Σκίτσο του Δημήτρη Φωτιάδη από τον ποιητή, στη Μακρόνησο, το 1949

Με αφορμή τη δωρεά στο Αρχείο του ΚΚΕ από τον Γιώργο Λιάνη υλικών και ντοκουμέντων από το προσωπικό του αρχείο - ένα μέρος του είναι φωτογραφικές αναπαραγωγές σχεδίων του κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσου που φιλοτέχνησε, όσο βρισκόταν στην εξορία - θυμηθήκαμε τα λόγια του ποιητή, που σε διαφορετικές βέβαια συνθήκες με τις σημερινές, εξακολουθούν και μένουν επίκαιρα.

Σε απάντηση του ποιητή, γιατί δεν απεικονίζονται στα σχέδια της περιόδου εικόνες από αγγαρείες και βασανιστήρια, αναφέρει ότι αντιπαρέθετε «στη σκληρότητα, τη βία, την καταπίεση, την πίστη ότι υπάρχει ομορφιά, ότι υπάρχει ζωή... Δεν άφηνα τους ανθρώπους να απελπιστούν... Παρ' όλα αυτά η ζωή αξίζει. Και να τη ζήσουμε. Και αξίζει να πολεμήσουμε, να αγωνιστούμε να την κάνουμε καλύτερη. Και να τη χαίρεται όλος ο κόσμος... Αυτή ήταν πάντα η προσπάθεια. Είτε το 'ξερα είτε δεν το 'ξερα. Είτε το 'θελα είτε δεν το 'θελα. Αυτή ήταν η λειτουργία της τέχνης μου».

Οι χρονολογίες και οι τόποι, στην άκρη των σχεδίων, γίνονται αδιάψευστοι μάρτυρες της πορείας του ποιητή, αλλά και χιλιάδων άλλων κομμουνιστών και αγωνιστών. Στα σχέδια απεικονίζονται συγκρατούμενοι του ποιητή και σκηνές από τη ζωή στην εξορία. Ο Γιάννης Ρίτσος εξορίστηκε από το 1948 έως το 1952 στο Κοντοπούλι της Λήμνου, στη Μακρόνησο, στον Αϊ - Στράτη και από το 1967 έως το 1972 στη Γυάρο, στη Λέρο και κατ' οίκον περιορισμό στη Σάμο. Οπως έλεγε και ο ίδιος, αν μπορούσε να ξεχωρίσει κάτι στη μακρά ζωή του, οι μόνες του περγαμηνές ήταν τρεις λέξεις: Μακρόνησος, Γυάρος, Λέρος. Στην εξορία ο Γ. Ρίτσος συνεχίζει να γράφει ποίηση, να παίζει μουσική, να ζωγραφίζει. Και όταν τελειώνει το χαρτί, ζωγραφίζει τότε πάνω σε πέτρες και ρίζες...

Σχέδιο απ' το Κοντοπούλι Λήμνου

Λέρος, 15/7/1968

Μακρόνησος, 6/3/1950