Η κατασκευή του μνημείου για τους νεκρούς μαχητές του ΔΣΕ στη Φλώρινα έχει τη δική του ιστορία. Για πάρα πολλά χρόνια, το ΚΚΕ με διαρκείς πρωτοβουλίες πάλευε για να εκπληρωθεί αυτό το χρέος τιμής. Ο ομαδικός τάφος των μαχητών του ΔΣΕ να γίνει μνημείο, να τους αποδοθούν επιτέλους οι τιμές που τους πρέπουν.

Με Ερώτηση και Αναφορές στη Βουλή, υπομνήματα στο Δήμο, τη Νομαρχία, την Περιφέρεια, το ΚΚΕ διεκδικούσε αδιάκοπα να αναγνωριστεί αυτό το μέρος ως τόπος θυσίας, να απαλλοτριωθεί και να αναγερθεί μνημείο.

Στις 12 Νοέμβρη του 2008, οι βουλευτές του ΚΚΕ κατέθεσαν στη Βουλή Αναφορά την οποία υπέγραφαν οι παρακάτω οργανώσεις: Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Φλώρινας, Πανελλήνιος Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων και Απογόνων Εθνικής Αντίστασης και ΔΣΕ, Σύλλογος Γυναικών Φλώρινας, Λέσχη Πολιτισμού Φλώρινας, Φαρμακευτικός Σύλλογος Φλώρινας, Σωματείο Εργατοτεχνιτών και Εργαζομένων στην Ενέργεια. Με την Αναφορά αυτή, διεκδικούσαν ο χώρος που είναι θαμμένοι οι 800 μαχητές του ΔΣΕ - ουσιαστικά, τόπος θυσίας - να απαλλοτριωθεί, με ευθύνη της πολιτείας, να χαρακτηριστεί Τόπος Ιστορικής Μνήμης και χώρος πρασίνου και να ανεγερθεί μνημείο.

Επίσης, 16 μαζικοί φορείς του νομού Φλώρινας, μετά από πρωτοβουλία του Κόμματος, συγκρότησαν Επιτροπή Αγώνα και με σχετικό υπόμνημά τους ζητούσαν την ανέγερση μνημείου και το χαρακτηρισμό του χώρου ως Τόπου Ιστορικής Μνήμης, χώρο πρασίνου (κοιμητήριο).

Η κυβέρνηση και οι διάφορες βαθμίδες του αστικού κρατικού μηχανισμού (Δήμος, Περιφέρεια) απέφευγαν να ικανοποιήσουν το δίκαιο αίτημα, προφασιζόμενες γραφειοκρατικά και άλλα κωλύματα.

Παράλληλα, το Κόμμα έκανε προσπάθειες να αγοράσει το οικόπεδο, η πρώτη έγινε το 1982, αλλά δεν καρποφόρησε. Ακολούθησαν κι άλλες, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ο χώρος της ταφής να οργωθεί ή να σκεπαστεί με μπετόν...

Οι Οργανώσεις του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της ΠΕΑΕΑ πραγματοποιούσαν, στις επετείους της μάχης της Φλώρινας, συγκεντρώσεις μνήμης και απόδοσης τιμής και πορείες, διατρανώνοντας την απαίτηση της απαλλοτρίωσης του οικοπέδου και την ανέγερση μνημείου.

Ολα τα μνημεία που είχαν στηθεί στο χώρο του ομαδικού τάφου, βεβηλώθηκαν και καταστράφηκαν κατ' επανάληψη από «αγνώστους».

Η προτελευταία πράξη αυτής της πολύχρονης προσπάθειας διαδραματίστηκε στις 16 Φλεβάρη του 2009, όταν με δήλωσή του στο Ειρηνοδικείο Φλώρινας το ΚΚΕ ξεκαθάρισε ότι:

«Η τοποθέτηση αυτού του μνημείου - συμβόλου αποτελεί πράξη πολιτικού χαρακτήρα. Είναι οφειλόμενο ιστορικό χρέος απότισης φόρου τιμής εκ μέρους του ΚΚΕ προς τους 850 μαχητές και μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), που θάφτηκαν ομαδικά το 1949 στο χώρο αυτό κι εξακολουθούν να παραμένουν μέχρι και σήμερα θαμμένοι σ' αυτήν την έκταση.

