Αγαπητοί συναγωνιστές, σε σχέση με το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε από την ΕΤ-1 την Κυριακή 20 Μάη 2001 και από το BBC στην Αγγλία, με τίτλο «Εσείς είστε ο λοχαγός Κορέλι;» θα ήθελα να διατυπώσω τις παρακάτω παρατηρήσεις:

1. Από μια συνέντευξη 45 λεπτών που παραχώρησα στο σκηνοθέτη του φιλμ και απάντησα σε σωρεία ερωτημάτων αναφορικά με τα γεγονότα του Σεπτ. 1943 και την Ιταλογερμανική σύρραξη στην Κεφαλονιά, παρουσιάστηκε ένα μικρό μόνο απόσπασμα δευτερεύουσας σημασίας διάρκειας 2,5 λεπτών, και αποσιωπήθηκε η απάντησή μου στο βασικό ερώτημα: «Καλώς ή κακώς έπραξαν οι Ιταλοί αντιφασίστες της AQUI μαζί με τις ΕΑΜικές αντιστασιακές οργανώσεις, να εξωθήσουν τη Διοίκηση της Μεραρχίας στην αντίσταση και μη παράδοση των όπλων τους στους Γερμανούς;».

Η απάντηση που έδωσα στο ερώτημα αυτό είναι η ακόλουθη: «Ανεξάρτητα προς την τραγική κατάληξη του όλου εγχειρήματος, η αντίσταση και η μη παράδοση των όπλων της AQUI στους Γερμανούς, ήταν μια ξεκάθαρη επιχείρηση υπέρ του συμμαχικού αγώνα: α) γιατί και οι γερμανικές απώλειες κατά τη διάρκεια των μαχών ήταν σημαντικές, β) γιατί σε μια περίοδο που δίνονταν κρίσιμες μάχες στα κύρια μέτωπα του πολέμου από τις συμμαχικές δυνάμεις, 11 μεραρχίες της Βέρμαχτ είχαν καθηλωθεί στην Ελλάδα, και εξαυτής της αιτίας, και δεν μπόρεσαν να σταλούν και να πολεμήσουν εκεί, προς όφελος των δυνάμεων του άξονα. γ) Γιατί τόσο για τις ΕΑΜικές αντιστασιακές οργανώσεις, όσο και τους Ιταλούς αντιφασίστες αξιωματικούς, φαντάρους, πυροβολητές - ναύτες και καραμπινιέρους, δε χωρούσε κανένα δίλημμα για την ορθότητα της απόφασης του κοινού αντιφασιστικού αντιγερμανικού μετώπου που είχε συγκροτηθεί. Το σύνθημα του πολέμου που κυριαρχούσε τότε ήταν: αντίσταση κατά του φασισμού - ναζισμού, έναντι πάσης θυσίας και παντός τιμήματος, μέχρι την τελική του συντριβή και τη νίκη του αντιφασιστικού Μετώπου. Αλλωστε όπως μαρτυρείται και από τον υπεύθυνο της αγγλικής αποστολής αξιωματικό Γ. Γαλιατσάτο, αυτή ήταν και η εντολή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.

Επομένως το φιλμ δεν έδωσε ξεκάθαρη απάντηση και άφησε έωλο, με το σχολιασμό που παρουσιάστηκε στο φιλμ, το καίριο ερώτημα: «η θυσία τόσο μεγάλου αριθμού Ιταλών αξιωματικών και φαντάρων ήταν σκόπιμη;». Οι Ιταλοί της Κεφαλονίας με την απόφασή τους αυτή και την τελική τους θυσία έσωσαν την τιμή του ιταλικού λαού, που θεωρεί την πράξη αυτή ως την πρώτη αντιστασιακή ενέργεια ενάντια στους Ναζί. Αυτό επρόβαλε, και δικαίως, στο έπακρο η ιταλική κυβέρνηση κατά την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης, σε αντίθεση με την ελληνική κυβέρνηση που αρνήθηκε να παρουσιάσει τη συμμετοχή της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης στην επιχείρηση και στη συγκρότηση του κοινού Ελληνοϊταλικού Αντιφασιστικού Μετώπου.

