Ανεργία, μερική απασχόληση, ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων, πρόβλημα επιβίωσης ακόμα και εξασφάλισης τροφής και στέγης, συνταξιούχοι 80 και 85 χρονών που καθαρίζουν δρόμους, οικονομικά αποκλεισμένοι εργαζόμενοι και μεγάλη υποκατανάλωση.

Ολα τα παραπάνω δε συμβαίνουν στο εργατικό δυναμικό κάποιας τριτοκοσμικής χώρας όπως μπορεί να υποψιαστεί κάποιος. Είναι η κατάσταση που επικρατεί στην Ιαπωνία, μια από τις πιο πλούσιες και πιο αναπτυγμένες χώρες παγκοσμίως. Ολα αυτά βέβαια με βάση τους αριθμούς, γιατί η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική για τους εργαζόμενους στους οποίους εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια το νέο εργασιακό μοντέλο που το κεφάλαιο θέλει να επιβάλει στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Ενεργητικές πολιτικές, επιδότηση εργοδοτών, ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων κ.ά. Ολα όσα προβάλλει δηλαδή ως λύση η κυβέρνηση σήμερα, μέσα από τους «κοινωνικούς διαλόγους».

Την εικόνα αυτή μετέφερε στο «Ρ», ο Γιάννης Σταυρόπουλος, μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΕ, ο οποίος συμμετείχε στην τετραμελή αντιπροσωπεία της ΓΣΕΕ και του ΙΝΕ - ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ που επισκέφτηκε την Ιαπωνία, μετά από πρόσκληση του Ινστιτούτου Εργασίας της χώρας.

Η Ιαπωνία είναι μια χώρα τριπλάσια σε έκταση από την Ελλάδα, με 126 εκατομμύρια πολίτες από τους οποίους οι πάνω από 15 ετών, είναι 70 εκατομμύρια. Περίπου 66 εκατομμύρια είναι οι εργαζόμενοι μαζί με τους αυταπασχολούμενους ενώ οι μισθωτοί ανέρχονται σε 55 εκατομμύρια. Η πλέον αντιπροσωπευτική συνομοσπονδία είναι η « Ρέγκο» με 7,7 εκατομμύρια μέλη και κινείται σε φιλοκυβερνητικό και φιλοεργοδοτικό επίπεδο. Να σημειώσουμε ότι μόνο 12 εκατομμύρια εργαζόμενοι στην Ιαπωνία είναι συνδικαλισμένοι.

- Βρεθήκατε μαζί με την αντιπροσωπεία της ΓΣΕΕ και του ΙΝΕ για δέκα μέρες στην Ιαπωνία. Τι διαπιστώσατε για την κατάσταση της εργατικής τάξης εκεί, από τις συναντήσεις που είχατε;

- Κατ' αρχήν να σημειώσω ότι είχαμε συναντήσεις με τη μεγαλύτερη εργατική συνομοσπονδία, τη «Ρέγκο», την Ομοσπονδία Σιδηροδρόμων η οποία κρατάει μια ταξική στάση, την Ομοσπονδία των σωματείων στην ΜΑΖΝΤΑ που έδειξε απροκάλυπτα τη φιλοεργοδοτική της στάση. Είδαμε, επίσης και το Σύνδεσμο των βιομηχάνων της Ιαπωνίας, το «Νικέιρε». Συναντηθήκαμε τέλος, με εκπροσώπους του υπουργείου Εργασίας και διάφορους επιστήμονες, ερευνητές φορέων, ειδικούς για κοινωνική ασφάλιση, εργασιακά και προσωπάρχες από εταιρίες.

Αυτό που διαπιστώσαμε και μας τονίστηκε από όλους τους φορείς στις συναντήσεις, ήταν ότι κακώς πίστευε ο κόσμος στο παρελθόν στο ιαπωνικό θαύμα. Η κοινή άποψη όλων σήμερα είναι ότι ήταν μια περίοδος της «οικονομίας των φυσαλίδων» (φουσκωτή οικονομία). Κι αυτό γιατί αν και η Ιαπωνία παράγει πάρα πολλά προϊόντα, από αυτοκίνητα μέχρι μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας και είναι πλεονασματική σε σχέση με όλες τις χώρες του κόσμου, εντούτοις αυτό δε σημαίνει ότι υπάρχει βελτίωση της ζωής των εργαζομένων. Η φτώχεια διευρύνεται συνεχώς για τα λαϊκά στρώματα και το βιοτικό επίπεδο χειροτερεύει καθημερινά.

