Το επιστημονικό... «άβατο» στο ναό του Επικούρειου Απόλλωνα στην Ηλεία, το οποίο ταλάνιζε για δεκαετίες τους αρχαιολόγους, φαίνεται πως μπορεί να «διαβεί» πλέον, μετά τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου υπέρ της μελέτης αναστήλωσης του βόρειου πτερού, με αρκετές ωστόσο παρατηρήσεις.

«Αβατο», σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στις επεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης αυτού του εκπληκτικού αριστουργήματος του Ικτίνου, στις Βάσσες Αρκαδίας, αφού το κτίσμα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες που δυσκολεύουν τέτοιου είδους απόπειρες. Οι ιδιαιτερότητες αφορούν στο υλικό κατασκευής του (ασβεστόλιθος), αλλά και στο χτιστό μέρος, καθώς ο μισός ναός είναι πάνω σε βράχο και ο υπόλοιπος σε θεμελίωση. Η φθορά από το χρόνο, η χρόνια εγκατάλειψη του μνημείου από την πολιτεία (από τα μέσα της δεκαετίας του '80 γίνεται κουβέντα.. για την κουβέντα περί αναστήλωσής του), οι κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες, έφθασαν το μνημείο στο μη περαιτέρω. Σε επείγουσα ανάγκη αποκατάστασής του. Οι τεχνικές δυσκολίες, όμως, αλλά και το δέος που προκαλεί ένα τέτοιο αριστούργημα δε λύθηκαν ούτε και με σχετικό διεθνές συνέδριο.

Η μελέτη αποκατάστασης εκπονήθηκε από την Επιτροπή Επικούρειου Απόλλωνος και είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά πρόγραμμα αποκατάστασης του ναού, το οποίο χωρίστηκε σε πέντε υποπρογράμματα. Ενα από αυτά τα υποπρογράμματα αφορά και στην επέμβαση στο βόρειο πτερό, με αποσυναρμολόγησή του και προσωρινή μεταφορά των κιόνων και επέμβαση στη θεμελίωση. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Μνημείων, πέρα των παρατηρήσεων σε επιμέρους θέματα για τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν, παράλληλες μελέτες που πρέπει να γίνουν και τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν, δε θέλει τη διάλυση του βόρειου πτερού - τουλάχιστον όχι αμέσως - αλλά την πιλοτική επέμβαση. Η αρχή θα γίνει με δύο κίονες και όχι της βόρειας πλευράς, αλλά της πλευράς που έχει ήδη υποστεί εκτεταμένη φθορά, γεγονός που θα μείωνε τις συνέπειες μιας πιθανής αποτυχίας.

Στην πολύωρη συζήτηση ακούστηκαν πλήθος προτάσεων, ανάμεσά τους και άκρως ρηξικέλευθες, όπως αυτή περί μεταφοράς του ναού λίγο πιο πέρα, έτσι ώστε να μεταφερθούν τα ορατά μέρη του και να συνεχιστούν ανεμπόδιστα οι εργασίες στο μνημείο, σώζοντάς το συγχρόνως από τη φθορά.

Τελικά το ΚΑΣ γνωμοδότησε υπέρ της επέμβασης, αλλά στη βορειοδυτική γωνιά, για να αποκατασταθεί η γεωμετρία του μνημείου και η θεμελίωση του στυλοβάτη και της κρηπίδας. Θα απομακρυνθούν πιλοτικά τρεις κίονες εκείνης της πλευράς και από τα αποτελέσματα των εργασιών θα κριθεί η συνέχειά τους. Επίσης, ζητήθηκε από το ΚΑΣ αναλυτικός πίνακας των μελών του ναού που πρέπει να αντικατασταθούν.

Υπενθυμίζουμε ότι ο ναός χτίστηκε από τον Ικτίνο γύρω στο 420 π.Χ. σε 1.131 μέτρα υψόμετρο. Στα αρχιτεκτονικά του μέλη (σώζονται σχεδόν όλα) αντιπροσωπεύονται και οι τρεις αρχαίοι, αρχιτεκτονικοί ρυθμοί. Ανάμεσα σε άλλα, το ναό κοσμούσε μαρμάρινη, ανάγλυφη ζωφόρος με παράσταση αμαζονομαχίας και κενταυρομαχίας, η οποία αρπάχτηκε και βρίσκεται τώρα στο Βρετανικό Μουσείο.