Στη Θέση 43 για το 20ό Συνέδριο διαβάζαμε: «Και για το επόμενο διάστημα μέχρι το 21ο Συνέδριο, παραμένει ως πυρήνας της ιδεολογικής δουλειάς η βαθιά αφομοίωση του Προγράμματος του Κόμματος». Σήμερα, στα 3 κείμενα, με το πρώτο οδηγό στη μελέτη του 2ου και του 3ου κειμένου, εντοπίζονται αδυναμίες, ο πυρήνας των οποίων εστιάζει στη λειψή αφομοίωση του Προγράμματος, άρα και της στρατηγικής του. Αδυναμίες που λειτουργούν στην πράξη ως τροχοπέδη στο κεντρικό ζητούμενο του 21ου Συνεδρίου και αφορούν (Θέση 9) τον διακριτό ρόλο του Κόμματος στις μάζες. Της πειστικής, δηλαδή, ικανότητας προπαγάνδας της δικής μας πρότασης. Είναι ανάγκη να γίνει συνείδηση πως στη διαλεκτική σχέση θεωρίας - πράξης τον πρώτο λόγο έχει η θεωρία, που εξοπλίζει για να μπορείς να προβλέπεις, να εξειδικεύεις, να προσαρμόζεις γρήγορα τη τακτική σου σε απότομες καμπές. Να μη χάνει η πράξη το ταξικό επαναστατικό περιεχόμενο. Γιατί η ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης χωρίς το Κόμμα της δεν μπορεί να εκπληρωθεί. Και αυτόν «τον ρόλο του πρωτοπόρου αγωνιστή μπορεί να τον εκπληρώσει μόνο ένα Κόμμα που καθοδηγείται από πρωτοπόρα θεωρία». Ετσι καθόριζε ο Λένιν τη σπουδαιότητα της θεωρίας για την ταξική πάλη της εργατικής τάξης. Η επανάσταση δεν είναι αυθόρμητο γεγονός. Διέπεται από νομοτέλειες, που ο κομμουνιστής/-στρια οφείλει να τις ερμηνεύει επαναστατικά.

Η Κεντρική Επιτροπή με θάρρος καταγράφει αδυναμίες που πρέπει να καταπολεμηθούν. Πυξίδα οι κανόνες του λενινιστικού Κόμματος Νέου Τύπου, που αναφέρουν: «Η στάση ενός πολιτικού κόμματος απέναντι στα λάθη του είναι ένα από τα σπουδαιότερα και ασφαλέστερα κριτήρια για τη σοβαρότητα του Κόμματος». Ολο το 1ο κείμενο διαπνέεται από το τσιτάτο αυτό του Λένιν. Να λες με τόλμη τις αδυναμίες σου δεν είναι επικίνδυνο. Επικίνδυνο είναι ο φόβος να τις πεις και να μη βγάζεις από αυτές τα σωστά συμπεράσματα. Για το Κόμμα της επανάστασης, η κριτική και αυτοκριτική είναι δύναμη. Είναι όπλο γερό που βοηθά στην κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση, στο ξεπέρασμα αδυναμιών και δυσκολιών. Ξέρουμε ότι «οι μαρξιστές δεν κρύβουν τις προθέσεις τους» (Λένιν).

Σε γραπτά - ελάχιστα μεν, υπαρκτά δε - στον διάλογο, δεν γίνεται αυτό. Η ατεκμηρίωτη - απαξιωτική προσέγγιση των Θέσεων στοχεύει στη στρατηγική του Κόμματος, χωρίς να έχουν το έντιμο θάρρος να το πουν. Τι στόχο έχει άραγε το αφελές (;) ερώτημα σε γραπτό «...μήπως στις ίδιες τις "επεξεργασίες" βρίσκεται η ρίζα των "συγχύσεων", των "λαθών τακτικής" και των αδυναμιών Μελών και Στελεχών μας»; 'Η ότι «...για ακόμα μια φορά το πρόβλημα εστιάζεται στη σχέση Τακτικής - Στρατηγικής και σε μια αέναη διαδικασία "εξειδίκευσης" γεμάτη αντιφάσεις...». Εννοώντας τι; Αλλο η τακτική, άλλο η στρατηγική; Να μην υποτάσσεται η τακτική στη στρατηγική; Και χωρίς να το λέει, διαπιστώνει «...ως (το) πρόβλημα σε κάθε πτυχή της Κομματικής μας ζωής».

Αλήθεια, πόσο προσπαθούμε στη μελέτη της διαλεκτικής - υλιστικής αντίληψης της κίνησης της Ιστορίας και της κομμουνιστικής, επιστημονικής ερμηνείας αυτής της κίνησης; Αλλο γραπτό λέει «...η ιστορική πείρα διδάσκει ότι κανένας αγώνας Σωματείου μεγάλος δεν ξεκίνησε έχοντας βάλει εξαρχής το ζήτημα της αμφισβήτησης του Καπιταλιστή ή του Κράτους του», χωρίς να εξηγεί την ιστορική πείρα που το διδάσκει. Συνεχίζει: «...ναι, μας λείπουν οι μεγάλοι μαζικοί αγώνες. Πριν από όλα όμως μας λείπουν οι μικροί καθημερινοί αγώνες (...) σε αυτούς να πρωτοστατήσουν πρέπει οι Κομμουνιστές (...) και για να το κάνουν αυτό δε χρειάζεται να ξέρουν το Μαρξισμό - Λενινισμό, να περιμένουν να μάθουν για να δράσουν». Η συμμετοχή στη δράση διδάσκει μόνο όταν αυτή έχει ταξικό πρόσημο. Αλλιώς είναι «άσφαιρη» και γίνεται βολική για το σύστημα. Ομως εδώ έχουμε και έναν αβασάνιστα επιπόλαιο διαχωρισμό της σχέσης θεωρίας - πράξης και οικονομίας - πολιτικής. Είναι η αποθέωση των μεταρρυθμίσεων, της αντιδιαλεκτικής ερμηνείας της σχέσης μεταρρύθμιση - επανάσταση και της αφομοίωσης της λενινιστικής αντίληψης για το κράτος. Είναι η σταδιοποίηση της εργατικής εξουσίας. Βαρίδια που υπάρχουν ακόμα και μας βαραίνουν. Αξίζει να διαβαστεί απόσπασμα του Μαρξ, γραμμένο το 1865, το οποίο αποτυπώνει το περιεχόμενο του κάθε αγώνα. Εγραφε ο Μαρξ: «Η εργατική τάξη δεν πρέπει να υπερβάλλει την τελική αποτελεσματικότητα των καθημερινών αυτών αγώνων. Δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι παλεύει ενάντια στα αποτελέσματα και όχι ενάντια στις αιτίες των αποτελεσμάτων (...) ότι χρησιμοποιεί καταπραϋντικά φάρμακα που, όμως, δεν γιατρεύουν την αρρώστια (...) Θα πρέπει η εργατική τάξη να καταλάβει ότι μαζί με όλες τις αθλιότητες που της επιβάλλει το σημερινό σύστημα, εγκυμονεί ταυτόχρονα και τους υλικούς όρους και τις κοινωνικές μορφές που είναι απαραίτητες για έναν οικονομικό μετασχηματισμό της κοινωνίας».

Να λοιπόν ποιο είναι το καθήκον του κομμουνιστή/-στριας. Να αξιοποιήσει τις «αθλιότητες» που «επιβάλλει» το σύστημα, χωρίς καμία κατηγοριοποίηση των αγώνων, αλλά με το τι περιεχόμενο δίνει σ' αυτούς. Χρειάζεται η διαπάλη, ακόμα και η σκληρή, στο Κόμμα; Ναι, και είναι ωφέλιμη όταν στοχεύει στο να μεγαλώσει το μπόι του. Οταν η διαπάλη αμφισβητεί τη στρατηγική και τα Οργανα που τη διαμορφώνουν, τότε γίνεται εχθρική και υπονομεύει τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Κόμματος. Αυτά προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης.

