Παρουσιάζοντας τις θέσεις της ΝΔ για τον πολιτισμό, τον περασμένο Απρίλη, στο ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης», ο πρόεδρός της Αντ. Σαμαράς, υποσχέθηκε, ανάμεσα σε άλλα, το εξής: «Μείζονος σημασίας Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι θα μετατραπούν σε οργανισμούς αυτοδιοικούμενους με δικό τους προϋπολογισμό»!

Η πρόταση αυτή αποτελεί μια άκρως επικίνδυνη επέκταση και στους αρχαιολογικούς χώρους, της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας που ήδη προωθείται στα κρατικά μουσεία, με αξιοσημείωτη συνέπεια και συνέχεια από όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Πιο απλά: Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι προσανατολίζονται σε αμιγώς αγοραία λειτουργία, μετατρέπονται σε «μαγαζιά» και το πολύτιμο περιεχόμενό τους σε «κράχτη» ώστε να αντιμετωπίζεται, προοπτικά, όχι μόνο το λειτουργικό κόστος τους, αλλά ακόμη και το κόστος για την αρχαιολογική έρευνα, τη συντήρηση των μνημείων, τις εκθέσεις.

Αν σκεφθεί κανείς ότι ήδη έχει θεσμοθετηθεί και η άμεση εμπλοκή των ιδιωτών στις σωστικές αρχαιολογικές ανασκαφές στα μεγάλα ιδιωτικά και δημόσια έργα («μνημόνιο συναντίληψης και συνεργασίας» μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού - Τουρισμού και του υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων το 2010 για την αρχαιολογική έρευνα στα μεγάλα δημόσια έργα, καθώς και ο πρόσφατος νόμος για τη «Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος» που ουσιαστικά παραδίδει την αρχαιολογική ανασκαφή στους μεγαλοκατασκευαστές), τότε, η πολιτιστική κληρονομιά του λαού βρίσκεται μπροστά στην ολοκληρωτική παράδοσή της στην αγορά. Δηλαδή, στην ιδιωτικοποίησή της και στη μετατροπή της, από φορέα συλλογικής ιστορικής μνήμης και γνώσης, σε ανταλλάξιμο προϊόν. Και για να μην αφήσει καμία αμφιβολία για το ότι τα μουσεία θα «υπάρχουν» μόνο στο βαθμό που θα εξυπηρετούν το κεφάλαιο στον τουρισμό, ο πρόεδρος της ΝΔ συμπλήρωσε: «Οι μουσειακές εγκαταστάσεις πρέπει να γίνουν και κύριοι τουριστικοί προορισμοί»...

Βέβαια, η εμπορευματοποίηση του πολιτισμού δεν είναι επιλογή μόνο της ελληνικής αστικής τάξης, αλλά και βασικός στρατηγικός στόχος των μονοπωλίων της ΕΕ. Το πολιτικό προσωπικό του κεφαλαίου σε κάθε καπιταλιστική χώρα προωθεί ακριβώς την ίδια πολιτική. Για παράδειγμα, την ίδια περίοδο με την ομιλία του προέδρου της ΝΔ, ένα από τα κορυφαία κυβερνητικά στελέχη της Ιταλίας στον τομέα της κρατικής διαχείρισης του πολιτισμού, κουβεντιάζοντας με μια ομάδα δημοσιογράφων στη Ρώμη, εξέφρασε την «άποψη», ότι η ώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας, σε συνδυασμό... με την «ακόρεστη δίψα» των Κινέζων και των Ινδών τουριστών για την τέχνη και την αρχαιολογία, είναι ένας τρόπος για να βγει η Ιταλία από την οικονομική ύφεση!

Ο Μάριο Ρέσκα που βλέπει με «φρίκη» τα ιταλικά μουσεία και τις πινακοθήκες να αυξάνουν τα έσοδά τους... χωρίς το χρήμα να πηγαίνει απευθείας στην τσέπη των ιδιωτών, δεν επιλέχθηκε τυχαία το 2008 ως γενικός διευθυντής του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού από την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, με αρμοδιότητα την «προώθηση» των μουσείων. Διότι, πριν αναλάβει αυτή τη θέση, υπήρξε επί 15 χρόνια το «αφεντικό» της «Μακ Ντόναλντ» Ιταλίας, ενώ πριν διετέλεσε στέλεχος σε πλήθος πολυεθνικές. Ποιος ο καταλληλότερος να «σπρώξει» την πολιτιστική κληρονομιά του ιταλικού λαού στην αγορά, από ένα επιφανές στέλεχός της;

