματα, στις σοσιαλιστικές χώρες ως πολιτικοί πρόσφυγες. Ενας αριθμός στελεχών επαναπατρίστηκαν.

Τέλος, πρέπει να υπογραμμιστεί και ένα ακόμα γεγονός: Από τους παραπάνω 72, ο μεγαλύτερος αριθμός (πλην πολύ λίγων) πέρασε, πριν τον πόλεμο, απ' όλες τις φυλακές και εξορίες. Αν υπολογιστεί ότι μόνο στη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας εξορίστηκαν ή φυλακίστηκαν 3 - 4 χρόνια (πολλοί αντέχοντας σε φοβερά βασανιστήρια) και ότι ένας μικρότερος αριθμός είχε και πριν τη Μεταξική δικτατορία διωχτεί, ο συνολικός χρόνος κράτησής τους ξεπερνάει τα 200 χρόνια.

Ισως κάποιος σκεφτεί, ότι αυτό έπρεπε να κάνουν, ότι αυτό επέβαλε η ευθύνη, που ο καθένας και η καθεμιά χωριστά και όλοι μαζί, ως όργανο, είχαν αναλάβει. Πολύ περισσότερο, που το ίδιο έκαναν χιλιάδες άλλοι κομμουνιστές,ακόμα και μη μέλη του ΚΚΕ, που είχαν πολύ μικρότερες ευθύνες μέσα στο Κόμμα και στο λαϊκό κίνημα.

Ετσι είναι. Κι επιπλέον, η ηρωική στάση τους δεν απαλλάσσει και από τις πολιτικές ευθύνες, στο μέτρο που ο καθένας τις έχει. Και πάντως η ΚΕ, ως όργανο, αναμφισβήτητα έχει και μάλιστα πολλές.

Ωστόσο, αν χρειάζεται να σταθεί κανείς σε όσα παραπάνω αναφέρθηκαν, και μάλιστα να τα υπογραμμίζει, είναι γιατί έχουν σημαντική πολιτική και ιδεολογική σημασία. Είναι, γιατί τα καθοδηγητικά όργανα των χρόνων 1941 - 1949 έχουν δεχτεί, από διάφορες πλευρές, μια ιδιοτελή και προκατειλημμένη επίθεση, που δεν έχει στόχο την εξαγωγή διδαγμάτων από τα θετικά και τα αρνητικά της δράσης τους, αλλά υπηρετεί άλλους σκοπούς.

α) Επιχειρείται ένας τεχνητός διαχωρισμός ανάμεσα στην ηγεσία και στη "βάση". Από τη μια, είναι η ...σκάρτη καθοδήγηση και, από την άλλη, τα αγνά κομματικά μέλη και άλλα στελέχη, καθώς και οι χιλιάδες μη οργανωμένοι αγωνιστές!

Αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι μόνο θεωρητικά λαθεμένος. Βρίσκεται και έξω από την ιστορική πραγματικότητα. Την αντιστρέφει, είτε γίνεται συνειδητά, είτε όχι. Γιατί, όταν περίπου το 30% των μελών του καθοδηγητικού οργάνου δολοφονείται, δε χρειάζεται μεγαλύτερη απόδειξη ότι αυτό το όργανο, όχι μόνο είναι ταυτισμένο με την πορεία του λαϊκού κινήματος, αλλά και δίνει το παράδειγμα για αγώνα μέχρι θανάτου, αν χρειαστεί, ως όφειλε να κάνει.

β) Η ΚΕ του ΚΚΕ, ιδιαίτερα εκείνη που διαμορφώθηκε μετά την εισβολή των Γερμανών, ανέλαβε να καθοδηγήσει έναν φοβερά δύσκολο αγώνα, με ένα Κόμμα 2.000 μελών, το οποίο μέσα σε τρία χρόνια έφτασε να αριθμεί 435.000 κομματικά μέλη και πάνω από 1.500.000 μέλη και άλλων οργανώσεων (ΕΑΜ - ΕΠΟΝ κλπ.). Αυτόν το γιγάντιο αγώνα δεν μπόρεσε να τον φέρει σε αίσια για το λαό έκβαση. Δεν μπόρεσε, εξαιτίας σοβαρών λαθών που διέπραξε. Που δε σημαίνει, ωστόσο, ότι, αν δεν τα διέπραττε, ο αγώνας θα είχε θετική έκβαση οπωσδήποτε. Είχε μόνο πολλές πιθανότητες νίκης, ενώ, με τη γραμμή που ακολουθήθηκε, δεν είχε καμιά πιθανότητα.