Να ξέρουμε: Το δικό μας θεωρητικό - ιδεολογικό αδυνάτισμα σημαίνει δυνάμωμα της αστικής ιδεολογίας. Το εργαλείο της μαρξιστικής - λενινιστικής σκέψης πρέπει να χρησιμοποιείται στη πολιτική μας δράση παντού! Γιατί όσο η σημερινή πιεστική κατάσταση στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης από το αστικό κράτος θα μεγαλώνει, τόσο θα εντείνεται και ο αυταρχικός κατασταλτικός μηχανισμός. Θα μεγαλώνει, όμως, και η σοσιαλδημοκρατική - ρεφορμιστική - οπορτουνιστική - εθνικιστική πίεση στο Κόμμα της επανάστασης. Η επιτακτική υποχρέωση που θέτουν οι Θέσεις για το ποιοτικό «άλμα» σε θεωρία - ιδεολογία δεν είναι μόνο η ανάγκη να ανταποκριθούμε στη ζωντανή εκλαΐκευση της πολιτικής μας πρότασης στις μάζες. Είναι η προϋπόθεση το Κόμμα να θωρακίζει τον επαναστατικό του χαρακτήρα. Να αναπτύσσεται και να λειτουργεί ως Κόμμα Νέου Τύπου.

Για να συγκρουστούμε αποφασιστικά με τις αδυναμίες μας, πρέπει το κομματικό μέλος και ο καθοδηγητής να αφιερώσουν για τον στόχο της επανάστασης «.όχι μόνο τα ελεύθερα βράδια τους αλλά όλη τους τη ζωή» (Λένιν). Τότε θα βρουν δικαίωση του ποιητή τα λόγια: «Ετσι θαρρώ μονάχα θα καλυτερέψουμε σύντροφοι. Και τότες τα ακατόρθωτα θα τα καταφέρουμε τόσο φυσικά και τόσο σίγουρα». Για να μην αναφερθούν ίδιες αδυναμίες στο 22ο Συνέδριο, οι Αποφάσεις του Συνεδρίου πρέπει να γίνουν τα εφόδια εκείνα που θα μας κάνουν να περάσουμε στην πιο μεγάλη ιδεολογικοπολιτική επιθετικότητα, που απαιτεί όμως συμμετοχή και μαχητικότητα, αυταπάρνηση και αυτοθυσία. Εμείς να γεμίσουμε τις κομματικές μας αποσκευές με αντοχές και μπόλικη θυμωμένη απόφαση. Αυτή να είναι η δική μας ατομική ευθύνη.

Στο στάδιο που βρισκόμαστε σήμερα, η εργασία του ανθρώπου έχει φέρει την «επανάσταση» στην τεχνολογία αλλά και στον τρόπο που αυτός αλληλεπιδρά. Αυτό όμως που ακόμα δεν έχει καταφέρει, είναι να πάρει στα δικά του χέρια την οργάνωση, τον σχεδιασμό και τα αποτελέσματα της δικής του εργασίας. Χαρακτηριστικό επίσης των τελευταίων δεκαετιών αποτελεί η αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων και στην ενημέρωση. Πλέον, το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) αποθεώνονται ως η «εναλλακτική» φωνή στην ενημέρωση. Θεωρούνται ακόμα και ως ο «νέος τρόπος οργάνωσης των κινημάτων» που δήθεν καταφέρνουν να αμφισβητήσουν μέχρι και να ανατρέψουν «απολυταρχικά» καθεστώτα. Παραδείγματα πολλά. Από τις διαδηλώσεις στο Πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης, τους Ισπανούς «αγανακτισμένους», τα «Πράσινα Γιλέκα» στη Γαλλία, τις γυναίκες του «metoo», το Occupy και το Black Lives Matter στις ΗΠΑ μέχρι και τις διαδηλώσεις των Ιρανών μέσω YouTube και Facebook (το Πράσινο Κίνημα του Ιράν) και τα γεγονότα της Αραβικής Ανοιξης. Κονδυλοφόροι των αστικών media αναφέρουν πως «η χρήση των Social Media θα αποδυναμώσει μοιραία τα απολυταρχικά καθεστώτα και θα ενδυναμώσει τις δημοκρατίες. Τα κοινωνικά δίκτυα διευκολύνουν τη γρήγορη διάδοση της πληροφορίας και δίνουν τη δυνατότητα στους καταπιεσμένους να ξεγλιστρούν από την λογοκρισία των ιθυνόντων». Ετσι, λένε, «...επιτυγχάνεται γοργή επικοινωνία ανάμεσα σε μεγάλες ομάδες διαφορετικών ανθρώπων, εξασφαλίζοντας στους μαχητικούς πολίτες πολύτιμα εργαλεία για την οργάνωση των δράσεών τους».

Για να δούμε όμως. Είναι αλήθεια αυτό...; Θα μπορούσαν όντως οι Οργανώσεις του Κόμματος να επωφεληθούν από τη συμμετοχή τους σε αυτά τα δίκτυα; Θα μπορούσε στην τελική ο λαός, οι εργαζόμενοι να αξιοποιήσουν τα ΜΚΔ στον καθημερινό αγώνα;

Για αρχή ας ξεκινήσουμε διαβάζοντας μερικά νούμερα από μια πρόσφατη έρευνα.

Οι ενεργοί χρήστες παγκοσμίως υπολογίζονται σε 3 δισ. (Facebook, YouTube, Twitter, WhatsApp κ.λπ.). Από αυτούς, το 23% μοιράζεται προσωπικά δεδομένα, το 46% χρησιμοποιεί πραγματικά ονόματα ως ονόματα προφίλ, το 45% χρησιμοποιεί προσωπικές φωτογραφίες και το 54% δεν διαβάζει ποτέ τους όρους ιδιωτικότητας στις διάφορες πλατφόρμες. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι κάποιοι από αυτούς τους χρήστες διακατέχονται όντως από μια επιθυμία για δράση, επιθυμία που πατάει στην αντικειμενική πραγματικότητα της διαβίωσής τους. Που επιλέγουν όχι μόνο την οργάνωση στο σωματείο τους ή άλλες μορφές οργάνωσης αλλά και τη δραστηριοποίησή τους στα ΜΚΔ. Ας θεωρήσουμε επίσης ότι οι ίδιοι δεν συμπεριλαμβάνονται στα παραπάνω ποσοστά «αλόγιστης» και μη «ασφαλούς» χρήσης του διαδικτύου. Μπορούν άραγε αυτοί να παρέμβουν μαχητικά, αλληλέγγυα, οργανωμένα; Αποτελούν τα μέσα αυτά ένα ακόμη πεδίο πολιτικής και ιδεολογικής αναμέτρησης, όπως ισχυρίζονται διάφορες οπορτουνιστικές δυνάμεις, αναπαράγοντας δήθεν ότι το ανάθεμα των ΜΚΔ προκύπτει από μια «φιλελεύθερη» λογοκρισία παγκοσμίως;

Η γνώμη μου, σύντροφοι, είναι ξεκάθαρα όχι!

Πρώτον, γιατί όπως και στην περίπτωση των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης, ο χαρακτήρας, ο ρόλος και η αποστολή των ΜΚΔ καθορίζονται από αυτούς που τα έχουν στην ιδιοκτησία τους. Δεύτερον, γιατί ο έλεγχος στο διαδίκτυο είναι ασφυκτικός από ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και κράτη (εκατοντάδες αποκαλύψεις έχουν δει το φως της δημοσιότητας την τελευταία δεκαετία) και, τρίτον, γιατί η καθημερινότητα και η πραγματικότητα το επιβεβαιώνουν. Μερικά παραδείγματα:

Ανήμερα την 9η Μάη, Μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, το Facebook «μπλόκαρε» αναρτήσεις με την κόκκινη σημαία (σφυροδρέπανο) στο Ράιχσταγκ, ως επικίνδυνες!

Επίσης, τις εξελίξεις στον τομέα του Πολιτισμού, που πρόσφατα έγιναν αφορμή ξεσηκωμού για τον κόσμο της Τέχνης.