Παράλληλα υπάρχει μια εξελισσόμενη ανεργία για την οποία τρομάζουν αφού έχει φτάσει σε ποσοστά στο 4,7% με πολύ σημαντική καταγραφή χωρίς περιθώρια λάθους. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλό αν αναλογιστεί κανείς ότι το εργατικό δυναμικό είναι 55 εκατομμύρια εργαζόμενοι. Το αρνητικό είναι ότι υπολογίζουν πως η ανεργία θα αυξηθεί το επόμενο διάστημα ενόψει των ανακατατάξεων, αναπροσαρμογών και αναδιαρθρώσεων που γίνονται.

- Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εργαζόμενοι στην Ιαπωνία;

- Στην Ιαπωνία έχουν εφαρμοστεί μια σειρά αντεργατικά μέτρα που τώρα προωθούνται σε Ελλάδα και Ευρώπη. Αυτό που δοκιμάζεται δηλαδή εδώ σήμερα, εκεί έχουμε ήδη τα αποτελέσματα. Για την Ιαπωνία, είναι ένα στάδιο πριν όλα όσα προσπαθούν να εφαρμόσουν σήμερα στην Ευρώπη και γεύονται σήμερα τα αποτελέσματα. Μιλάμε για μια κοινωνική ζούγκλα και για τεράστιες κοινωνικές διαφορές.

Η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα έχουν φτάσει στο ζενίθ και μπορεί να σημαίνει τεράστια κερδοφορία για τους εκλεκτούς ολιγαρχίας και πολυεθνικών αλλά δε σημαίνει βελτίωση της ζωής των εργαζομένων. Γίνεται φανερό ότι όσο γιγαντώνονται οι επιχειρήσεις εκεί και είναι πιο κερδοφόρες, τόσο πιο πολύ επιβαρύνονται οι εργαζόμενοι.

- Ποια είναι τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί στις εργασιακές σχέσεις των Ιαπώνων εργαζομένων;

- Το πρώτο και πλέον επικίνδυνο είναι η μερική απασχόληση και οι ωρομίσθιοι οι οποίοι αυξάνουν με ραγδαίους ρυθμούς. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 12,5 εκατομμύρια μερικά απασχολούμενοι και ωρομίσθιοι. Να σημειώσουμε ότι η αμοιβή των ωρομίσθιων την ώρα είναι 650 γιέν με τα οποία δεν εξασφαλίζουν ούτε φαγητό ούτε στέγη, τα οποία είναι πανάκριβα. Αν δεν υπάρχει πλήρης απασχόληση σε μια γιαπωνέζικη οικογένεια, αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα στο βασικό δικαίωμα στη στέγη και τροφή.

Οσον αφορά τους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση, έχουμε εκτεταμένα περιστατικά καταπάτησης του 8ωρου με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να απασχολούνται πολλές ώρες τη μέρα. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση παρεμβαίνει συνεχώς με νομοθετικές ρυθμίσεις αντεργατικού χαρακτήρα διευκολύνοντας τους εργοδότες. Εχουμε δηλαδή μια γενικότερη πολιτική κινήτρων ώστε να γενικευτεί η μισοαπασχόληση επιδεινώνοντας τη ζωή των εργαζομένων σε μια χώρα που είναι πανάκριβη.

- Οσον αφορά τους άνεργους, υπάρχουν κάποια μέτρα στήριξής τους;

- Είναι ασήμαντα τα ποσά που δίνονται αφού και εκεί έχουμε τα παραδείγματα των δήθεν ενεργητικών πολιτικών. Τους καταληστεύουν τους πόρους από την ασφάλιση, για την ανεργία με προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης. Ομως οι βιομήχανοι αξιώνουν συνεχώς να επιδοτούνται για να εφαρμόσουν τα ωρομίσθια, τις ελαστικές μορφές απασχόλησης και να ανοίγουν και να κλείνουν όποτε θέλουν τις επιχειρήσεις και τις θέσεις εργασίας.

Είναι χαρακτηριστική η εμπειρία που βιώσαμε αντικρίζοντας στην περιοχή που μείναμε, χιλιάδες άστεγους στοιβαγμένους σε κούτες σε ένα χώρο όσο το Πεδίον του Αρεως. πρόκειται για άστεγους που η οικονομική καχεξία τούς οδήγησε να μην έχουν στέγη. Σηκώνονται κάθε πρωί και τρέχουν όλη μέρα να βρουν μια ώρα δουλιά ώστε να μπορέσουν να φάνε. Είναι άνθρωποι που δεν έχουν πλήρη απασχόληση ώστε να μπορούν να εξασφαλίσουν στέγη και τροφή.

- Σχετικά με τους συνταξιούχους και την κοινωνική ασφάλιση, ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί;

- Στην Ιαπωνία είχαν ένα περίεργο τριφασικό ασφαλιστικό σύστημα όπου με διάφορες προπαγανδιστικές παρεμβάσεις, έπεισαν μεγάλα τμήματα των εργαζομένων να αφήσουν ένα ελάχιστο ποσοστό υποχρεωτικής ασφάλισης και να τοποθετήσουν τα υπόλοιπα μέσω ιδιωτικών εταιριών στο χρηματιστήριο. Αυτό ακριβώς που προσπαθούν να κάνουν και εδώ. Με την προπέρσινη κατάρρευση όμως, των χρηματιστηρίων της Ανατολικής Ασίας, χάθηκαν πολύ σημαντικά κονδύλια από τα ασφαλιστικά ταμεία με τεράστιες επιπτώσεις στις συνταξιοδοτικές παροχές.

