Είναι υπερβολή να πούμε ότι η συζήτηση που άναψε για τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων δεν έκανε τους εργαζόμενους σοφότερους από πριν; Είναι αυταπόδεικτο ότι καταλάβαμε με, σχετική έστω, ακρίβεια «τι λέγεται» και «τι παίζεται», όλες αυτές τις μέρες; Αφού κορυφωθεί και κλείσει η υπόθεση με την «Ακρόπολη», θα σταματήσει η λεηλασία των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων; Ποιο είναι τελικά το έγκλημα σ' αυτή την ιστορία;

Οι συμμετέχοντες στο «διάλογο» περί των αποθεματικών προσπαθούν να οριοθετήσουν την όλη αντιπαράθεση στο αν υπήρξε ή όχι κομπίνα, με την έννοια της παραβίασης νόμων και κανονιστικών ρυθμίσεων. Το ενδιαφέρον τους, δηλαδή, αφορά σχεδόν αποκλειστικά στη «συμπεριφορά» της χρηματιστηριακής εταιρείας («Ακρόπολις»), που ανέλαβε να αγοράσει εκ μέρους των πελατών της (ασφαλιστικά ταμεία) από τράπεζες, και όχι μόνο, ομόλογα που είχε εκδώσει το ελληνικό δημόσιο και των οποίων αρχικός αγοραστής ήταν η «J.P. Morgan». Παράλληλα, διερευνάται αν πληρώθηκαν «υπερβολικά υψηλές προμήθειες», αν υπήρξαν μίζες, ή αν κάποιοι από τους καθ' ύλην αρμόδιους υπουργούς έχουν ευθύνες για όλη αυτή την ιστορία και στο τέλος όλοι μαζί δίνουν όρκους στο όνομα της περιβόητης πια διαφάνειας.

Αυτού του είδους οι συζητήσεις διευκολύνουν όσους είναι αναφανδόν υπέρ της εκμετάλλευσης των αποθεματικών για την τόνωση του χρηματιστηριακού τζόγου και τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων του δημοσίου. Ωστόσο, ένας τέτοιος προσανατολισμός αλλάζει το αντικείμενο του προβληματισμού που είναι αναγκαίος. Και αντί να γίνει κουβέντα για τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων των εργαζομένων και πώς αυτά πρέπει να θωρακιστούν από τον υπαρκτό κίνδυνο της απαξίωσής τους, το θέμα περιορίζεται σε ντετεκτιβίστικου τύπου έρευνες για το «ποιος τα πήρε» και «πόσα πήρε». Δεν παραγνωρίζουμε τα δεδομένα. Βεβαίως και αξίζει τον κόπο, πρέπει να αποκαλύπτονται οι διάφοροι απατεώνες που μαζικά κυκλοφορούν στην πιάτσα ή να ξεσκεπάζονται τα λογής λογής γαλαζοπράσινα τρωκτικά που ροκανίζουν τα αποθεματικά. Ομως, αν περιορίσουμε τον προβληματισμό σ' αυτό το επίπεδο, είναι σα να κάνουμε μια τρύπα στο νερό, αφού - εκτός των άλλων - πρόκειται για ...απάτητη κορυφή, μια και η ιστορία δείχνει ότι η ίδια η κοινωνία του κέρδους και οι αξίες της είναι θερμοκήπιο για «λαδοπόντικες», που ξεπηδούν σαν τα κεφάλια της Λερναίας Υδρας. Με αυτή την έννοια, αλλού πρέπει να αναζητηθεί το κύριο, για να αποφευχθεί η παραπέρα καταλήστευση των Ταμείων. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται με την επιλογή άλλου χρηματιστηριακού τρωκτικού, ή με την αλλαγή μιας διοίκησης, ή - πολύ περισσότερο - με την αναζήτηση ...επαγγελματιών διαχειριστών της περιουσίας των Ταμείων.