Τέλη της περσινής χρονιάς, η «Υπηρεσία επιστήμης και γνώσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» εκπόνησε έρευνα - στα πλαίσια της πραγματοποίησης λίγα χρόνια πριν του EU Internet Forum (όπου συμμετείχαν εκπρόσωποι κυβερνήσεων όλων των κρατών - μελών, πολυεθνικές καθώς και η Europol) - για τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΚΔ έχουν φέρει «επανάσταση» στην πολιτική. Η μελέτη κατέληξε συμπερασματικά ότι το «τρομοκρατικό» περιεχόμενο και οι φωνές «μίσους» που φιλοξενούνται στο διαδίκτυο, είναι ικανά να βλάψουν τις «δημοκρατικές» μας κοινωνίες.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μερικές εκατοντάδες ακόμα αλλά ο σκοπός του κειμένου δεν είναι αυτός. Μια προσωπική έρευνα αρκεί για όποιον θέλει...

Συμπερασματικά, για την οποιαδήποτε παρέμβαση μέσω των ΜΚΔ - είτε επικροτείται είτε όχι - από «μελετητές», «αναλυτές» ή διάφορους «ειδικούς» του διαδικτύου, η αφετηρία κάθε φορά της τοποθέτησής τους είναι το «εάν και πόσο» η οποιαδήποτε δημοσίευση ή πρωτοβουλία για σχεδιασμό, οργάνωση και δράση, μπορεί να κάνει κακό, στην οικονομία, στο κράτος, στην τάξη και την αστική πολιτική που τα υπηρετεί. Δηλαδή, ανεξάρτητα από σκοπιμότητες, διαφορές, ανταγωνισμούς και συμφέροντα, με οιονδήποτε τρόπο δεν πρέπει να αμφισβητείται η εξουσία της αστικής τάξης στη σφαίρα της κοινωνικής παραγωγής.

Εμείς, λοιπόν, σύντροφοι, χωρίς καμία τάση δαιμονοποίησης των ΜΚΔ, οπλισμένοι με γνώση, αντίληψη και επαγρύπνηση, αξιοποιούμε συλλογικά και οργανωμένα το διαδίκτυο, προκειμένου οι θέσεις και οι δράσεις μας να προπαγανδίζονται σε περισσότερο κόσμο. Εχουμε ως δεδομένο ότι οι ανατρεπτικές, ριζοσπαστικές ιδέες του ΚΚΕ και της ΚΝΕ δεν μπορούν να ακουστούν στην ολότητά τους, πόσο μάλλον να πείσουν, μέσα σε ένα εχθρικό μέσο. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο πρέπει να «εκπαιδεύονται» και οι φίλοι του Κόμματος. Η συμμετοχή μας στα ΜΚΔ δεν αποτελεί προσωπική ευθύνη του καθενός, στο όνομα δήθεν ότι μπορεί να προσφέρει στην υπόθεση της επαναστατικής ανατροπής. Η κριτική που έχουμε δεχθεί ως Κόμμα για την ενεργή ή μη δράση των μελών του στα ΜΚΔ εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια άμβλυνσης των επαναστατικών χαρακτηριστικών του... Βέβαια, τι να περιμένει κανείς από δυνάμεις που θεωρούν ότι τα μέσα αυτά «δεν ανήκουν εξ ορισμού σε κανέναν». Οτι τα ΜΚΔ μπορούν να αξιοποιηθούν σε μέτωπα «αντι-νεοφιλελευθερισμού», με ολίγον αντι-καπιταλισμό... `Η μήπως να ανατρέψουμε την «ακροδεξιά» λογοκρισία του Facebook «εκ των έσω»;

Τα ΜΚΔ είναι επιχειρήσεις. Εμπορεύονται πληροφορίες, ενδιαφέροντα, ακόμα και τον ανθρώπινο πόνο. Την εξαγωγή πληροφορίας την χρεώνουν ακριβά. Την εισαγωγή την υποδέχονται «τζάμπα» ως πρώτη ύλη, ως το καύσιμο που συνεχίζει να κινεί τους αλγορίθμους. Με στόχο την παραγωγή, τη διανομή και την ανταλλαγή. Καταναλωτές κατά κύριο λόγο είναι οι πολυεθνικές, οι μυστικές υπηρεσίες και οι κυβερνήσεις με βάση τις σχέσεις κατανομής και παραγωγής (με βάση τη μαρξιστική οικονομική ανάλυση). Βασιζόμενοι σε αυτό σχεδιάζουν, δρουν και παρεμβαίνουν οι κομμουνιστές, τηρώντας το δικαίωμα να περιφρουρούν τον εαυτό τους και τον λαό.

Ξεχωριστή σημασία οφείλουμε να δώσουμε στην ΚΝΕ. Η νεολαία ήδη από πολύ μικρές ηλικίες έρχεται σε επαφή με τα ΜΚΔ. Χρειάζεται από κοινού να οργανώσουμε καμπάνιες ενημέρωσης και κομματικές εκδηλώσεις με αντίστοιχη θεματολογία. Οι Οργανώσεις του Κόμματος στην «Πληροφορική και τις Τηλεπικοινωνίες» πρέπει να σηκώσουν μεγαλύτερο βάρος για μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο.

Μία από τις πιο σημαντικές, κατά τη γνώμη μου, θέσεις του δεύτερου κειμένου είναι η θέση 19, όπου αναφέρονται τα ζητήματα που αποτελούν το έδαφος σφοδρής ιδεολογικής διαπάλης μεταξύ του ΚΚΕ και κάποιων άλλων κομμουνιστικών κομμάτων στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα. Θεωρώ πως οι ίδιες θέσεις - απόψεις βρίσκονται στη βάση των πολιτικών και των επιχειρημάτων που αναδύονται από τις περισσότερες τάσεις της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού στη χώρα μας. Θέσεις και απόψεις καθαρά αντιεπιστημονικές, αντι-ιστορικές.

Πολύ σωστά αντικρούεται η θέση πως ένα σύστημα ιστορικά ξεπερασμένο, όπως καλώς αναφέρεται στη θέση 1, ένα σύστημα δηλαδή που δεν μπορεί να λύσει κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που ταλανίζουν τους λαούς - και γι' αυτό ακριβώς είναι ιστορικά ξεπερασμένο - μπορεί να γίνει πιο «ανθρωπιστικό» ή πιο «δημοκρατικό». Ενα σύστημα που σαπίζει εδώ και 120 περίπου χρόνια - όσα είναι στο ιμπεριαλιστικό στάδιο - στην πορεία σαπίσματός του δεν μπορεί παρά να γεννά απάνθρωπες και αντιδημοκρατικές πολιτικές και μόνο τέτοιες, μέχρι την ανατροπή του. Και με την ευκαιρία να σημειώσω πως ίσως πρέπει να συμπληρωθούν οι εκδηλώσεις του παρασιτισμού του συστήματος που αναφέρονται στη θέση 1. Να προστεθούν δηλαδή η αύξηση του στρώματος των εισοδηματιών με την όλο μεγαλύτερη εξάπλωση των μετοχικών εταιρειών - ζουν από το κόψιμο «κουπονιών» έλεγε ο Λένιν - καθώς και η μεγάλη ανάπτυξη της στρατιωτικής βιομηχανίας. Μη μείνουμε μόνον στις κοινωνικές εκφράσεις του παρασιτισμού, όπως ναρκωτικά και άλλα.

Πολύ σωστά, επίσης, αντικρούεται το επιχείρημα πως μπορούν να αξιοποιηθούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα προς όφελος των λαϊκών δυνάμεων, όπως ισχυρίζονται. Η αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων με την τηλεργασία είναι τρανή απόδειξη για το τι σημαίνει για τους εργαζόμενους να είναι η νέα τεχνολογία στα χέρια των καπιταλιστών.

Τα δύο αυτά παραδείγματα αιτιολογούν απόλυτα τη θέση μας για τις διάφορες «ενότητες» και «κυβερνητικές συνεργασίες» που προτείνονται από διάφορα κόμματα. Ολες αυτές έχουν στόχο και οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη χειραγώγηση εργατικών μαζών, μαζί και όσων κομμάτων συμφωνούν με αυτές τις θέσεις.

