Κάποιες μέρες οι απολύσεις μπορούν να φτάσουν και τις 40.000 κάποιες άλλες τις 15.000 άλλες πολύ μικρότερο αριθμό. Ομως, δεν περνά μέρα που να μην υπάρχουν και να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Ο ρυθμός των χαμένων θέσεων εργασίας είναι καταιγιστικός τέτοιος, που κατατάσσουν τα επίπεδα των απολύσεων για το πρώτο τρίμηνο του 2001, τουλάχιστον όσον αφορά στις ΗΠΑ, πολύ υψηλότερα από τα επίπεδα που είχαν φτάσει οι απολύσεις επί της επιδημίας της «προ τα κάτω μείωσης» (Downsizing) που είχε πλήξει την αμερικανική κυρίως επικράτεια κατά τα τέλη της δεκαετίας του '80. Δεκάδες χιλιάδες είναι οι εργαζόμενοι που έχουν χάσει τις δουλιές του κατά τον Απρίλη, σε επιχειρήσεις που διαβαθμίζονται από καθιερωμένους κολοσσούς και θεσμούς όπως «Eastman Kodak» και η ολλανδική «Philips Electronic», τους νέους «γίγαντες» της τηλεπικοινωνίας όπως τις σκανδιναβικές «Ericsson» και «Nokia» και την ομογάλακτή τους αμερικανική «Motorola», έως και τη βρετανική αλυσίδα πολυκαταστημάτων «Marks Spencer». Και ο μήνας δεν έχει καν τελειώσει... με αποτέλεσμα από την αρχή του χρόνου ο αριθμός των απολυμένων να αγγίξει το μισό εκατομμύριο, αφού μέχρι στις 29 Μάρτη είχαν επισήμως καταγραφεί και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού 350.000 απολυθέντες, τουλάχιστον σύμφωνα με τον βρετανικό Εκόνομιστ.

Αραγε, τι τρέχει και η «νέα οικονομία» δείχνει να πνέει τα λοίσθια; Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, όταν η οικονομία βρίσκεται σε πτώση κατά τη διάρκεια της κυκλικής της πορείας, δηλαδή διανύει την περίοδο της κρίσης όπου συντελείται η φάση καταστροφής και αναγέννησής της, θεωρείται δεδομένο και όχι απλά ενδεχόμενο ή αναμενόμενο, οι επιχειρήσεις να προχωρούν σε «αναδιαρθρώσεις» και κατά συνέπεια δραστικές μειώσεις του απασχολούμενου προσωπικού τους. Ωστόσο, στο περιβάλλον της «νέας οικονομίας» κάτι δείχνει να έχει διαφοροποιηθεί.

Κατ' αρχάς, οι περικοπές συμβαίνουν τάχιστα και χωρίς καμία προειδοποίηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο λίγους μήνες πριν, η βιομηχανία της νέας τεχνολογίας κόμπαζε εκ του περισσού μάλιστα για τα απίστευτα επίτευγμά της: όντως είχε να επιδείξει μερικές από τις πιο ταχύτατα αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις στη σύγχρονη ιστορία και τόνιζαν περιπαθώς ότι «οι διευθύνοντες σύμβουλοί τους, πολλές φορές έμεναν άγρυπνοι ολονυχτίς στην αναζήτηση αναλυτών και προγραμματιστών που είχαν ανάγκη για τη διεύρυνσή τους».

Τώρα βρίσκονται και πάλι στην ίδια φάση και κατάσταση μόνιμης αγρύπνιας. Αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Νιώθουν, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη καταρχήν για την προσωπική και επαγγελματική επιβίωσή τους, αλλά και το «ηθικό χρέος» προς τους επενδυτές τους, αμέσως να προσφέρουν θυσίες, ανθρώπινες, για να δείξουν ότι διατηρούν ακμαίο το ηθικό, αλλά και ότι δεν τους πτοεί η πτώση των μετοχών και κυρίως της κατανάλωσης -εξαιτίας των υψηλών τιμών των προϊόντων, αλλά και των πολύ υψηλών τιμολογίων των υπηρεσιών τόσο στο Διαδίκτυο όσο και στις νέες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες- και ότι διατηρούν το κεδροφορικό πνεύμα χωρίς να ρισκάρουν να χάσουν σχετικώς από τα κέρδη ενός ακόμη τριμήνου του διανυόμενου οικονομικού έτους.