Ο ...λαβύρινθος του ομολόγου που εκδόθηκε από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών και για να φτάσει, μέσω της «Ακρόπολης», στο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων, έχει ονοματεπώνυμο. Είναι ο νόμος «Περί Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς» του ΠΑΣΟΚ, φέρει τον αριθμό 2115 και ψηφίστηκε το 1997! Μαζί πάνε οι ρυθμίσεις της ΝΔ και το κανονιστικό πλαίσιο του 2004, που, στηριζόμενο στον ίδιο νόμο, φούσκωσε ακόμα περισσότερο τον αέρα στα πανιά των «Βασικών Διαπραγματευτών». Τι είναι οι «Βασικοί Διαπραγματευτές»; Καμιά 20αριά, ντόπιες και ξένες, τράπεζες και χρηματοοικονομικοί όμιλοι, που είναι από το 1997 οι αποκλειστικοί συνομιλητές των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ για την αγορά των κρατικών ομολόγων. Κανονικοί νταβατζήδες. Οι γύπες των χρηματαγορών, που ρουφάνε κυριολεκτικά τον πλούτο ολόκληρης της υφηλίου. Αυτοί (η «J.P. Morgan» στην περίπτωσή μας) αγοράζουν τα ομόλογα από το δημόσιο και έχοντας εξασφαλίσει στο 100% τα δικά τους κέρδη, τα «σπάνε» και τα μοιράζουν σε λιγότερο ισχυρά αρπακτικά (Hypo Vereinbank). Αυτά με τη σειρά τους βρίσκουν διάφορους μεγαλορεντιέρηδες με διασυνδέσεις στις αγορές (North Asset Management), ενώ, στη συνέχεια, οι «λιανοπωλητές» («Ακρόπολις») αναλαμβάνουν να βρουν τα ...θύματα, που θα φορτωθούν ομόλογα των οποίων το μεγαλύτερο μέρος των αποδόσεων έχει ήδη μοιραστεί στους προηγούμενους κρίκους. Και το σπουδαιότερο σ' αυτό το κύκλωμα είναι ότι ενώ το κέρδος είναι δεδομένο για όσους πούλησαν το ομόλογο, ο τελικός κάτοχος, το θύμα, δηλαδή, το Ταμείο των εργαζομένων, αποκτώντας το, είναι σα να βάζει ένα στοίχημα η έκβαση του οποίου θα φανεί μετά από 5, 10 ή και 15 χρόνια. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, ρισκάρει όχι μόνο το προσδοκώμενο κέρδος, αλλά και το ίδιο το κεφάλαιο που πλήρωσε για την αγορά του ομολόγου. Αυτό για τα Ταμεία. Σε ό,τι αφορά στις τράπεζες και τους άλλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων που μετατράπηκαν σε έσοδα των δικών τους ταμείων, αξιοποιούνται για τη χρηματοδότηση των πολυεθνικών και των μονοπωλίων, που, όπως πάντα, πορεύονται και αποκομίζουν κέρδη ποντάροντας σε κεφάλαια τα οποία σε πολύ μεγάλο μέρος τους δεν τους ανήκουν.

Αρα, από τη στιγμή και μόνο που η υπόθεση αφορά σε ένα «στοίχημα», έναν αυθαίρετο εν πολλοίς υπολογισμό για το πώς θα διαμορφωθεί μετά από αρκετά χρόνια η τιμή του ομολόγου-εμπορεύματος, κάθε συζήτηση για έντιμους τραπεζίτες και χρηματιστές, ή έμπειρούς ειδικούς και διαχειριστές, δεν είναι απλά σα να ψάχνεις ψύλλους στ' άχυρα. Είναι μια παρελκυστική μεθόδευση για να κουκουλωθεί η ουσία. Και η ουσία είναι ότι σε καμιά περίπτωση και για κανένα λόγο τα αποθεματικά των Ταμείων δεν είναι δυνατόν να ρίχνονται στη χοάνη του χρηματιστηριακού τζόγου.

Με αυτή την έννοια οι «διαξιφισμοί» της ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ και οι σχετικές κορόνες του ΣΥΝ για ...διαφάνεια στις αγοραπωλησίες ομολόγων από τα Ταμεία, δεν είναι τίποτα άλλο από το άλλοθι που θέλει να διαιωνίσει τη σημερινή κατάσταση. Το «κερασάκι» για να νομιμοποιηθεί και στη συνείδηση των εργαζομένων ότι όπως σήμερα έτσι και στο μέλλον τα αποθεματικά των Ταμείων θα ρίχνονται στον τζόγο των χρηματαγορών. Είναι το προπέτασμα καπνού για να μη φαίνεται ότι απώτερος στόχος τους είναι να συνεχιστεί η λεηλασία των αποθεματικών των εργαζομένων, για την ενίσχυση των χρηματαγορών με νέα κεφάλαια. Γιατί τα νέα κεφάλαια και η συνεχής τροφοδοσία των χρηματιστηρίων με αυτά, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να κρατιέται «ζεστή» η αγορά, ώστε να καταγράφουν κέρδη οι μεγάλοι άρπαγες και οι αετονύχηδες. Με δυο λόγια, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι μπορεί να εξασφαλιστεί αυτή η περιβόητη διαφάνεια - που δεν μπορεί - αυτό δε θα εμποδίσει σε τίποτα κάποιον διάδοχο του Αλογοσκούφη να προσπαθεί να δικαιολογήσει τις μελλοντικές απώλειες με προκλητικές δηλώσεις για «άπληστους χρηματιστές και ανίδεες διοικήσεις». Και για να το ξεκαθαρίσουμε: Οι χρηματιστές, όπως στο παρελθόν και σήμερα, έτσι και στο μέλλον, θα είναι άπληστοι. Γιατί όχι μόνο η απληστία τους, αλλά ακόμα και η ύπαρξή τους ευνοείται από τους νόμους της αγοράς, από τη λογική του ανταγωνισμού και της επιχειρηματικότητας, από τη θεοποίηση του κέρδους.