Υπάρχει αυτή τη στιγμή φαινόμενο υποκατανάλωσης. Αν και οι βιτρίνες γεμίζουν συνεχώς καινούρια προϊόντα, μειώνεται συνεχώς η κατανάλωση. Αυτό έχει να κάνει με το ότι ο μέσος Ιάπωνας αισθάνεται φοβισμένος και κυρίως των μεσαίων εισοδημάτων και προτιμούν να αποταμιεύουν τα χρήματα για να μπορούν να τα βγάλουν πέρα σε μια ώρα ανάγκης.

Η επιβίωση των συνταξιούχων από την άλλη, είναι τραγική. Οπως μας είπαν, τουλάχιστον ένα ποσοστό 25% των συνταξιούχων παίρνει σύνταξη 15.000 γιέν το μήνα όταν 100 γραμμάρια κρέας κοστίζει 10.000 γιέν και το νοίκι για σπίτι 40 τετραγωνικών κοστίζει περίπου 200.000 γιέν. Βλέπαμε κάθε πρωί συνταξιούχους, γεροντάκια 80 και 85 χρονών για να μπορέσουν να συμπληρώσουν το εισόδημά τους και να μπορούν να αγοράσουν φαγητό, να καθαρίζουν πάρκα, να κάνουν τους τροχονόμους ή τους φύλακες...

- Με την Υγεία, την Παιδεία και άλλες κοινωνικές παροχές, ποια είναι η κατάσταση;

- Η κατάσταση και εκεί είναι πολύ άσχημη για τους εργαζόμενους. Στην Υγεία για παράδειγμα έχουν εφαρμοστεί αυτά που πάει να κάνει σήμερα η κυβέρνηση. Εχουν επιβάλει τις ανταποδοτικές υπηρεσίες. Οι άμεσα ασφαλισμένοι πληρώνουν 20% συμμετοχή για κάθε υπηρεσία (νοσοκομεία, φάρμακα) ενώ για τα προστατευόμενα μέλη, πληρώνουν το 50% και βέβαια οι σκέψεις που ξεδιπλώνονται, είναι να διευρυνθεί αυτό, ακόμα περισσότερο. Οσον αφορά την Παιδεία, οι ταξικοί φραγμοί έχουν μπει εδώ και χρόνια αφού στα παιδιά εργαζομένων δε δίνεται καμία δυνατότητα για μόρφωση.

Ακόμα και τα εισιτήρια των μέσων μαζικής μεταφοράς είναι πανάκριβα για τους εργαζόμενους ενώ από την άλλη αν και το κόστος αγοράς αυτοκινήτου είναι χαμηλό, χρειάζονται όμως πολλαπλάσια χρήματα για συντήρηση, πάρκινγκ, διόδια κ.ά.

- Οι εργαζόμενοι απέναντι σε αυτή την επίθεση που έχουν δεχτεί τα τελευταία χρόνια, δείχνουν κάποια δείγματα αντίστασης;

- Οι εμπειρίες μας ήταν αντιφατικές. Συναντήσαμε συνδικάτα και συνδικαλιστικές οργανώσεις φιλοεργοδοτικές και φιλοκυβερνητικού προσανατολισμού όπως εδώ η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ που επικαλούνταν το καλό της επιχείρησης, της εθνικής οικονομίας κ.ά. Την ίδια ώρα συναντήσαμε και συνδικαλιστικές οργανώσεις που μας είπαν επιμέρους αγώνες που έδωσαν και συγκράτησαν επίθεση σε δικαιώματά τους με θετικά αποτελέσματα τα οποία όμως δε μέτρησαν συνολικά.

Υπήρξαν φωνές στις συναντήσεις, που καταλαβαίνουν ότι δεν πάει άλλο η κατάσταση, ότι δεν μπορεί να έχουν προτεραιότητα τα κέρδη των πολυεθνικών. Ταυτόχρονα είδαμε ανθρώπους που ξέρανε ακόμα και για το λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα και τις αντιιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις με την επίσκεψη Κλίντον. Είχαμε πολύ καλή εικόνα και διακρίναμε εκτίμηση στο ελληνικό εργατικό λαϊκό κίνημα. Είναι σίγουρο όμως, ότι οι ταξικές δυνάμεις εκεί είναι, να συσπειρώσουν ευρύτερα τους εργαζόμενους και να δυναμώσουν το εργατικό κίνημα.