Εδώ και καιρό, για την «αριστερά» δεν είναι πια της μόδας και ούτε, φυσικά, «πολιτικά ορθό», να θυμάται το σοβιετικό Οκτώβρη. Οι «αριστεροί» αυτοί περισσότερο προτιμούν να αποδίδουν τιμές σε άλλους «Οκτωβρίους». Στην «πτώση του τείχους του Βερολίνου» το 1989 ή στην αντικομμουνιστική εξέγερση της Βουδαπέστης το 1956, που χαιρέτισαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Napolitano και ο Πρόεδρος της Βουλής Bertinotti - ο ένας πρώην κομμουνιστής, ο άλλος ηγέτης ενός κόμματος που προβάλλει την κομμουνιστική επανίδρυση - ως μια πραγματική επανάσταση προάγγελο των «επαναστάσεων» του 1989-91 που σήμαναν το τέλος των λαϊκών Δημοκρατιών και της ΕΣΣΔ, αυτού του μεγάλου ιστορικού κύκλου που έκανε ο «σύντομος αιώνας» και εγκαινιάστηκε με την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Αυτή είναι προς το παρόν η τάση που επικρατεί - εκτός από μερικές εξαιρέσεις - στην πολιτική κουλτούρα της «αριστεράς», στους διάδοχους, δηλαδή, εκείνου που υπήρξε το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και της «νέας αριστεράς» της δεκαετίας του '70 και, αργότερα, στην Ιταλία και σε πολλές χώρες του κόσμου. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή στους κομμουνιστές, που αντιστέκονται, που δε δέχονται την παραγραφή της Ιστορίας και μιας διαφορετικής κοινωνίας και ταυτότητας που σημάδεψε τον εικοστό αιώνα και που τώρα θέλουν να την καταδικάσουν στη σιωπή και στη λήθη. Ενάντια σ' αυτήν την τάση της πλειοψηφίας, που δεν αφορά μόνο τους μπολσεβίκους, μα ακόμα και τον ίδιο το Μαρξ και τον Rousseau και τους Γάλλους Ιακωβίνους και οποιονδήποτε έχει το άρωμα του επαναστάτη (η μοναδική «επανάσταση» που σήμερα είναι αποδεκτή είναι η αντεπανάσταση), η πρώτη άμεση και παθιασμένη αντίδραση είναι αυτή, το να σηκώσουμε την κόκκινη σημαία ψηλά και να φωνάξουμε με όλη τη δύναμη που έχουμε: Ζήτω ο Λένιν! Ζήτω η Οκτωβριανή Επανάσταση, που άνοιξε το δρόμο της απελευθέρωσης των λαών από το αποικιακό και ιμπεριαλιστικό παιχνίδι! Ζήτω το κόμμα των μπολσεβίκων - το μοναδικό που ήξερε ανάμεσα στα σοσιαλιστικά κόμματα της ΙΙ Διεθνούς να πει « πόλεμος στον πόλεμο» και να μετατρέψει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε πόλεμο επαναστατικό! Ζήτω η Κομμουνιστική Διεθνής, που διαμόρφωσε μια γενιά κομμουνιστών ικανών να αγωνιστούν στην παρανομία ενάντια στο φασισμό και να καθοδηγήσουν τα κινήματα Εθνικής Αντίστασης στην Ευρώπη! Ζήτω η Σοβιετική Ενωση που με τον Κόκκινο Στρατό και την αντίσταση των λαών της καθόρισε την ήττα του φασισμού και του ναζισμού! Ζήτω η Σοβιετική Ενωση που στη μεταπολεμική περίοδο ήξερε να περιορίζει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, και βοήθησε με την παρουσία της και μόνο τη βιετναμέζικη αντίσταση, την απελευθέρωση της Αγκόλας και της Μοζαμβίκης, τους αντι-αποικιακούς αγώνες, την κουβανική επανάσταση και τους λαϊκούς αγώνες στη Λατινική Αμερική! Ζήτω η επανάσταση, που, πρώτη στην Ιστορία, προσπάθησε να οικοδομήσει μια διαφορετική κοινωνία, απαλλαγμένη από ταξικά προνόμια, χωρίς την καπιταλιστική ιδιοκτησία, βασισμένη στην ιδέα της οικονομικής ανάπτυξης με σχέδιο!