Επομένως, εκείνη η ΚΕ αποδείχτηκε ανεπαρκής. Το γιατί, είναι ένα μεγάλο θέμα, αρκετό ν' αποτελέσει από μόνο του αντικείμενο ειδικής μελέτης. Πάντως, η εξήγησή του κάθε άλλο παρά βρίσκεται σ' εκείνην που προσπαθούν να δώσουν όσοι απαρνήθηκαν το μαρξισμό - λενινισμό. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Οι παραβιάσεις αυτής της θεωρίας, χονδροειδείς σε πολλές περιπτώσεις, "τιμώρησαν"...

γ) Η δημοκρατική σχέση καθοδήγησης και "βάσης" είναι θεμελιακής σημασίας ζήτημα, αλλά δε λύνεται ούτε με "δημοκρατικές διακηρύξεις" και όρκους πίστης στη δημοκρατία, ούτε, βέβαια, με την αποθέωση και απόπειρα εφαρμογής εκείνης της μικροαστικής αντίληψης περί δημοκρατίας, που κάνει την τελευταία μια αναρχική καρικατούρα. Και βέβαια, δεν αντιμετωπίζεται με σημερινές, εξ αποστάσεως και εκ του ασφαλούς, επισημάνσεις, που παραγνωρίζουν τις κάθε φορά συνθήκες, ειδικά τις συνθήκες της περιόδου 1941 - 1949. Τότε, που και τα ραντεβού κλείνονταν παράνομα και η συλλογική δουλιά φάνταζε και ήταν ουτοπία.

Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δε σημαίνει ότι δικαιολογούνται τα πάντα. Αλλά και η παραγνώρισή του δεν είναι αντίστοιχη με την αμερόληπτη ιστορική έρευνα.

Γι' αυτό και ξεχωρίζουμε εκείνους τους "συγγραφείς", που βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία, από τους ερευνητές συγγραφείς (όπως οι Διον. Χαριτόπουλος, Δ. Καραθάνος, Π. Βερνάρδος, Γ. Λεονταρίτης, Δ. Χαραλάμπης κ.ά.), που τα έργα τους είναι προϊόν μελέτης και, κατά κανόνα, τεκμηρίωσης των ιστορικών γεγονότων, έστω κι αν μπορεί να μη συμφωνούμε μαζί τους σε λιγότερα ή περισσότερα θέματα. Σε τελευταία ανάλυση, κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να εκτιμά τα ιστορικά γεγονότα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα αναλύει ή τα εξηγεί το ΚΚΕ. Ωστόσο, είναι τελείως διαφορετικό αυτό, από εκείνο που συμβαίνει με όσους δρουν συνειδητά, για να πλήξουν το ΚΚΕ.

Εκείνοι που δε βρίσκουν πολλά λόγια να πουν - για την ακρίβεια, δε λένε κουβέντα - είναι οι διάφοροι, τύπου Φαράκου. Ο οποίος, στο βιβλίο του για τον Αρη, αναφέρει άπειρες φορές "τη στάση της ηγεσίας", μόνο όταν πρόκειται να της προσάψει ευθύνες, ακόμη και για τις 7 πληγές του Φαραώ, που λέει ο λόγος...

Καλό είναι, ωστόσο, να θυμάται κάπου - κάπου ότι αυτή η ΚΕ του 1941 - 1949 μπορεί να έκανε λάθη - και σοβαρά λάθη - αλλά δεν πέρασε με το μέρος του ταξικού εχθρού, όπως έκανε ο ίδιος, ανεξάρτητα, λέμε και πάλι, από το τι έκαναν μια σειρά μέλη της μετά το 1949 και τι πορεία τράβηξαν. Γι' αυτό, ας μην προσπαθεί να παρουσιάσει την αποστασία του ως έκφραση του "μεγάλου όχι". Αυτό το όχι το βροντοφώναξαν άλλοι και, μάλιστα, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Μάκης ΜΑΪΛΗΣ

* Ο αριθμός αναφέρεται κατά προσέγγιση, επειδή είναι πιθανό να απουσιάζουν ονόματα μελών της "Παλιάς Κεντρικής Επιτροπής", που δρούσε επί Μεταξά και σε συνέχεια ενσωματώθηκαν στην ανασυγκροτημένη ΚΕ του 1941. Ελπίζουμε ότι και με τη βοήθεια αναγνωστών, αλλά και με τη συνέχιση της έρευνας, θα βρεθούν και τα πιθανά μη αναφερόμενα πρόσωπα.