δ) Ενα δευτερεύον όφελος που προέκυψε ως συνέπεια της επιχείρησης εκείνης, ήταν ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελαφρού αλλά ακόμα και βαρύτερου οπλισμού και πολεμοφοδίων της Μεραρχίας AQUI που εγκαταλείφθηκε στα πεδία των μαχών, συγκεντρώθηκε από τις ΕΑΜικές οργανώσεις του νησιού και στάλθηκε στον ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα και κατέστη δυνατή η δραστική επιθετική δράση ενάντια στα στρατεύματα κατοχής και τους συνεργάτες τους.

2. Οσον αφορά στον ισχυρισμό ότι δεν ήταν δυνατόν να κρατήσει η Μεραρχία AQUI έναντι ισχυρότερων γερμανικών δυνάμεων όταν μέσα σε 12 ώρες στην υπόλοιπη Ελλάδα παραδόθηκαν 850 χιλιάδες ιταλικών δυνάμεων. Ο σκηνοθέτης όφειλε α) να ερευνήσει ποιες, θα ήταν οι συνέπειες στην όλη κατάσταση αν οι δυνάμεις αυτές είχαν ακολουθήσει το παράδειγμα της AQUI, και πόσο δύσκολη θα ήταν η κατάσταση για τους Γερμανούς στην Ελλάδα, αν είχε συμβεί κάτι τέτοιο. β) Ακόμα, θα όφειλε ο σκηνοθέτης να ερευνήσει με πιο έγκυρα στοιχεία, τι απέγιναν αυτές οι ιταλικές δυνάμεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Πόσες καταστράφεισαν στο Ανατολικό Μέτωπο ή πόσες χάθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, και ποιο τέλος ποσοστό απ' αυτές κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα, για να λέγεται ότι υπήρξε βλακώδης ενέργεια η απόφαση των Ιταλών αντιφασιστών φαντάρων της AQUI να αντισταθούν και να μην παραδοθούν στους Γερμανούς.

Ασφαλώς ο σχολιασμός αυτός είναι απολύτως συνεπής με τη νοοτροπία και τη στάση, και τότε της άρχουσας τάξης του νησιού, που συνιστούσε όπως άλλωστε σ' ολόκληρη την Ελλάδα, «Βασίλη κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης», όταν διεξήγετο ένας αγώνας μέχρις εσχάτων υπέρ βωμών και εστιών. Σύμφωνα με την παραπάνω αντίληψη ο ελληνικός λαός, κακώς αντιστάθηκε στην Αλβανία και στην επίθεση των Γερμανών, κακώς συνέχισε τον αγώνα του μαζικά στις πόλεις και ένοπλα στα ελληνικά βουνά. Αλλά έπρεπε να κάτσει φρόνιμος αναμένοντας την έκβαση του πολέμου, για να συνταχθεί με το νικητή. Ο ελληνικός λαός όμως δεν άκουσε αυτά τα τρομοκρατημένα κηρύγματα της άρχουσας τάξης. Συγκρότησε τις ηρωικές αντιστασιακές του οργανώσεις και εντάχθηκε στη συντριπτική του πλειοψηφία στο ΕΑΜ και στον ηρωικό αντάρτικο στρατό ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον τιμημένο στρατηγό του Στέφανο Σαράφη και τον πρωτοκαπετάνιο του Αρη Βελουχιώτη, και καθήλωσε στην Ελλάδα 11 μεραρχίες της Βέρμαχτ, που δεν πήραν μέρος στα κύρια μέτωπα του πολέμου.

3. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει μια ουσιώδη παράλειψη ως προς την παρουσίαση των απόψεων σημαντικών επιζώντων προσωπικοτήτων της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα γεγονότα της εποχής και στην οργάνωση του κοινού ελληνοϊταλικού αντιφασιστικού Μετώπου, όπως του ιστορικού κ. Σπύρου Λουκάτου που υπήρξε μέλος της περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ και μέλος της πενταμελούς στρατιωτικής επιτροπής που συγκροτήθηκε τότε, υπό τον αείμνηστο συνταγματάρχη Θεμιστοκλή Καββαδία, καθώς και του κ. Δ. Γεωργάτου, μέλους τότε της Περιφερειακής Επιτροπής του ΚΚΕ στην Κεφαλονιά και μετέπειτα μέλους του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ.

4. Οσον αφορά στο άτυπο δημοψήφισμα - σφυγμομέτρηση των διαθέσεων και αισθημάτων των Ιταλών φαντάρων που πραγματοποιήθηκε με απόφαση του στρατηγού Gandin, φανερώνει τη βαθύτατη δημοκρατική αντίληψη όλου του ιταλικού λαού, που ο Μουσολίνι έπειτα από 25 χρόνια φασιστική διοίκηση δεν είχε καταφέρει να αλλάξει ακόμα και σε υψηλόβαθμα στελέχη του στρατού του.

5. Τέλος, ένα άλλο σημείο που θέλω να επισημάνω είναι ο ηρωισμός των Ιταλών φαντάρων - πυροβολητών και ναυτών, με επικεφαλής τον ηρωικό λοχαγό Altavilla, στην πρώτη μέρα της μάχης στην Εμπορική Σχολή Αργοστολίου, καθώς το σπίτι μου βρισκόταν μέσα στο πεδίο της μάχης και έχω προσωπική αντίληψη, καθώς οι Ιταλοί επετίθεντο από το ύψωμα του Αϊ - Θανάση στη γερμανική μονάδα της Εμπορικής Σχολής, αποτελούμενη από 400 στρατιώτες, πολλά άρματα μάχης και βαρύ οπλισμό, την οποία οι Ιταλοί ανάγκασαν σε παράδοση. Οι Ιταλοί δεν ήταν πια οι «μακαρονάδες» που ειρωνευόμασταν, αποδείχτηκαν στην πράξη ηρωικοί κι άξιοι μαχητές που 'χαν αλλάξει στρατόπεδο, κι εκδήλωναν έναν πρωτόγνωρο ηρωισμό εμπνευσμένο από τα αντιφασιστικά και αντιπολεμικά τους αισθήματα και ιδεώδη.

6. Σχετικά με την όψιμη και ατελή αυτοκριτική του Λουί ντε Μπερνιέρ, που αφού συκοφάντησε ασύστολα με τη νουβέλα του το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά, και ολόκληρη την ιστορία και την ευγενική παράδοση του κεφαλλονίτικου λαού, εμφανίστηκε να λέει ότι «οι αντάρτες δεν πιάνανε αιχμάλωτους στις μάχες, σ' αντίθεση μ' ό,τι συνέβαινε στην υπόλοιπη Ευρώπη», και προφανώς θέλει να βγάλει ως συμπέρασμα ότι οι αντάρτες δε συμπεριφέρονταν με το savoir vivre στους Γερμανούς, όταν αυτοί ξεκλήριζαν το λαό μας κατά εκατοντάδες χιλιάδες στα αμέτρητα ολοκαυτώματα όπως στην Κάνδανο, στο Δίστομο, στα Καλάβρυτα, στην Καισαριανή και σε χιλιάδες άλλους τόπους μαρτυρίου, εκτελέσεων και θυσιών, καθώς και στο ξεκλήρισμα 20 εκατομμυρίων Σοβιετικών πολιτών, και 6 εκατομμυρίων Εβραίων, που τους έκαψαν στους φούρνους. Δε μας πληροφορεί όμως τι μεθόδους χρησιμοποιούσαν οι σύμμαχοι κομάντος που επιχειρούσαν στα μετόπισθεν του εχθρού προκειμένου να τους εξουδετερώσουν. Επομένως σωστά πήρε την οφειλόμενη απάντηση από το λοχαγό Amos Pompaloni!

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.