Η ουσία είναι ότι πρόκειται για διαφορές που αφορούν τη στρατηγική, δηλαδή το πρόγραμμα που πρέπει να έχει ένα κομμουνιστικό κόμμα.

Και αυτό που λέμε πρόγραμμα για κάθε κομμουνιστικό κόμμα μπορεί να συμπυκνωθεί στις απαντήσεις που δίνει το κάθε κόμμα στα παρακάτω δύο ερωτήματα:

1) Πώς θα είναι η κοινωνία που θέλουμε να ζήσουμε εμείς και ο λαός μας, ποια η βάση της και ποιο το εποικοδόμημά της.

2) Πώς θα φτάσουμε σε αυτήν την κοινωνία από εδώ που σήμερα βρισκόμαστε.

Στο πρώτο ερώτημα, μου δημιουργείται η εντύπωση πως για πολλά κομμουνιστικά κόμματα η απάντηση είναι τουλάχιστον ομιχλώδης. Το πώς τον εννοούν τον σοσιαλισμό που θέλουν δεν το κάνουν καθαρό. Η εντύπωσή μου αυτή ενισχύεται από την επισήμανση των Θέσεων πως πολλά κόμματα δεν ασχολούνται συστηματικά ή και καθόλου με τη προσπάθεια μελέτης του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε και των αιτίων της ανατροπής του. Κάπου κάπου - δεν το κρύβω - περνά από το μυαλό μου πως ίσως τους βολεύει. Η ενδελεχής μελέτη του σοσιαλισμού του 20ού αιώνα δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε εκτιμήσεις αλλά και σε διαμόρφωση προγράμματος ανάλογο με τις εκτιμήσεις. Και τότε δεν θα μπορείς να είσαι «και με τον χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ».

Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα αν θέλεις να είσαι σοβαρός δεν μπορεί να δοθεί αν δεν έχεις απαντήσει το πρώτο. Για ποιον στόχο δηλαδή θα προετοιμάσεις τον υποκειμενικό παράγοντα; Το Κόμμα και την τάξη; Πώς να χαράξεις πρόγραμμα προετοιμασίας αν δεν έχεις καθαρό τον στόχο, άρα και τους κοινωνικούς συμμάχους και τους κοινωνικούς αντιπάλους της τάξης σε αυτήν τη μάχη, αυτόν τον πόλεμο; Οχι μόνον δεν μπορείς αλλά και δεν βρίσκεις το λόγο να κάνεις κάτι τέτοιο. Ουσιαστικά δεν ασχολείσαι με αυτό το θέμα της προετοιμασίας του υποκειμενικού παράγοντα.

Αν αυτή η εικόνα έρχεται από ένα μεγάλο τμήμα του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (ΔΚΚ), τριάντα χρόνια μετά τις ανατροπές και 25 χρόνια από την πρώτη απόπειρα ερμηνείας των εξελίξεων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες από το ΚΚΕ τότε, ναι, είναι απόλυτα κατανοητό γιατί υπάρχει η εικόνα της υποχώρησης που περιγράφεται στις Θέσεις για την κατάσταση στο ΔΚΚ και στην παγκόσμια εργατική τάξη.

Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε μια μεγάλη υστέρηση του υποκειμενικού παράγοντα σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια περίοδο όπου οι αντιθέσεις του καπιταλισμού οξύνονται στο έπακρο και η επαναστατική κατάσταση σε ένα κράτος ή ομάδα κρατών είναι δυνατόν, ενδέχεται να επισπευσθεί. Ιστορικά δηλαδή μεγαλώνει η πιθανότητα να εμφανισθεί επαναστατική κατάσταση σε κάποια περιοχή της Γης και ο τοπικός υποκειμενικός παράγοντας να μην μπορεί να επωφεληθεί, ο δε παγκόσμιος να μην μπορεί να βοηθήσει όσο χρειαστεί. Και έτσι η επανάσταση σε μία χώρα ή μία ομάδα χωρών είτε να χαθεί είτε καν να μην ξεκινήσει.

Φυσικά η Ιστορία δεν μας έχει υπογράψει συμφωνητικό πως με την εμφάνιση της πρώτης, από εδώ και εμπρός, επαναστατικής κατάστασης στον κόσμο θα έχουμε και επανάσταση και μάλιστα νικηφόρα. Ούτε βέβαια μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα οι ιδιαίτερες συνθήκες και η εξέλιξη της πορείας της ίδιας της επαναστατικής κατάστασης να δημιουργήσουν προϋποθέσεις γρήγορης, αλματώδικης ανάπτυξης του υποκειμενικού παράγοντα.

Πολύ καλά κάνουμε λοιπόν και προετοιμάζουμε τον υποκειμενικό παράγοντα στη χώρα μας σύμφωνα και με το Πρόγραμμά μας, αλλά η ζωή δεν πρόκειται να τελειώσει στην πρώτη επαναστατική κατάσταση, οπουδήποτε και αν συμβεί. Και επειδή σε ό,τι αφορά το ΚΚΕ δεν υπάρχει περίπτωση - και σωστά - να μην αξιοποιήσουμε την επαναστατική κατάσταση, εάν μας προκύψει, για να προσπαθήσουμε να κατακτήσουμε την εργατική εξουσία, καλό θα είναι να προετοιμαζόμαστε για όλα τα ενδεχόμενα της επόμενης μέρας. Σημειώνω πως δεν αναφέρομαι στην προηγούμενη μέρα από την επαναστατική κατάσταση, όπου οι αστοί πιθανόν θα θελήσουν να ασκήσουν περιορισμούς και διώξεις στους κομμουνιστές, αλλά στη μέρα μετά από την επανάσταση και την ενδεχόμενη ήττα της. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ικανό να προβώ σε προτάσεις, αισθάνομαι όμως πως ένα κόμμα παντός καιρού, που για όλα τα ζητήματα στηρίζεται, πλέον, αποκλειστικά στις δικές του δυνάμεις, πρέπει να προετοιμάζεται όχι μόνον για όλα τα αύριο αλλά και για όλα τα μεθαύριο. Και το καθήκον αυτό να μην είναι έλασσον στην ιεράρχηση των καθηκόντων. Γιατί και μετά από ένα τέτοιο ενδεχόμενο πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει πρωτοπορία και να μη χρειασθεί να οικοδομηθεί από την αρχή. Πρωτοπορία που, δρώντας έστω και σε πολύ δύσκολες συνθήκες και έχοντας ήδη στις αποσκευές της τις εκτιμήσεις και τα συμπεράσματα από τις εμπειρίες του παρελθόντος, να προετοιμάσει εκ νέου τον υποκειμενικό παράγοντα για τη νέα έφοδο που αναμφίβολα η Ιστορία θα ζητήσει.

Διαβάζοντας το 1ο κείμενο των Θέσεων της ΚΕ για το 21ο Συνέδριο του Κόμματος καταλαβαίνω ότι το κεντρικό ζήτημα που μας απασχολεί είναι πώς θα γίνει πιο φανερός ο ρόλος του ΚΚΕ ως σύμμαχου κάθε νέου ανθρώπου, κάθε εργαζόμενου σε μια ουσιαστική αλλαγή για το δίκαιο, το αναγκαίο.

Αυτό δεν είναι απλό να το κατανοήσει ένας εργαζόμενος που δεν έχει καμία σχέση με το Κόμμα, όμως εμείς ξέρουμε ότι του ταιριάζει η ιδεολογία μας. Αλλωστε, όσο δίκαιες και σωστές κι αν είναι οι θέσεις μας, αν δεν γίνουν κτήμα της εργατικής τάξης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Χρειάζεται οι κομμουνιστές μέσα από την καθημερινή δράση στους χώρους ευθύνης να αποδεικνύουν τα αδιέξοδα του καπιταλισμού και ταυτόχρονα να φωτίζουν τη διέξοδο. Φυσικά με μια προσοχή, γιατί μέσα από τα σωματεία που είναι χώρος που οι κομμουνιστές δίνουν πρώτοι το παράδειγμα με την ατομική δράση τους, ερχόμαστε σε επαφή με κόσμο που σε πρώτη φάση επιδιώκει μία ελάφρυνση στη σημερινή πραγματικότητα και αυτό αποτελεί και το πρώτο βήμα, δηλαδή να αγωνιστεί, να πάει κόντρα στο σημερινό σύστημα. Δεν είναι δεδομένο βέβαια ότι μέσα από την πάλη θα ριζοσπαστικοποιηθεί η συνείδηση και θα κατανοήσει την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού, άρα και την προσωπική ευθύνη που έχει να συστρατευθεί με το ΚΚΕ, να παλέψει με το Πρόγραμμά του.