Αυτά θυμίζουμε σε όποιον θέλει να σβήσει από την Ιστορία τον κομμουνισμό του 20ού αιώνα. Αλλά αυτό μόνο δεν αρκεί. Επιπλέον, αν μείνει μια φωνή στην έρημο, μπορεί να είναι και μια αντίδραση αδύναμη, δείγμα της αδύναμης στρατηγικής. Η μνήμη μόνον ως μνήμη δεν ενδιέφερε ποτέ τους κομμουνιστές. Ο νεαρός Gramsci, σε ένα από τα παθιασμένα άρθρα του, κατηγορούσε το σοσιαλιστικό κόμμα ότι είχε κάνει τον Μαρξ μιαν εικόνα, έναν άγιο, που τη χρησιμοποιούσε ανάλογα με τις περιστάσεις, για να τον ξεχάσει μετά όλο τον υπόλοιπο χρόνο, μην μπορώντας έτσι να μετατρέψει σε πολιτική δράση την κριτική του σκέψη. Πρέπει να θυμόμαστε, να υπερασπιζόμαστε, να εμβαθύνουμε στην ιστορική μνήμη, είναι χρήσιμο και απαραίτητο στο βαθμό που καταφέρνουμε να μεταφράσουμε αυτήν τη μνήμη σε πολιτική και πολιτιστική δράση, σε συνεργασία των κομμουνιστικών δυνάμεων και σε κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση για τις νέες γενιές. Δεν είμαστε εδώ για να υψώσουμε «λάβαρα» ή «εικόνες». Δεν είμαστε οι νοσταλγοί (αν και αυτή η κομμουνιστική νοσταλγία αξίζει σεβασμό) ενός χαμένου παραδείσου, της αυταπάτης που δεν πραγματοποιήθηκε, ενός ευγενικού ονείρου, μιας απραγματοποίητης ουτοπίας.

Η Ιστορία - από όλες τις απόψεις - των κομμουνιστικών επαναστάσεων του 20ού αιώνα πρέπει να μελετηθεί για να μας δώσει όλα τα εργαλεία για μια κριτική συλλογική δουλιά όχι μόνο για να απαντήσουμε στον «ιστορικό ρεβιζιονισμό», αλλά και γιατί αυτή είναι μια πηγή σημαντικών εμπειριών τόσο για την πολιτική μάχη σήμερα, όσο και για τις προοπτικές της. Ας εξετάσουμε μόνο μια πλευρά: Το πεδίο της οικοδόμησης μιας νέας οικονομικής οργάνωσης βασισμένης στη δημόσια ιδιοκτησία, στην κρατική και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και στην κοινωνική. Αυτή η οικονομική οργάνωση, που τόσο θαυμάζουν ακόμη και οι αναπτυσσόμενες χώρες μπόρεσε να δώσει στην ΕΣΣΔ μέσα σε λίγα χρόνια μια μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη, φέρνοντάς τη σε ορισμένους τομείς να ανταγωνίζεται ακόμα και τα πιο ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, δεν μπόρεσε να περάσει στην ανώτερη φάση μιας οικονομίας με μεγάλη παραγωγικότητα. Και ήταν και αυτή μια από τις αιτίες που οδήγησαν τη χώρα του Οκτώβρη στο άδοξο τέλος του 1991. Ομως, αυτή η μεγάλη κληρονομιά εμπειριών, της θεωρίας της πολιτικής οικονομίας του σοσιαλισμού, της πρακτικής, δεν μπορεί να σβηστεί από τη μνήμη αυτών που πιστεύουν στην ανωτερότητα της σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας απέναντι στην αστική ιδιοκτησία. Ομως, οι αντιθέσεις του καπιταλισμού, όπως σωστά σημείωσε ο Walter Benjamin, δεν οδηγούν στο σοσιαλισμό αναγκαστικά,- αν δεν υπάρχει συνειδητή και οργανωμένη δράση που θα οδηγεί σε ένα τέλος - από μόνες τους μπορούν να φέρουν την καταστροφή του πολιτισμού: σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα... Ο χειρότερος καρπός της ιδεολογίας του τέλους των ιδεολογιών είναι το απόλυτο σκοτάδι για τις προοπτικές αλλαγής της κοινωνίας στο μέλλον. Η τακτική που βασίζεται σε ένα παρόν χωρίς ιστορία, χωρίς παρελθόν και χωρίς μέλλον έγινε η καθημερινή πνευματική τροφή μεγάλου αριθμού πολιτικών προσώπων, πρώην κομμουνιστών ή ψευτοκομμουνιστών.