Είναι χαρακτηριστικό και ιστορικά καταγραμμένο από πολλές προσωπικές μαρτυρίες και φωτογραφικά ντοκουμέντα ότι "οι νικητές" έφεραν νεκρούς και τραυματίες στο συγκεκριμένο αυτό χώρο και τους έθαψαν όλους μαζί σε ομαδικό τάφο, ενώ οι τραυματίες ζούσαν ακόμη».

Ετσι, για το ΚΚΕ - αναφερόταν στη δήλωση - ο χώρος αυτός έχει αποκτήσει αντικειμενικά «ιστορικό - μνημειακό» χαρακτήρα και ως τέτοιον τον θεωρεί και τον αναγνωρίζει. Οπως υπογραμμίζει, «ο χώρος αυτός έχει καταγραφεί στη συνείδηση του λαού ως χώρος - σύμβολο και δεν μπορεί να αξιοποιηθεί για καμιά άλλη χρήση. Αυτό, άλλωστε, επιβεβαιώνεται από τις επισκέψεις των συγγενών των θυμάτων, αλλά και δεκάδων χιλιάδων αγωνιστών απ' όλη τη χώρα που τον τιμούν ως χώρο - θυσιαστήριο».

Το Κόμμα έδωσε τελικά τη λύση, αγοράζοντας το χώρο, αφού παρά τις προσπάθειες, η κωλυσιεργία και η γραφειοκρατία που επιδείχτηκε από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες μετέθετε την ικανοποίηση του αιτήματος στο απώτερο μέλλον.

Με ανακοίνωσή της στις 16/10/2009, η ΚΕ του ΚΚΕ ανήγγειλε ότι είναι πλέον «στην ιδιοκτησία του ΚΚΕ ο χώρος που βρίσκεται ο τάφος των περισσότερων από 800 μαχητών - μαχητριών του ΔΣΕ στη μάχη της Φλώρινας.

Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ με συγκίνηση ανακοινώνει στους συντρόφους, μέλη και φίλους του Κόμματος και της ΚΝΕ, στους αγωνιστές και στις αγωνίστριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και της ΕΑΜικής Αντίστασης, στον ελληνικό λαό ότι, μετά από πολύχρονες προσπάθειες, πέρασε στην ιδιοκτησία του ΚΚΕ ο χώρος στον οποίο βρίσκεται ο κοινός τάφος των περισσότερων από 800 μαχητριών και μαχητών του ΔΣΕ, τιμημένων νεκρών του στη μάχη της Φλώρινας το 1949.

Είναι μια ιστορική στιγμή. Με την αγορά από το ΚΚΕ της συγκεκριμένης έκτασης, έγινε δυνατό να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που εμπόδιζαν τη διαμόρφωση του χώρου και την ανέγερση μνημείου αντάξιου της μεγάλης αυτής θυσίας. Εγινε το πρώτο βήμα για να ανταποκριθούμε στο χρέος μας να αναδείξουμε την αιματοποτισμένη προσφορά του λαϊκού ηρωικού Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στην άνιση μάχη που έδωσε για το δίκιο του λαού μας.

Η ΚΕ απευθύνει κάλεσμα, πρώτα απ' όλα στους αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, να συμβάλουν στη συγκέντρωση των απαραίτητων οικονομικών για τη διαμόρφωση του χώρου και την ανέγερση του μνημείου».

Αμέσως το Κόμμα ξεκίνησε τη διαμόρφωση του χώρου, μέσα σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες, λόγω της εκδήλωσης της καπιταλιστικής κρίσης.

Σημαντική ήταν η οικονομική συμβολή της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και πολλών αγωνιστών του ΔΣΕ, απογόνων τους και φίλων του Κόμματος στην ολοκλήρωση της διαμόρφωσης και της ανέγερσης του μνημείου.

Η ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, σε ανακοίνωσή της, μεταξύ άλλων ανέφερε: «Χαιρετίζουμε την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής να διαμορφώσει το χώρο και να στήσει ένα λαμπρό μνημείο - σύμβολο, σαν ελάχιστο φόρο τιμής στους μαχητές που συμμετείχαν στη μεγάλη μάχη της Φλώρινας (...) Πραγματικά πρόκειται για ένα γεγονός τεράστιας ιστορικής σημασίας (...) Με τη βεβαιότητα ότι όλοι οι αγωνιστές, οι φίλοι, κάθε δημοκράτης που παλεύει για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, θα δώσουν το "παρών", δεσμευόμαστε να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της ΚΕ του ΚΚΕ και να συμβάλλουμε ουσιαστικά προκειμένου να στηθεί ένα μνημείο αντάξιο της μεγάλης αυτής θυσίας».