Εχει σημασία, σε κάθε εργάτη, σε κάθε νέο εργαζόμενο που γνωρίζουμε, να βοηθάμε ώστε να βλέπει πώς θα είναι η ζωή του στο σοσιαλισμό. Ειδικά στους νέους βοηθάει να συζητάμε τι είναι αυτό που σήμερα φρενάρει τα όνειρα και τις επιθυμίες και πως θα υπάρξει πραγματική απελευθέρωση της προσωπικότητας στο σοσιαλισμό.

Από τη δουλειά μας σε μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις στο Ηράκλειο είδαμε πως όταν ασχοληθήκαμε καλύτερα καθοδηγητικά, με έκθεση ανά επιχείρηση, συγκεκριμένα αιτήματα που πατούσαν σε κάθε χώρο, καταγραφή και ιδεολογική επεξεργασία ζητημάτων, τότε ξεκινήσαμε να βλέπουμε αποτελέσματα από τη δουλειά μας. Δεν ήταν δηλαδή θέμα συγκυριών ή ανεβάσματος του αγώνα γενικά αλλά ακριβώς η δική μας επεξεργασία με κλιμάκωση αιτημάτων και παίρνοντας υπόψη το επίπεδο των εργαζομένων βοήθησε ώστε να ανέβουν οι απαιτήσεις των εργαζομένων.

Για να φτάσει όμως το μέλος του Κόμματος και της ΚΝΕ να αναδειχθεί σε λαϊκό ηγέτη στο χώρο του δεν φτάνει απλά να διαβάζει «Ριζοσπάστη» και να τα λέει καλά. Χρειάζεται να φτιάχνει δεσμούς με τους συναδέλφους, να ξέρουν ότι είναι δίπλα τους σε κάθε δυσκολία και όντως κάποια μικρά πράγματα θα κατακτηθούν και στο σήμερα. Για παράδειγμα, στο εμπόριο αξιοποιώντας το σωματείο ξεκινήσαμε να ασχολούμαστε με ιδιαίτερα ζητήματα μητρότητας, ρεπό, άδειες και αλληλεγγύη. Μέσα από εκεί διαπαιδαγωγούμε τους εργαζόμενους και βοηθάμε με την πιο βαθιά συζήτηση να καταλαβαίνουν τι σημαίνει συλλογική δράση. Αλλωστε, αυτό πρέπει να είναι και το πρώτο επίπεδο συμφωνίας με την εγγραφή στο σωματείο.

Στους νέους εργαζόμενους χρειάζεται ακόμα καλύτερη επεξεργασία γιατί ακριβώς επειδή δεν έχουν εμπειρία, είναι πιο εύκολο να ενσωματωθούν ή να οδηγηθούν σε ατομικές λύσεις. Τα τελευταία χρόνια συναντάμε συχνά στους νέους εργαζόμενους το ζήτημα της παραίτησης από τη δουλειά. Πολλοί νέοι σκέφτονται πως θα βρουν κάτι καλύτερο, δουλειά σε μια μικρότερη επιχείρηση με πιο «φιλικό κλίμα» ή ακόμα να κάνουν κάτι δικό τους. Γι' αυτό δεν είναι απλό να πείσουμε το νέο να μείνει να παλέψει στον κλάδο ή ακόμα περισσότερο να πείσουμε τις δυνάμεις μας να μπουν σε μεγάλους χώρους δουλειάς, σε μεγάλες επιχειρήσεις που ιεραρχούμε και να μείνουν να δρουν με το σχέδιο του Κόμματος.

Για να λυθούν αυτά νομίζω το πρώτο που πρέπει να εξασφαλίσουμε είναι η ιδεολογική δουλειά μέσα στην οργάνωση και στον περίγυρο των ΟΒ. Να βάλουμε στο επίκεντρο δηλαδή πώς θα διαπαιδαγωγήσουμε τους νέους να δρουν στο σήμερα με κομμουνιστικά χαρακτηριστικά. Για να απαντήσουμε, για παράδειγμα, στην παραίτηση, τον ατομικό δρόμο, την εύκολη λύση πρέπει πρώτα να αναλύσουμε τις αιτίες που ο νέος τα σκέφτεται αυτά, τη λειτουργία του καπιταλισμού, το χαρακτήρα του ως εκμεταλλευτικής κοινωνίας και ταυτόχρονα τον αρνητικό συσχετισμό. Που είναι από τους πιο συνηθισμένους λόγους που επικαλείται ο νέος που κάνει σήμερα πίσω, ακόμα και μέσα στις γραμμές μας, ότι δηλαδή «γιατί δεν καταλαβαίνουν και άλλοι αφού έχουμε δίκιο», «δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος» κ.τ.λ.

Ταυτόχρονα χρειάζεται καθετί που κάνουμε, το σχέδιο που βάζουμε, να κοιτάει πιο μακριά και ταυτόχρονα να βοηθάμε ώστε οι εργαζόμενοι, οι νέοι να κάνουν βήματα στη συνείδησή τους, ερμηνεύοντας την καθημερινή πραγματικότητα. Σε αυτήν την κατεύθυνση σε μία εμπορική επιχείρηση ξεκινήσαμε με παρέμβαση του σωματείου από το ζήτημα που έκαιγε τους εργαζόμενους που ήταν οι άδειες που προσπάθησε να δώσει η εργοδοσία εν μέσω lockdown και ανοίξαμε τη συζήτηση για το τι είναι σήμερα νόμιμο και παράνομο και ποιο είναι τελικά το δίκαιο για τους εργαζόμενους, από ποια πλευρά πρέπει να το βλέπουμε σήμερα, με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες κ.τ.λ.

Ετσι βοηθήσαμε ώστε να βγάλουν συμπεράσματα οι εργαζόμενοι και προσανατολίσαμε τη συζήτηση για το νέο αντεργατικό νομοσχέδιο που ετοιμάζεται π.χ. Οτι ουσιαστικά θα είναι πλέον νόμιμο να δουλεύεις 10 ώρες, αλλά το θέμα είναι αν είναι αυτό λογικό ή αντίστοιχα είναι νόμιμο σήμερα να αμείβεσαι με βασικό μισθό, αλλά το ζήτημα είναι αν καλύπτει τις ανάγκες μας; Δώσαμε συνέχεια με κομματική διαδικτυακή σύσκεψη για το αν είναι πολυτέλεια ή ανάγκη σήμερα ο ελεύθερος χρόνος και η αξιοποίησή του και εκεί βάλαμε πλευρές για το ότι ακόμα και σήμερα που δουλεύουμε 8ωρο, αυτός που κερδίζει είναι ο εργοδότης ο οποίος στις πλάτες των εργαζομένων βγάζει τα κέρδη του. Ταυτόχρονα βάλαμε και σκέψεις για το πώς θα έπρεπε σήμερα να αξιοποιούνται η εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης για την εργατική τάξη.

Κλείνοντας θεωρώ πως για να οικοδομήσουμε τελικά σε ένα χώρο χρειάζεται δέσιμο και αλληλεπίδραση μέλους με καθοδηγητή, κοινή δράση ΟΒ, ΚΟΒ, πρωτοβουλία και καλή γνώση των εξελίξεων γενικά.

Γι' αυτό έχει μεγάλη σημασία η συζήτηση του πρώτου κειμένου των Θέσεων για το Κόμμα μας γιατί, όπως έλεγε και ο Γ. Ρίτσος, «να κάνουμε ταχτικά την αυτοκριτική μας... όχι για να ξενοιάσουμε και να επαναλάβουμε τα ίδια σφάλματα μα για να καλυτερέψουμε τη δουλειά μας. Γιατί το να καλυτερέψουμε τη δουλειά μας σημαίνει να καλυτερέψουμε τον κόσμο σύντροφοι.

