Ας πάρουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη συμμετοχή μικρού τμήματος της νεολαίας στις φανατικές ομάδες οπαδών διάφορων αθλητικών επιχειρήσεων. Συχνά αυτές οι ομάδες δρουν βίαια και αντικοινωνικά. Τυπικά, επιφανειακά, ενώνονται στη βάση ενός κοινού ενδιαφέροντος, αυτού της «αγάπης» προς την ομάδα τους. Πίσω και μέσα από αυτή βρίσκονται τα πρότυπα συμπεριφοράς και τα κριτήρια της αυτο-αξιολόγησης του μέλους της ομάδας, που μπορεί να ποικίλλουν, από τη γνώση της ιστορίας και των αναλυτικών βιογραφικών των αθλητών έως και την αμείλικτη αντιμετώπιση των οπαδών της «άλλης» ομάδας σε μια πιθανή κατάσταση σύγκρουσης.

Σε μια τέτοια «ομάδα» μπορεί να βρεθούν οπαδοί που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, όμως εκεί μπορεί να τους έχουν οδηγήσει διαφορετικές αιτίες, πάντα όμως μέσα στα πλαίσια της ατομικής «κοινωνικής κατάστασης ανάπτυξης» στην οποία βρίσκονται. Δηλαδή το σύστημα των κοινωνικών σχέσεων στο οποίο βρίσκεται ο νέος.

Σήμερα που τα αδιέξοδα που προβάλλουν μπροστά στη νεολαία των λαϊκών στρωμάτων αυξάνονται εξαιτίας της εμπορευματοποίησης της Παιδείας και της αύξησης των ταξικών φραγμών, σήμερα που η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων «σαρώνει» ιδιαίτερα τις νέες ηλικίες, είναι φανερό πως η νεολαία βρίσκεται σε πιο δυσχερή θέση από το παρελθόν.

Το σύστημα με πολυπλόκαμους μηχανισμούς καραδοκεί στο να ελέγξει και να οδηγήσει σε αδιέξοδους δρόμους την όποια αντίδραση, κυρίως της νεολαίας, που δεν έχει ακόμη συσσωρεύσει μεγάλη κοινωνική εμπειρία.

Ρόλος του ΚΚΕ και της ΚΝΕ είναι να συνειδητοποιήσουν διευρυμένα τμήματα της εργατικής καταγωγής νεολαίας τα αυξανόμενα αδιέξοδα που αυξάνει ο καπιταλισμός, την ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Κάτω από ορισμένες συνθήκες όξυνσης της ταξικής πάλης θα μπορούσε να εκδηλωθεί από την προσωπικότητα με μια έντονη διαμαρτυρία, με μια αντίδραση στην κοινωνική αδικία³⁷, που μπορεί να πάρει και βίαιη, επιθετική μορφή, που όταν δεν αντιστρατεύεται αλλά συνδυάζεται και εντάσσεται μέσα στα πλαίσια της δράσης των λαϊκών μαζών για την ανατροπή της κοινωνικής αδικίας όχι μόνο δεν είναι προβληματική, αλλά αποβαίνει σωτήρια και δημιουργική, τόσο για τη μεμονωμένη προσωπικότητα όσο και για την κοινωνία.

Αρα είναι σημαντικό, κατά τη γνώμη μας, να σημειώσουμε ότι η ανθρώπινη επιθετικότητα δεν είναι πάντα κάτι το αρνητικό! Πολλές φορές μπορεί να αποβεί αναγκαία και σωτήρια για τον άνθρωπο!

Ο Λένιν, σ' ένα άρθρο αναφέρει ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά με την κατάσταση της σκλαβιάς: «Ο σκλάβος, ο οποίος συνειδητοποιεί τη σκλαβιά του και σιωπηλά μαραζώνει, είναι απλώς σκλάβος. Ο σκλάβος που εθελούσια περιγράφει τις ομορφιές της σκλαβιάς και είναι ενθουσιασμένος από τον καλό κύριό του είναι ραγιάς. Αντίθετα, ο σκλάβος, που συνειδητοποιεί τη θέση της σκλαβιάς του και αγωνίζεται ενάντιά της είναι επαναστάτης»³⁸.

Η ανατροπή του καπιταλισμού θα πραγματοποιηθεί επαναστατικά, αποτέλεσμα της κορύφωσης της ταξικής πάλης του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη. Η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος από τις πρώτες αυθόρμητες εκδηλώσεις του, τις πρώτες προσπάθειες πολιτικής χειραφέτησης της εργατικής τάξης από την αστική πολιτική επιρροή με τη δημιουργία ξεχωριστών εργατικών κομμάτων, έφτασε σε μια ωρίμανση με τη δημιουργία του πρώτου κόμματος νέου τύπου (τη συνένωση δηλαδή του εργατικού κινήματος με τον επιστημονικό σοσιαλισμό) των Μπολσεβίκων. Η διαμόρφωση του επαναστατικού εργατικού κινήματος, του κομμουνιστικού κινήματος, αποτελεί μια ιστορική κατάκτηση της εργατικής τάξης. Μέσα στην ταξική πάλη, ο προλετάριος γίνεται αδιάλλακτος εχθρός της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Ετσι ο συνειδητοποιημένος εργάτης δεν τα βλέπει όλα κάτω από το πρίσμα των στενά προσωπικών συμφερόντων. Στον αγώνα ενάντια στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής δημιουργείται μια άλλη προλεταριακή ηθική, διαμορφώνονται προσωπικότητες που τις ενώνει το μίσος απέναντι στην αστική τάξη, η συντροφική αλληλεγγύη ανάμεσά τους, η συνειδητοποίηση της ανθρώπινής τους αξιοπρέπειας, διαμορφώνουν χαρακτηριστικά όπως η συνειδητή πειθαρχία, η αντοχή, η αυτοθυσία, η αποφασιστικότητα για τη νίκη.

