Τα αρχιτεκτονικά αυτά μνημεία, που αποτελούν όχι μόνο πολιτιστική κληρονομιά της Σερβίας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, κατεδαφίστηκαν με αποτέλεσμα να χαθεί μια σημαντική αρχιτεκτονική μαρτυρία υψηλής ποιότητας. Ο σερβικός μοντερνισμός έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον πολιτισμό της Ευρώπης και των Βαλκανίων, χαρακτηρίζεται από μια ιδιάζουσα αισθητική έκφραση στην αρχιτεκτονική μορφολογία, για την οποία δούλεψαν σπουδαίοι Σέρβοι αρχιτέκτονες της εποχής του Μεσοπολέμου, οι οποίοι σπούδασαν και ζυμώθηκαν στις μεγάλες αρχιτεκτονικές σχολές της Κεντρικής Ευρώπης και ενστερνίστηκαν τις αρχές και τις επιδιώξεις του διεθνούς μοντέρνου κινήματος, μεταφέροντας τα διδάγματα αυτά στην πατρίδα τους μέσα από το έργο τους.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι πολλοί αρμόδιοι επιστημονικοί φορείς στην Ελλάδα ευαισθητοποιήθηκαν από πολύ νωρίς πάνω στο μεγάλο θέμα της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γιουγκοσλαβίας, όπως μεταξύ των άλλων η Σύγκλητος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Ιδρύματος, το ICOMOS, το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) και άλλοι φορείς που με συγκεκριμένες ενέργειες έσκυψαν αποτελεσματικά στο πρόβλημα, όπως μεταξύ άλλων η επίσκεψη, που, μεσούντων των πολεμικών επιχειρήσεων, πραγματοποίησε αποστολή του ΕΜΠ με επικεφαλής τον πρύτανη Θ. Ξανθόπουλο, στα τέλη του Απριλίου 1999, όπου τέθηκαν οι βάσεις στενότερης συνεργασίας μεταξύ του πρώτου τεχνολογικού ιδρύματος της χώρας και του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.

* Ο Νικόλαος Θ. ΧΟΛΕΒΑΣ είναι καθηγητής Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας και Ρυθμολογίας του ΕΜΠ και αντιπροέδρος του ICCROM