Μόλις πρόσφατα κυκλοφόρησε στο ρωσικό Τύπο η είδηση για την αυτοκτονία δασκάλας σχολείου επαρχιακής πόλης. Αφησε ένα σημείωμα, στο οποίο εξηγεί ότι αποφάσισε να θέσει τέρμα στη ζωή της, επειδή οι μισθοί δεν καταβάλλονται, δεν έχει με τι να ζήσει και ότι ο θάνατός της θα αναγκάσει τις αρχές να πληρώσουν τους μισθούς στους συναδέλφους της.

Τρομερή περίπτωση! Κι αν πούμε ότι συγκλόνισε τη ρωσική κοινωνία, θα είναι αναλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι στη Ρωσία έχουν πλέον συνηθίσει με τους θανάτους. Δεκάδες παλικάρια σχεδόν κάθε μέρα χάνονται στην Τσετσενία, εκατοντάδες ζωές περνούν τραγωδίες, όπως το πρόσφατο ναυάγιο του πυρηνοκίνητου υποβρυχίου «Κουρσκ», άνθρωποι σκοτώνονται από τρομοκρατικές ενέργειες, από κάθε λογής δυστυχήματα και έκτακτα περιστατικά. Τις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσμός της Ρωσίας μειώνεται κατά 1.000.000-1.500.000 το χρόνο, η γεννητικότητα πέφτει και μια από τις αιτίες είναι η απώλεια της κοινωνικής αισιοδοξίας. Σήμερα κανείς στη Ρωσία δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το αύριο. Εκτός από τους ολιγάρχες, οι οποίοι άρπαξαν τόση λαϊκή περιουσία. Η δε πλειονότητα του πληθυσμού έχει οδηγηθεί στο όριο της επιβίωσης και της απόγνωσης. Σχεδόν κάθε μέρα υπάρχουν ειδήσεις για μελλοντικές αυξήσεις των τιμών στη ζάχαρη, στις αστικές συγκοινωνίες, στο μετρό, στα τρένα μακράς διαδρομής. Ο πληθωρισμός αυξάνεται, αυξάνονται και οι τιμές των ειδών διατροφής και των υπηρεσιών.

Αυξάνεται συνεχώς το όριο φτώχειας. Στη Μόσχα το όριο αυτό είναι 3.000 ρούβλια, ενώ σε άλλες περιοχές ακόμα χαμηλότερο. Η εφημερίδα «Κομσομόλσκαγια Πράβντα» δημοσίευσε μια στατιστική με βάση στοιχεία των φαρμακοποιών της Μόσχας, οι οποίοι έχουν χωρίσει όλους τους καταναλωτές φαρμάκων της πρωτεύουσας σε τρεις ομάδες, σύμφωνα με τα εισοδήματά τους. Το εισόδημα της πρώτης ομάδας - των φτωχών - δεν ξεπερνάει τις 4.000 ρούβλια, δηλαδή το 36% των οικογενειών. Οι οικογένειες με μέση ευπορία, δηλαδή το 47%, έχουν κάτι παραπάνω από 8.000 ρούβλια. Στην ομάδα των πλουσίων ή το 4%, το εισόδημα υπερβαίνει τις 17.000 ρούβλια. Πρόκειται όμως για κατά προσέγγιση υπολογισμούς. Η τεράστια όμως μάζα των συνταξιούχων, των δημοσίων υπαλλήλων διαβιεί κάτω από το προαναφερόμενο όριο φτώχειας και δεν είναι για την τσέπη τους όχι μόνο τα ακριβά φάρμακα εισαγωγής, αλλά και τα σχετικά φτηνά ντόπια φάρμακα.

Κατά τη γνώμη του βουλευτή της Κρατικής Δούμας Β. Σάικιν, «η εκτελεστική εξουσία έχει στην ουσία συμβιβαστεί με το ότι το επίπεδο της ελάχιστης αμοιβής της εργασίας στη Ρωσία το μήνα αντιστοιχεί στο επίπεδο της ελάχιστης αμοιβής της εργασίας στις ΗΠΑ για μια ώρα».

Κρίνοντας με βάση τον υπό συζήτηση στη Δούμα προϋπολογισμό για το 2001, η κατάσταση της πλειονότητας του πληθυσμού της Ρωσίας τον επόμενο χρόνο δε θα αλλάξει προς το καλύτερο. Ιδιαίτερα έντονα φάνηκε αυτό κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια της Δούμας του νόμου «Για τον προϋπολογισμό του Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης για το 2001», που προβλέπει σοβαρές περικοπές στον κοινωνικό τομέα. Προφανώς, δεν είναι τυχαίο που η εισήγηση του εκπροσώπου της κυβέρνησης, Γ. Α. Κόσαρεφ, ήταν σύντομη, χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία και αποτελούνταν από αοριστολογίες και γενικούς τίτλους των άρθρων των μελλοντικών δαπανών. Ο αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής της Δούμας για την Εργασία και την Κοινωνική Πολιτική Α. Κ. Ισάγεφ υπέβαλε σε κριτική τον εν λόγω προϋπολογισμό και επέστησε την προσοχή στο ότι οι χορηγήσεις στο Ταμείο Κοινωνικής Ασφάλισης της Ρωσικής Ομοσπονδίας θα μειωθούν από το 5,4% στο 3,8%, ενώ τα έσοδα του Ταμείου θα μειωθούν σχεδόν κατά 23 δισ. ρούβλια. Σαν αποτέλεσμα, προβλέπεται ουσιαστική μείωση των χρημάτων για περίθαλψη των εργαζομένων σε θεραπευτήρια και για λουτροθεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι το 2001 δε θα θεραπευτούν 1.500.000 άτομα, μεταξύ τους βετεράνοι του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Δε θα λειτουργήσουν πλήρως 2.000 θεραπευτήρια. Εχουν καταστραφεί οι θεραπευτικές -λουτροθεραπευτικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις για την εξυπηρέτηση των υπερηλίκων. Σα συνέπεια θα χαθούν οι περισσότερες από τις μισές θέσεις εργασίας, θα αυξηθεί η ανεργία σ' αυτό τον τομέα και θα υπάρχουν σοβαρές κοινωνικές αναταραχές σ' εκείνες τις περιοχές που συνδέονται άμεσα με τη θεραπεία, την περίθαλψη και την ξεκούραση των εργαζομένων.