Οι αγώνες διαπαιδαγωγούν λοιπόν τους εργάτες, διαμορφώνουν προσωπικότητες που βλέπουν το ατομικό συμφέρον μέσα στο συλλογικό συμφέρον της τάξης, επιβεβαιώνουν την κοινωνική φύση του ανθρώπου.

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οι περιθωριακές τάσεις κυριολεκτικά σαρώνονται σε περιόδους της ανόδου της ταξικής πάλης, όταν μεγάλα τμήματα του λαού εντάσσονται στην επαναστατική πάλη και ειδικά τμήματα της νεολαίας της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της ΕΠΟΝ τη δεκαετία του 1940 και το πώς συνέβαλε μεταξύ άλλων στην αντιμετώπιση περιθωριακών φαινομένων όπως η χρήση ναρκωτικών, τα οποία μάλιστα ενισχύονταν με συγκεκριμένο τρόπο από το βρετανικό ιμπεριαλισμό την περίοδο της επέμβασής του στην Ελλάδα ενάντια στο λαϊκό κίνημα.

Κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε και τη συλλογική αγωνιστική δράση της νεολαίας. Οι κινητοποιήσεις των μαθητών, της νεολαίας γενικότερα, συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας άλλης ατμόσφαιρας από άποψη αξιών, προτύπων, που βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την αποπνικτική αστική ηθική του ατομισμού, με το αστικό ιδεώδες της επιβίωσης των «ισχυρότερων ειδών».

Υπάρχει διέξοδος για την ελληνική νεολαία: Η νεολαία και το κίνημά της να συνδεθούν με το εργατικό κίνημα, να ακολουθήσουν σε τελική ανάλυση το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ. Να συστρατευτούν οι νέοι με τη νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος, να οργανωθούν στην ΚΝΕ, μέσα στην οποία διαμορφώνονται ανυπότακτες προσωπικότητες που βρίσκονται κόντρα στις λογικές του κτηνώδους ατομισμού που αποξενώνει και ενισχύει τον εγωισμό, που πάνε κόντρα στη λογική της ανταγωνιστικότητας που προωθεί η κυρίαρχη ιδεολογία μέσα στη νεολαία.

Στις Θέσεις του ΚΣ για το 9ο Συνέδριο της ΚΝΕ επισημαίνεται: «...η δράση της ΚΝΕ, η λειτουργία της να διαμορφώνει μια διαφορετική αντίληψη για τη νεανική προσωπικότητα. Η γνωριμία με τα ιδανικά του σοσιαλισμού, η γνώση των κατακτήσεων του ανθρώπινου πολιτισμού πρέπει να οπλίζουν την ΚΝΕ με ακαταμάχητη δύναμη για την αντιμετώπιση της ιδεολογικής παρέμβασης της άρχουσας τάξης, για τη διαμόρφωση της ολόπλευρης προσωπικότητας του νέου επαναστάτη. Ο δρόμος της πάλης ενάντια στην εκμετάλλευση, για την απελευθέρωση του ανθρώπου, για το σοσιαλισμό, είναι ιδανικό που γεμίζει τη ζωή του ανθρώπου. Μέσα από τη δράση ενσαρκώνει το πραγματικό περιεχόμενο της ελευθερίας, που είναι ακριβώς η κατανόηση και η συνειδητή πάλη για την αλλαγή της κοινωνίας. Η εσωτερική ζωή της ΚΝΕ και η μαζική της δράση πρέπει να καλλιεργεί και να αναπτύσσει τα κομμουνιστικά επαναστατικά χαρακτηριστικά. Να ατσαλώνεται το δυναμικό σε μαχητικούς και σεμνούς αγωνιστές που να αντέχουν σε όλες τις δυσκολίες της σκληρής ταξικής πάλης. Να υπερασπίζονται αποφασιστικά τις ιδέες και τις αρχές μας. Να διαμορφώνει φλογερούς επαναστάτες, ώστε κάθε ΚΝίτης να είναι φωτεινή προσωπικότητα στο χώρο του.

Αυτές οι αρετές δεν αποκτώνται με γενικές συνταγές, ούτε καταχτιούνται σε μια μέρα, αλλά μέσα στην καθημερινή πάλη, σε συνδυασμό με τη μελέτη και αφομοίωση της θεωρίας του μαρξισμού λενινισμού, της πλούσιας πείρας του ΚΚΕ και του επαναστατικού κινήματος. [...] Η στάση στη δουλιά, στη μόρφωση, οι σχέσεις με την οικογένεια, με το άλλο φύλο, στον πολιτισμό, συνολικά ο τρόπος ζωής να απορρέει από την ιδιότητα ενός νέου κομμουνιστή. Ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς συνδέεται με τη διαμόρφωση του χαρακτήρα, αντιπροσωπεύει την ίδια την ΚΝΕ»³⁹.

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» τεύχος 2 2007

Σημειώσεις:

37. Λόμποφ Μπ. Φ.: «Μεθοδολογικά και θεωρητικά προβλήματα της ψυχολογίας», 1984, σελ. 317.

38. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», τ. 16, σελ. 40, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

39. Ντοκουμέντα 9ου Συνεδρίου της ΚΝΕ: «Οι Θέσεις του ΚΣ της ΚΝΕ για το 9ο Συνέδριο», σελ. 112.