«Ανίδεες», όμως, θα εξακολουθήσουν να είναι στο μέλλον και οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Και καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι όταν οι υπουργοί, θέλοντας να αποσείσουν τις δικές τους ευθύνες, μιλούν για ευθύνες των διοικήσεων, δεν εννοούν τόσο τους «κολλητούς» τους που οι ίδιοι διόρισαν σε θέσεις - κλειδιά, αλλά, περισσότερο, τους εκπροσώπους των εργαζομένων στα ΔΣ. Και από αυτή την άποψη είναι ολοφάνερη η προβοκάτσια που επιχειρούν να στήσουν ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης, όταν μιλούν για ομόφωνες αποφάσεις των διοικήσεων των ασφαλιστικών ταμείων. Το παράδειγμα του ΤΕΑΔΥ είναι χαρακτηριστικό. Παρουσίασαν στο ΔΣ, όπου συμμετέχουν και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων, μια εισήγηση που σαφώς προσδιόριζε τα όρια των τιμών με βάση τις οποίες έπρεπε να γίνουν οι αγορές ομολόγων, έγινε ολόκληρη συζήτηση επί της εισήγησης και το ΔΣ υιοθέτησε αυτή την εισήγηση. Επειδή, όμως, λέει, στην απόφαση που καθαρογράφηκε αργότερα δεν αναφέρεται σαφώς το εύρος των τιμών που θα γινόταν η αγορά, η «Ακρόπολις» κινήθηκε με βάση τις δικές της εκτιμήσεις και παρουσίασε τις γνωστές υπερτιμημένες αγορές. Κοντολογίς, αρχικά προσπάθησαν να μπουρδουκλώσουν τα μέλη του ΔΣ, και μετά - με πρώτο και καλύτερο τον Σ. Τσιτουρίδη - επικαλούνται ομοφωνία της απόφασης. Και άντε τώρα, ή και στο μέλλον, ο εκπρόσωπος των εργαζομένων, το συνδικαλιστικό στέλεχος που είναι εκεί για να εκφράζει και στηρίζει αποφάσεις σύμφωνες με τα συμφέροντα των εργαζομένων, να τα βγάλει πέρα με τα «λαμόγια», που ως αλεξιπτωτιστές έρχονται και παρέρχονται στα ΔΣ των Ταμείων, μόνο και μόνο για να περάσουν τη γραμμή της εκάστοτε κυβέρνησης.

Ο χρηματιστηριακός τζόγος δεν μπορεί να αποτελεί πεδίο αξιοποίησης για τα αποθεματικά των Ταμείων. Και σημασία δεν έχουν κάποια στοιχεία για το οποιοδήποτε όφελος μπορεί να υπήρξε κάποια στιγμή από τέτοιου είδους δραστηριότητες. Γιατί σ' αυτές τις αγορές, που διψούν να συγκεντρώσουν-αρπάξουν κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν τους επιχειρηματικούς ομίλους και τις πολυεθνικές, μία φορά μπορεί να κερδίσεις, όλες τις άλλες όμως έχεις ζημιές. Οπως μάλιστα απέδειξε η εμπειρία του 1999-2001, τεράστιες και ανεπανόρθωτες ζημιές. Αυτό το «όχι» στον τζόγο, για τους εργαζόμενους θα πρέπει να είναι θέση αρχής. Κόντρα στις διαφορετικές επιλογές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Κόντρα στις αναζητήσεις της ψευτοδιαφάνειας του ΣΥΝ. Επειδή όμως το θέμα της μη απαξίωσης των αποθεματικών είναι υπαρκτό, μαζί με την απαίτηση να επιστραφούν από τους κυβερνώντες τα κλεμμένα δεκαετιών και παράλληλα με τις εξασφαλισμένες και σίγουρης απόδοσης τοποθετήσεις που μπορεί να γίνονται από τα Ταμεία, η κυβέρνηση οφείλει να καλύπτει κάθε απώλεια που υφίστανται τα αποθεματικά των εργαζομένων.