Συμφωνώ με τις Θέσεις του 21ου Συνεδρίου. Με αφορμή τα σημεία 44, 45, 46 του πρώτου κειμένου των Θέσεων, που αφορούν την Τέχνη και τον Πολιτισμό, θα ήθελα να αναπτύξω μερικές σκέψεις.

Πολλές φορές στεκόμαστε με απορία μπροστά σε έργα μεταμοντέρνας τέχνης. Κάνουμε ίσως μαραθώνιες συζητήσεις για το αν αυτό ή το άλλο περίεργο έργο «είναι τέχνη» και γιατί, αλλά νομίζω δεν υπάρχει σωστή απάντηση σε αυτό. Γιατί πολύ απλά είναι λάθος το ερώτημα από την αρχή. Το ερώτημα για την κριτική μας στο μεταμοντέρνο θα πρέπει να είναι «αυτό είναι τέχνη για ποια τάξη;». Την Τέχνη και τον Πολιτισμό δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαν κάτι ενιαίο. Αν συμφωνούμε ότι αντανακλούν την κοινωνία κάθε ιστορικής περιόδου, τότε πρέπει να αντανακλούν και την αντίθεσή της. Δηλαδή πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την Τέχνη σαν δύο ξεχωριστά πράγματα, όπως και την κοινωνία σαν δύο ξεχωριστές τάξεις. Ενα κομμάτι της Τέχνης εκφράζει την άρχουσα τάξη και το άλλο την εργατική. Ο Πικάσο είχε αντιληφθεί την Τέχνη ως «ένα όπλο ενάντια στον αντίπαλο». Και αυτό φυσικά λειτουργεί αμφίδρομα. Η Τέχνη, δηλαδή, όσο είναι όπλο στα χέρια των εργατών απέναντι στους αστούς και την εξουσία τους, είναι και όπλο καταπίεσης και καταστολής στα χέρια των αστών. Και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο πώς καταφέρνει η αστική τάξη να προπαγανδίζει την ιδεολογία της μέσα από την Τέχνη που κάθε φορά πλασάρει ως «πρωτοπορία». Οπως και μέσα από το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στα ανάλογα ΤΕΙ και ΑΕΙ.

Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) είναι ένας χώρος με πολλές ιδιαιτερότητες. Ιδιαιτερότητες που με μια πρώτη ματιά την κάνει να μοιάζει παράταιρη σε σχέση με τα υπόλοιπα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Δεν είναι όμως στο ελάχιστο, αφού κι εκεί επιδρά στον ίδιο βαθμό η αστική ιδεολογία όσο και στα υπόλοιπα ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Στην ΑΣΚΤ τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια η παρέμβασή μας συναντά αρκετές δυσκολίες. Και αυτό που φταίει είναι η ίδια η αδυναμία μας να μάθουμε στα μέλη και στους οπαδούς μας να φιλτράρουν τη διδασκαλία της Τέχνης έτσι όπως γίνεται στην ΑΣΚΤ (και φαντάζομαι σε όλες τις καλλιτεχνικές σχολές). Δυστυχώς υποτιμούμε τα ζητήματα περιεχομένου στην Τέχνη και το πώς αυτό διδάσκεται στη σχολή. Η δράση μας περιορίζεται μόνο σε ζητήματα υλικοτεχνικής υποδομής και γενικότερα κινηματικά. Αλλοτε αδυνατούμε και άλλοτε υποτιμούμε να κάνουμε τη σύνδεση με το αντικείμενο της ίδιας της σχολής και το πώς η κυρίαρχη ιδεολογία καταφέρνει να περνά μέσα από αυτό. Σε όλο αυτό το ζήτημα η παρέμβασή μας περιορίζεται σε γενικότητες όπως «ο κοινωνικός ρόλος της Τέχνης». Κάτι που είναι σωστό μεν αλλά αν δεν αναλυθεί συγκεκριμένα και σε βάθος υπάρχει ο κίνδυνος να παρερμηνευτεί.

Στην ΑΣΚΤ η διδασκαλία βασίζεται κυρίως πάνω σε ιδεολογήματα όπως «Η Τέχνη για την Τέχνη», «Τέχνη και καλλιτέχνης ξεκομμένοι από την κοινωνία», «Η προσωπική έκφραση το αποκλειστικό και το κύριο στην καλλιτεχνική δημιουργία», «Ολα είναι Τέχνη» κ.ά. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια σχολή με ανθρώπους που «υπηρετούν» την Τέχνη σαν θεότητα. Και όπως όλοι οι πιστοί σε μια θρησκεία θεωρούν την πίστη τους το κέντρο του κόσμου, αδιαφορούν για τα εγκόσμια. Οπως περίπου κάνει και η Εκκλησία. Το αστείο και το τραγικό παράλληλα είναι ότι το όλο πνεύμα της διδασκαλίας πασχίζει να πείσει ότι ενθαρρύνει το «ανατρεπτικό», την «πρωτοπορία», ή ότι «εμπνέεται από την ελευθερία» και στο τέλος καταλήγει να διαδίδει τον συντηρητισμό και τον οπισθοδρομισμό με ένα πολύ φανταχτερό περιτύλιγμα. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το ότι ενώ οι καθηγητές κλίνουν σε όλες τις πτώσεις την ελευθερία, την έκφραση και οτιδήποτε μπορεί να είναι Τέχνη, όταν τολμήσει κάποιος να μιλήσει για σοσιαλιστικό ρεαλισμό και στρατευμένη Τέχνη, αρχίζουν τους αφορισμούς βγάζοντας αφρούς από το στόμα. Καταφέρνουν έτσι να δημιουργούν καλλιτέχνες που το έργο τους είναι όπλο στα χέρια των αστών, σύμφωνα και με τα λόγια του Πικάσο πιο πάνω. Και στην καλύτερη περίπτωση, αν κάποια δεν καταφέρουν να τα στρέψουν ενάντια στην εργατική τάξη, φροντίζουν να σημαδεύουν στον αέρα εξασφαλίζοντας έτσι ότι δεν θα στραφούν ποτέ εναντίον τους.

Ολα αυτά αναπόφευκτα δημιουργούν εμπόδια στη συνείδηση των φοιτητών και δυστυχώς και σε μέλη και φίλους της ΚΝΕ, δημιουργώντας τον κίνδυνο πιθανόν να τους κερδίζει ο αντίπαλος. Είναι ανάγκη να πάμε την κουβέντα πιο πέρα σε αυτόν τον χώρο. Να αξιοποιήσουμε την αρθρογραφία της ΚΟΜΕΠ που κατά καιρούς έχει αναλύσει ζητήματα εικαστικών. Να βάλουμε πιο θαρρετά ερωτήματα όπως «Τέχνη για ποια κοινωνική τάξη;», «Με ποια μορφή και με ποιο περιεχόμενο;», «Τι είναι προσωπική έκφραση του καλλιτέχνη;», «Θέλουμε μια στειρωμένη Τέχνη για να διασκεδάζει την υπαρξιακή πλήξη της μια χούφτα αργόσχολων αστών; `Η μια Τέχνη που να μπορεί να μιλά και να εμπνέει τα φτωχά λαϊκά στρώματα; Που θα αποτελεί όπλο στα χέρια τους και θα είναι χρήσιμη στον αγώνα τους;».

Πρέπει οι σύντροφοι να κάνουμε συνείδηση όλα τα παραπάνω. Και στις καλλιτεχνικές σχολές και παντού. Οι καλλιτέχνες να τα ενσωματώσουμε και στο δικό μας έργο και οι υπόλοιποι να αντιμετωπίζουμε την Τέχνη και τον Πολιτισμό ως ενισχυτικό στοιχείο της δουλειάς μας και όχι ως κάτι το διακοσμητικό.