Επίσης, στον προϋπολογισμό που προτείνει η κυβέρνηση δεν αναφέρεται τίποτα για τις παιδικές - εφηβικές αθλητικές σχολές. Στην ουσία όμως γίνεται λόγος για το κλείσιμο πάνω από 800 τέτοιων σχολών, στις οποίες πηγαίνουν τώρα 400.000 παιδιά. Γίνονται και άλλες περικοπές. Ενώ ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στην επιστολή του προς τη Δούμα έθεσε έντονα το ζήτημα της δημογραφικής κατάστασης, η χρηματοδότηση της περίθαλψης από τον προϋπολογισμό μειώνεται κατά 50% κι αν ληφθεί υπόψη η αύξηση των τιμών η μείωση θα φτάσει πρακτικά στο 70%.

Επομένως, ο Ισάγεφ, απευθυνόμενος στους βουλευτές της Δούμας, είπε: «Αν ψηφίσουμε αυτό το σχέδιο προϋπολογισμού, αναλαμβάνουμε οριστικά την ευθύνη για τον περιορισμό του κοινωνικού τομέα της χώρας μας». Η Επιτροπή της Κρατικής Δούμας για την Εργασία και την Κοινωνική Πολιτική πρότεινε να απορριφθεί το κυβερνητικό νομοσχέδιο. Στην πρώτη ανάγνωση το σχέδιο προϋπολογισμού απορρίφθηκε.

Το χρέος για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων που πληρώνονται από τον προϋπολογισμό ανέρχεται σε σχεδόν 5 δισ. ρούβλια. «Σε τι διαφέρει η κυβέρνηση από τους πορτοφολάδες;», διερωτάται η εφημερίδα «Πράβντα Ροσίι» και τα λόγια αυτά αντήχησαν πρόσφατα στις συγκεντρώσεις μνήμης των γεγονότων του Σεπτέμβρη - Οκτώβρη 1993. Σύμφωνα με το Πληροφοριακό - Μεθοδικό Κέντρο της ΚΕ του ΚΕΚΡ για το Εργατικό Κίνημα, με το αίτημα της καταβολής των χρεών για τους μισθούς πραγματοποίησαν το Σεπτέμβρη απεργιακές κινητοποιήσεις οι εργαζόμενοι στην πόλη Ουλιάνοφσκ, οι εργαζόμενοι του ατομοηλεκτρικού σταθμού και του δήμου της πόλης Νοβοβορόνεζ. Στην περιφέρεια Αλτάι, το συνδικάτο των εκπαιδευτικών της επαρχίας Σεμπαλολιχίνσκ, οι οποίοι δεν έλαβαν το καλοκαιρινό επίδομα αδείας, ανακοίνωσε ότι, αν δεν καταβληθούν τα επιδόματα, οι εκπαιδευτικοί δε θα πάνε στη δουλιά. Στα 690.468.000 ρούβλια ανέρχεται το χρέος των επιχειρήσεων εξόρυξης άνθρακα της Δημοκρατίας Κόμι. Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το χρέος για τους ανθρακωρύχους των ορυχείων «Βοργκασόρσκαγια» και «Ζαπαντνάγια». Κινητοποιήσεις για την καταβολή των μισθών πραγματοποιούνται σε πολλές άλλες πόλεις και περιοχές της Ρωσίας.

Η δασκάλα που αποφάσισε να φύγει από τη ζωή, γιατί δεν είχε μέσα διαβίωσης, που αναφέραμε παραπάνω, δεν είναι η μοναδική στην τρομερή της απόφαση. Είναι πολλές. Αυτό συνδέεται, ασφαλώς, με τη δύσκολη κοινωνικοοικονομική κατάσταση στη χώρα, με την έλλειψη προοπτικής, ελπίδας για καλυτέρευση της ζωής. Στη Μόσχα, στη δεκαετία του '90 αυξήθηκε ο αριθμός των αυτοκτονιών. Πέρσι υπήρχαν 29 αυτοκτονίες σε 100.000 κατοίκους.

Σε άλλες περιοχές της Ρωσίας η κατάσταση είναι ακόμα πιο τραγική. Το μέγιστο επίπεδο αυτοκτονιών είναι 100-150 σε 100.000 κατοίκους σε μέρη όπως τα Αρχάγκελσκ, Κίροβ, Περμ, Καρέλια, Δημοκρατία Μαρί-Ελ, Μπασκίρια, Ουντμούρτια, Αλτάι, Τσιτά, Τσουκότκα, Μπουριάτια κλπ. (Μια σύγκριση: Σε 10 χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν η Σοβιετική Ενωση έχασε 15.000 άτομα, ενώ στη Ρωσία μόνο το 1994 έφυγαν «εθελοντικά» από τη ζωή 65.000 άτομα. Θα αλλάξει άραγε κάτι τώρα; Κρίνοντας από τον προϋπολογισμό του 2001, δεν αναμένονται ριζικές αλλαγές.