Η λογική του Ρέσκα είναι ενδιαφέρουσα γιατί αποτελεί τον «μπούσουλα» κάθε πολιτικής που επιχειρείται να επιβληθεί στον πολιτιστικό τομέα σε όλη την Ευρώπη, φυσικά και στην Ελλάδα. Είπε λοιπόν, ότι ο αριθμός των επισκεπτών στα μουσεία του κράτους και τους αρχαιολογικούς χώρους αυξήθηκαν κατά περίπου 15% την περίοδο 2009 - 2010 και κατά περίπου 7% την περίοδο 2010 - 2011. Αλλά, τόσο οι προϋπολογισμοί τους όσο και οι επενδύσεις δεν είχαν ανάλογη αύξηση. Ταυτόχρονα, «αναγνωρίζει» ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού του ιταλικού κράτους δεν πρόκειται να αντιστραφεί, λόγω του τελευταίου γύρου περικοπών λιτότητας της κυβέρνησης Μόντι. Αρα, τι μένει; Ο Ρέσκα είναι σαφής: Η Ιταλία θα πρέπει να «κοιτάξει» τις ιδιωτικές επενδύσεις «για την ανάπτυξη του οικονομικού δυναμικού της πολιτιστικής κληρονομιάς της», απαιτώντας γι' αυτό και φορολογικές ελαφρύνσεις για την «ενθάρρυνση» των ιδιωτικών επενδύσεων σε μουσεία της Ιταλίας και αρχαιολογικούς χώρους με τουριστικό ενδιαφέρον.

Θυμίζοντας τις παλιές συγκρίσεις μεταξύ του πολιτισμού... και των εξαγωγών της Αγγλίας σε χάλυβα που είχε κάνει ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γ. Παπανδρέου, ο Ρέσκα είπε ότι είναι «δύσκολο να επανακινηθεί η οικονομία με τα εργοστάσια. Πουλώντας περισσότερα αυτοκίνητα και ψυγεία δεν πρόκειται να γίνει η χώρα ένας παγκόσμιος ηγέτης της παραγωγής. Αλλά η Ιταλία είναι καλά τοποθετημένη ώστε να γίνει το νούμερο ένα στον πολιτιστικό τουρισμό. Οι Ινδοί και οι Κινέζοι δεν έρχονται στην Ιταλία για να κάνουν σκι και κολύμπι, αλλά για να γνωρίσουν την κουλτούρα μας».

Ο πρώην «χαμπουργκεράς» δεν πήρε βέβαια τη θέση του «μάνατζερ» των μουσείων χωρίς αντιδράσεις από το επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό της αρχαιολογικής υπηρεσίας της Ιταλίας. Ακόμη και για μια χώρα όπως αυτή που έχει υποστεί διάφορους «πειραματισμούς» της αγοράς πάνω στα μνημεία της (σ.σ. με πολύ πρόσφατο παράδειγμα την παραχώρηση του Κολοσσαίου στη Ρώμη επί 50 χρόνια σε έναν εργοστασιάρχη παπουτσιών με αντάλλαγμα τη συντήρησή του επειδή καταρρέει), δηλώσεις όπως «μπορεί ένας ιστορικός τέχνης να μην είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να διαχειριστεί την Πομπηία των 900 εργαζομένων» ήταν παραπάνω από προκλητικές. Οσο για τους φόβους ότι η εμπορευματοποίηση θα σημάνει και φυσική καταστροφή των αρχαιοτήτων, ο Ρέσκα απάντησε ότι... «για όσο διάστημα θα διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχει ζημιά, τότε φυσικά θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις μαγευτικές τοποθεσίες»!

Το «κερασάκι» σε αυτό το αγοραίο «ντελίριο» ήταν το παρακάτω: «Δεν θέλω να "μακ-ντοναλντοποιήσω" την κουλτούρα της Ιταλίας, αλλά θέλουμε οι πολυεθνικές εταιρείες να επιλέξουν την Ιταλία για να παρουσιάσουν προϊόντα όπως το iPod. Θα είναι μια φανταστική ευκαιρία για την εταιρεία και καλό για την εικόνα της Ιταλίας»..!!

Βέβαια, εμπορευματοποίηση της κληρονομιάς χωρίς χτύπημα των εργασιακών δικαιωμάτων δε γίνεται. Από το 2008 λοιπόν απείλησε τους... «σκληρά συνδικαλισμένους» εργαζόμενους στα 400 κρατικά μουσεία της χώρας (σε σύνολο 4.000) οι οποίοι «αντιστέκονται στην αλλαγή»: «Πρόκειται για ένα δύσκολο έργο» είχε πει. «Αλλά έχω τη φήμη να αναλαμβάνω δουλειές από τις οποίες άλλοι τρέχουν μακριά»...

Αν προσπεράσουμε το ύφος και τον τρόπο, όλα τα παραπάνω παραπέμπουν ευθέως στη βήμα το βήμα παραχώρηση του πολιτισμού στο κεφάλαιο από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις. Η «γκάμα» των επιχειρημάτων είναι επίσης ίδια: «Το κράτος δεν έχει λεφτά», «πολιτιστική χορηγία» με τις απαραίτητες φοροαπαλλαγές, «όχι στον κρατικοδίαιτο πολιτισμό», «ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας» που θα τη «σώσει από την κρίση», φετιχοποίηση της τουριστικής «αξιοποίησης» του πολιτισμού κλπ.

Με δεδομένη την επίθεση του κεφαλαίου σε κάθε τομέα και πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, το λαϊκό κίνημα πρέπει να περιλάβει με ακόμη μεγαλύτερη οργανωτικότητα και στόχευση την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στο διεκδικητικό του πλαίσιο.