Ετσι, το πρώτο μεγάλο κύμα των απολύσεων ξέσπασε στην πλάτη πλεοναζόντων «εργαζομένων γνώσης»-(knowledge workers), παρά σε αυτών που απασχολούνται σε πιο παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας, όπως στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες αν και ούτε αυτοί ξέφυγαν και η τάση δείχνει ότι θα είναι αυτοί τα επόμενα θύματα, όπως οι εργαζόμενοι στις τράπεζες. Εξάλλου, ο εξοβελισμός από την αγορά εργασίας των «εργαζομένων της γνώσης», ήταν και η καλύτερη λύση. Οχι μόνο η απολύτως αναγκαία. Αποτελούν μια εργασιακή ομάδα, όπου ο μέσος όρος ηλικίας είναι μικρός, έχουν ευρύ επίπεδο γνώσης και κυρίως εξειδίκευσης, γεγονός που τους κατατάσσει στην κατηγορία αυτών που πιθανώς να ξαναβρούν εργασία, κοστίζουν πολύ καθώς οι αποδοχές τους συνήθως ξεπερνούν το μέσο όρο, έχουν μάθει να είναι «ευέλικτοι» ως προς τις συνθήκες και τις ώρες εργασίας και το κυριότερο δεν υπάρχει Σωματείο ή συνδικαλιστική ένωση που να τους προστατεύει ή να δημιουργήσει πρόβλημα, εξαιτίας της απόλυσής τους. Συνεπώς, το πραγματικό κόστος της απόλυσης, σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο κρίνεται μηδαμινό...

Πάντως, ακόμη και σε πολύ μεγάλες και πιο «κλασικές» εταιρίες η άφιξη των μαζικών απολύσεων αποδόθηκε σε λανθασμένες πρακτικές που ακολουθήθηκαν και οι μεγαλομέτοχοι ζήτησαν από τους διευθύνοντες να αξιολογήσουν τους εργαζόμενους και να αρχίσουν τις περικοπές του 10% έως και 33% που βρέθηκε στις τελευταίες θέσεις στις λίστες αξιολόγησης. Η μέθοδος, που πρωτοεισήχθη από τις αμερικανικές εταιρίες «General Electric» και «Ford», χρόνια πριν αν και έχει καταγγελθεί από όλες τις υφιστάμενες συνδικαλιστικές οργανώσεις, έχει βρει ευρύτατη εφαρμογή το τελευταίο διάστημα, ως «η πιο αξιόπιστη, αντικειμενική και αποτελεσματική», και πια έχει γίνει το κυριότερο εργαλείο, που ως λαιμητόμος πέφτει με δύναμη στο λαιμό των εργαζομένων.

Πάντως, παρά τις διακηρύξεις και τις πάμπολλες αναλύσεις οι εργαζόμενοι που απολύθηκαν συναντούν τρομακτικές δυσκολίες να βρουν δουλιά όσο ειδικευμένοι και αν είναι. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του «Ινστιτούτου Ερεύνης των Οικονομικών Κύκλων», το 57% των πρόσφατα απολυμένων παραμένουν στο ταμείο ανεργίας για περισσότερες από 5 βδομάδες και παράλληλα οι καταγεγραμμένες εργάσιμες ώρες έπεσαν στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 19 ετών.

Στα συμπεράσματά του, το εν λόγω Ινστιτούτο κάνει λόγο για βαθιά ύφεση της οικονομίας, ενώ στο αρνητικό κλίμα θα πρέπει να ενταχθεί και η ανάλυση των «Νιου Γιορκ Τάιμς» με αφορμή τη μείωση (18/4) κατά μισή ποσοστιαία μονάδα των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, της επονομαζόμενης «Φεντ», μιλά για «Το φάρμακο της Φεντ: Μερικοί ασθενείς είναι πολύ άρρωστοι, για να μπορούν να βοηθηθούν από τη Φεντ», αφού τονίζει ότι πλείστες εταιρίες έχουν απομείνει με εκατομμύρια αδιάθετα προϊόντα στις αποθήκες τους και χωρίς τη δυνατότητα δανεισμού, παρά τις αλλεπάλληλες μειώσεις των ομοσπονδιακών επιτοκίων.

Τέλος, πιο δυσοίωνο ακόμη φαντάζει το ανάλογο δημοσίευμα του περιοδικού «Businessweek», που μεταφέρει τις εκτιμήσεις οικονομολόγων του Χάρβαρντ που τονίζουν ότι ακόμη και μια ανάπτυξη της οικονομίας της τάξης του 2% -οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για χαμηλότερη- οι απολύσεις θα συνεχίζονται με καταιγιστικό ρυθμό και «η ανεργία θα αγγίξει το 6%» από 4,3% που ήταν μέχρι πρόσφατα. Συνεπώς, όλα τα «σημάδια των καιρών» δείχνουν ότι οι «ταραχές» για την αμερικανική και κατά συνέπεια παγκόσμια οικονομία όχι μόνο δεν έχουν τελειώσει, αλλά θα συνεχιστούν. Το ίδιο και οι ανθρωποθυσίες.