Αν το δούμε προσεκτικά, δεν είναι άλλο από τη διαιώνιση του σημερινού καπιταλισμού. Η ιστορία του Οκτώβρη αφορά επίσης και κυρίως αυτό. Οχι μόνο να μην έχουν οι κύριοι αυτοί ανοιχτούς λογαριασμούς με την κομμουνιστική ιστορία, αλλά κυρίως να εμποδίσουν την κομμουνιστική προοπτική. Η πολιτική των πρώην κομμουνιστών ή των ψευτοκομμουνιστών δε θέλει η κατάσταση να προχωρήσει πέρα από την καθημερινότητα. Σκέψεις σε θέματα στρατηγικής, όχι μόνο σε θέματα απαντήσεων. Αυτό που μας λείπει σήμερα, αυτό που έχουμε ανάγκη, σε αυτό μας βάζει σήμερα η μνήμη αυτού του σημαντικού γεγονότος που υπήρξε το ρώσικο 1917. Το μεγαλείο των δασκάλων μας - του Λένιν κυρίως - ήταν αυτό ακριβώς ότι ήξεραν να κάνουν την αναγκαία κάθε φορά επιλογή, εντάσσοντάς τη στα πλαίσια μιας προοπτικής με μεγάλη εμβέλεια. Να σκεφτόμαστε στρατηγικά σημαίνει ότι οικοδομούμε συνθήκες, γιατί οι κομμουνιστές είναι εκείνοι που πρέπει να καθορίζουν το πεδίο στο οποίο θα τεθούν τα μεγάλα ζητήματα. Να αντιδρούμε, να απαντάμε στις επιθέσεις και στις προκλήσεις, είναι σωστό και επιβεβλημένο. Αλλά η αντίδραση μόνη της, δε μας επιτρέπει να κάνουμε το ποιοτικό άλμα που σήμερα περισσότερο από ποτέ έχουν ανάγκη οι κομμουνιστές. Η διεθνής ατζέντα, η ατζέντα των μεγάλων πολιτιστικών θεμάτων που έχουν στρατηγική σημασία δεν πρέπει να καθορίζεται από άλλους, αλλά από τους ίδιους τους κομμουνιστές. Αρα, το να θυμόμαστε τον Οκτώβρη σημαίνει να σκεφτόμαστε στρατηγικά για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος σε διεθνές επίπεδο.

Να θυμόμαστε τον Οκτώβρη σημαίνει να περάσουμε από την αντίδραση στη «στρατηγική αντίσταση». Δεν μπορούμε να είμαστε μόνο αντι-καπιταλιστές, αντι-φασίστες, αντι-ιμπεριαλιστές. Ο ρώσικος Οκτώβρης δεν ήταν μόνον ενάντια στον πόλεμο, δεν ήταν «ειρηνικός», δεν έλεγε μόνο «πόλεμο στον πόλεμο», αλλά μετέτρεψε τον πόλεμο σε κοινωνική επανάσταση. Να σκεφτόμαστε στρατηγικά σημαίνει σήμερα να ξέρουμε να χρησιμοποιούμε ακόμη και τα πολιτιστικά μέσα για τη μετατροπή του αιώνα μας σε σοσιαλιστικό. Δε θα βλέπουμε, λοιπόν, τον κομμουνισμό του 20ού αιώνα σαν την πολιτιστική κληρονομιά που πρέπει να διαφυλάξουμε από τους βάρβαρους της εποχής μας, όπως οι μοναχοί που συντηρούν τους θησαυρούς των αρχαίων κλασικών, αλλά σαν κάτι πολύτιμο, ένα θησαυρό εμπειριών, μια κληρονομιά ανεκτίμητης αξίας όπου βρίσκονται οι ρίζες της ταυτότητάς μας, αλλά και το μέλλον μας.