Το πρώτο κείμενο των Θέσεων του 21ου Συνεδρίου του Κόμματος αναδεικνύει την ανάγκη το Κόμμα μας να βρίσκεται σταθερά στην εμπροσθοφυλακή της ταξικής πάλης, αναπτύσσοντας δημιουργικά τη θεωρία του, βελτιώνοντας συνεχώς την καθοδηγητική του δουλειά στις μάζες.

Τις Θέσεις διαπερνά η ανάγκη διαλεκτικής σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, με τη δράση στην ελληνική κοινωνία. Είναι ουσιαστική ανάγκη, που επιβάλλεται τόσο από τον χαρακτήρα του ΚΚΕ όσο και από τις απαιτήσεις της εποχής που ζούμε, κάθε καθήκον, κάθε μάχη που καλούμαστε να δώσουμε, να θεμελιώνεται με ευθύνη των ΚΟΒ στη στρατηγική μας, με στόχο τελικά να βγουν συμπεράσματα με βάση το Πρόγραμμα και τις επεξεργασίες μας. Η θεωρητική αυτή κατάρτιση δεν μπορεί όμως να γίνεται ανά σταθμό δράσης, αλλά απαιτείται συνεχής επαφή με τη στρατηγική, και όχι όταν μας έχουν προλάβει ήδη οι εξελίξεις. Ιδιαίτερα στην ΚΝΕ δεν μπορούμε να αναθέτουμε στους συντρόφους καθήκοντα χωρίς πρώτα να έχουμε εξηγήσει επαρκώς τη στρατηγική τους θεμελίωση. Αυτό και μη αποδοτικό είναι από πλευράς της ποιότητας της δουλειάς και δεν βοηθάει βέβαια τους συντρόφους να βγάζουν συμπεράσματα από την πείρα τους και να βελτιώνονται συνεχώς. Ιδιαίτερα στις Οργανώσεις της Σπουδάζουσας, όπου μεγάλο μέρος του δυναμικού μας καταπιάνεται με συνδικαλιστικά καθήκοντα, πρέπει να γίνεται κατανοητό ότι δουλεύουμε στο φοιτητικό και στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στη βάση της θεωρίας μας, στη βάση της ιδεολογικής - πολιτικής αντιπαράθεσης με την αστική εξουσία. Η θεωρία μας πρέπει να συντροφεύει την πράξη, να δίνει τις απαντήσεις στα καθημερινά ερωτήματα που βάζει η ζωή, αφού τα θεωρητικά και πρακτικά καθήκοντα είναι ενιαία και στοχεύουν τη σοσιαλιστική επανάσταση και την εξουσία.

Η κατάκτηση από όλους μας συμπερασμάτων στα οποία έχει καταλήξει συλλογικά το Κόμμα εξασφαλίζει ενιαία αντίληψη σε όλες τις συνθήκες, τροφοδοτεί με πιο ποιοτικά χαρακτηριστικά την καθημερινή δουλειά. Ιδιαίτερα όσον αφορά την Ιστορία του Κόμματος, όπου έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στις επεξεργασίες μας (π.χ. Δοκίμια Ιστορίας), πρέπει να μας προβληματίσει η αποσπασματική επαφή που πολλοί σύντροφοι έχουν με αυτές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συζητάμε «συνθηματολογικά» πολλές φορές κάποια ιστορικά γεγονότα, χωρίς να θέτουμε ολοκληρωμένα το περιεχόμενό τους. Το ίδιο συμβαίνει με τα συμπεράσματά μας για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση και τις νομοτέλειες του σοσιαλισμού, που πρέπει να γίνουν πιο σταθερά κτήμα κομματικών και ΚΝίτικων μελών. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να καλύψουμε την απόσταση μεταξύ των συμπερασμάτων στα οποία το Κόμμα έχει καταλήξει συλλογικά αφενός και της ατομικής μας γνώσης για αυτά αφετέρου. Μόνο έτσι θα κατορθώσουμε να συνδέουμε πιο επιτυχημένα τους καθημερινούς αγώνες που δίνουμε με την πάλη για τον σοσιαλισμό. Η δράση μας σήμερα, σε μη επαναστατικές συνθήκες, είναι υποδομή για τη νίκη μας σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης και ως τέτοια πρέπει να κατανοηθεί.

Σχετικά με την «καθοδηγητική δουλειά», όπως επισημαίνεται από τις Θέσεις, πρέπει να αποφύγουμε τόσο τη μονομέρεια όσο και την πολυχρέωση. Να είναι δηλαδή στη σταθερή ευθύνη της καθοδήγησης η καλλιέργεια συνειδήσεων, η διαμόρφωση συντρόφων ικανών να αντεπεξέλθουν σε νέα καθήκοντα, χωρίς να τους εξαντλούμε ή να περιοριζόμαστε σε όσους εκ των προτέρων γνωρίζουμε ότι μπορούν να φέρουν εις πέρας τη χρέωσή τους. Ακόμη, βοηθάει να δείχνουμε περισσότερη εμπιστοσύνη στους συντρόφους, να αναδεικνύουμε τις θετικές κλίσεις του καθενός, ώστε μέσα από την ανάπτυξη της προσωπικότητας του καθενός να αναπτυχθεί συνολικά το Κόμμα και η ΚΝΕ. Εχει φανεί ότι εκεί που ενθαρρύναμε νέους συντρόφους που είχαν αγάπη για τη συγγραφή κειμένων να ασχοληθούν με προπαγάνδα, ανακοινώσεις κ.ά., όχι μόνο τα αποτελέσματα ήταν ικανοποιητικά, αλλά η τριβή τους αυτή τους βοήθησε να αντιληφθούν καλύτερα την ανάγκη ύπαρξης οξυμένου ιδεολογικού κριτηρίου και να το καλλιεργήσουν συστηματικά. Η καλή γνώση των δυνατοτήτων των συντρόφων, η καλλιέργεια πνεύματος πρωτοβουλίας και δημιουργίας, με έμπνευση από την ίδια τη λειτουργία των ΚΟΒ, μπορεί όντως να αντιμετωπίσει φαινόμενα ρουτινιάσματος και τυποποίησης της δουλειάς μας.

Στις εξαιρετικά δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες όπου καλείται να δράσει πρωτοπόρα το ΚΚΕ, οι ΚΟΒ οφείλουν να αποτελέσουν πραγματικά επιτελεία μάχης. Νομίζω ότι μπορεί και πρέπει να γίνεται καλύτερη αφομοίωση αρχών, όπως ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, ουσιαστικά και όχι τυπικά, ώστε η συλλογική ευθύνη να προωθεί την ατομική υπευθυνότητα. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός ως αρχή κομματικής λειτουργίας διασφαλίζει την ταυτόχρονη συνένωση των προσπαθειών χιλιάδων ανθρώπων, τη συνένωση διαφορετικών και μοναδικών ικανοτήτων και ταλέντων κάτω από την ενιαία καθοδήγηση της ΚΕ για τον σοσιαλισμό. Δίνει τη δυνατότητα στον κάθε σύντροφο να νιώσει το Κόμμα ως αντανάκλαση του εαυτού του. Αυτό συμβαίνει βέβαια στον βαθμό που η επιτελικότητα ως προς το σχέδιο συνδυάζεται με τη συλλογικότητα ως προς την αντίληψη του σχεδίου και τη δράση.

Προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι οι συνεδριάσεις των ΚΟΒ και των ΟΒ να διαπνέονται από πνεύμα ελέγχου, ειλικρινούς κριτικής, να γενικεύουν σταθερά την πείρα των ταξικών αγώνων. Δεν επρόκειτο για τυπικές διαδικασίες αλλά για τη ζωντανή έκφραση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, για βασικό όρο ύπαρξης του Κόμματος. Ειδικά στην ΚΝΕ, πρέπει πιο συστηματικά να φροντίζουμε ώστε οι εκτιμήσεις μας για το φοιτητικό κίνημα σε κάθε φάση του να γίνονται έγκαιρα κτήμα των μελών μας. Για παράδειγμα, δεν βοηθάει η έλλειψη καλής και σταθερής ενημέρωσης των ΟΒ για τη δράση στους φοιτητικούς συλλόγους όπου είμαστε εκλεγμένοι. Η κατάκτηση ενιαίας αντίληψης πάνω στα ζητήματα που αφορούν τον χώρο ευθύνης μας είναι κρίσιμη για την ενότητα στη δράση χωρίς υποκειμενικές αδυναμίες και ελλείψεις. Επίσης μπορούμε να ενθαρρύνουμε και να βοηθάμε τους συντρόφους μας στην ΚΝΕ να τοποθετούνται όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα στις συνεδριάσεις, ώστε η Οργάνωση να έχει μια καλή αντίληψη του τι προβλήματα έχουμε και πώς πάμε να τα λύσουμε. Η ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη τοποθέτηση όλων μας στα κομματικά ζητήματα δεν είναι μόνο δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση, αφού μπορεί να προλάβει τυχόν λάθη, να εντοπίσει αδυναμίες που έχουν εμφανιστεί.

Το 21ο Συνέδριο του ΚΚΕ ας αποτελέσει πηγή έμπνευσης για να επιτύχουμε τους μεγάλους στόχους που θέτουμε με το μάτι στραμμένο στο μέλλον, πάντα όμως με σεβασμό σε όσους μας έφεραν ως εδώ, με ταπεινότητα και υπερηφάνεια μπροστά στην Ιστορία του τιμημένου ΚΚΕ. Γιατί όπως έλεγε και ο Ι. Β. Στάλιν, «για τους μπολσεβίκους άπαρτα φρούρια δεν υπάρχουν». Πιάνουμε το νήμα από τους αγωνιστές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, του ΔΣΕ, από τους αγωνιστές που ακολούθησαν, και συνεχίζουμε στον ίδιο δρόμο για την Ελλάδα του σοσιαλισμού.

Μ' αυτά που θα πω απευθύνομαι, βέβαια, σ' όλους αλλά με κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στη νεολαία. Και ο λόγος είναι γιατί η νεολαία είναι ο καημός και ο λυγμός όλων μας. Η ελπίδα και η περηφάνια μας. Το μέλλον του Κόμματος.

Η Ιστορία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του θρυλικού ΔΣΕ δεν είναι μια απλή, ουδέτερη κι ακαδημαϊκή γνώση, αλλά μια φορτισμένη συναισθηματικά ιστορική μνήμη, που εμπνέει, διδάσκει, που συνειδητοποιεί και προσανατολίζει. Μ' αυτήν την Ιστορία μπολιαζόμαστε τη συλλογική, επαναστατική συνείδηση και μνήμη. Που μας σφραγίζει καταλυτικά και καθοριστικά. Που ορίζει και καθορίζει τις επιλογές και τις συμπεριφορές μας, τον τρόπο ζωής, την ίδια τη ζωή μέχρι το τέλος.

Η ενασχόληση, η στράτευση στο εργατικό κίνημα, το όραμα μιας νέας κοινωνίας, δεν προσφέρει μονάχα πίκρες και βάσανα, στερήσεις και δυσκολίες αλλά και τις πιο βαθιές και ουσιαστικές, τις πιο μόνιμες και γόνιμες, πνευματικές και αισθητικές απολαύσεις.

Και, τέλος, η προσδοκία, η νέα βάρδια της εργατικής τάξης, η νέα γενιά, να 'ναι η γενιά της ανατροπής, της επανάστασης και Ανάστασης του Λαού μας.

Σε μια ταξική κοινωνία, κανένας θεσμός δεν είναι, δεν μπορεί να είναι ουδέτερες, αταξικός ή υπερταξικός.

Ολοι μαζί, σε συγχορδία και ο καθένας χωριστά, στηρίζουν και θωρακίζουν το σύστημα. Τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, την καπιταλιστική οικονομία. Που 'ναι η βάση του συστήματος. Πάνω σ' αυτή επικάθεται αυτό που λέμε εποικοδόμημα. Που παρόλο που λέγεται έτσι, κουμάντο κάνει η καπιταλιστική οικονομία, με τη μακριά ουρά της, το κέρδος. Τόσο μακριά, όσο και το μήκος της ουράς του κομήτη. Αυτή ορίζει και επικαθορίζει, παντού και πάντοτε, την πολιτική. Χωρίς καμία εξαίρεση. Το κέρδος άλλωστε είναι ο ακρογωνιαίος λίθος, που αν αφαιρεθεί, καταρρέει ολόκληρο το οικοδόμημα. Αυτά όσον αφορά τα φληναφήματα οικολόγων, οπορτουνιστών και λοιπών εξωραϊστών.

Η πολιτική είναι η συμπυκνωμένη έκφραση της οικονομίας, λέει ο Μαρξ. Με το γνωστό συμπυκνωμένο του ύφος.

Ολοι αυτοί οι μηχανισμοί βάλθηκαν, αμέτι - μουχαμέτι, ντε και καλά, να μας πείσουν πως ήρθαμε σε αυτό τον κόσμο μόνο και μόνο για να δουλεύουμε, να υπηρετούμε, να στηρίζουμε και διαιωνίζουμε ένα σύστημα, που πέρασε στο αντιδραστικό του στάδιο εδώ και δύο αιώνες. Θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε πως ό,τι είναι καλό για τον αφέντη είναι καλό και για τον δούλο. Και δεν σταματούν εδώ. Θεωρούν αυτονόητες τις ευσεβείς ευχαριστίες του σκλάβου. Τη χαρά του ραγιά. Ομως, ανόητη και ακατανόητη την έγερση κι εξέγερση, τη λυτρωτική κραυγή του σκλάβου που σπάει τις αλυσίδες. Αλίμονο, τότε. Αβάσταχτη η οργή των αφεντάδων, για την ανίερη ανταρσία κι αισχρή αχαριστία, απέναντι στους ευεργέτες εκμεταλλευτές. Αυτή είναι η ιδεολογία, η φιλοσοφία των καπιταλιστών. Να καταληστεύουν και να καταδυναστεύουν τους λαούς επί Γης.

Θέλουν να δηλητηριάσουν την πιο ζωντανή πηγή ενός λαού, τη νεολαία. Τη θέλουν γονατισμένη και υποταγμένη. Θεωρούν, και σωστά, το μεγαλύτερο κίνδυνο κι απειλή για την ύπαρξή τους το μυαλό. Το ξύπνιο και ανυπόταχτο μυαλό. Γι' αυτό σημαδεύουν κατευθείαν σ' αυτό. Η σκέψη, άλλωστε, είναι εν δυνάμει πράξη. Γι' αυτό και γρήγορα στην πυρά πριν φουντώσει η πυρκαγιά!

Η νεολαία, όμως, ψηλά το σύνθημά της. Δεν σας χαρίζουμε το μυαλό και το μέλλον μας.

Σε πείσμα όλων αυτών, σ' όλες τις περιόδους, η νεολαία στάθηκε όρθια, αποφασιστική, μ' άγρυπνη συνείδηση, σε θέση μάχης. Πρώτη στα μαθήματα και πρώτη στα κινήματα, πρώτη στα γράμματα και πρώτη στ' άρματα. Παράδειγμα στη ζωή. Πρωτοπόρα στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στον έρωτα.

Μ' αυτή την πανστρατιά της αστικής τάξης γίνεται πολύ δύσκολη η αντιστοιχία, κοινωνικά, θέσης και ταξικής συνείδησης.

Τι έχουμε εμείς ν' αντιπαρατάξουμε σ' αυτούς τους μηχανισμούς πίεσης και καταπίεσης; Σ' αυτές τις ομοβροντίες προπαγάνδας, που πάνε να σαρώσουν την τιμή κι αξιοπρέπεια των λαών. Να σκοτώσουν τη σκέψη και τα όνειρα του ανθρώπου.

Εχουμε μια κοσμοθεωρία με απαράμιλλο θεωρητικό βάθος κι ένα πρωτοπόρο επαναστατικό σφρίγος. Ο μόνος τρόπος ν' αντιμετωπίσει και ν' αντεπιτεθεί νικηφόρα η νεολαία σ' αυτήν την καταιγίδα αφιονισμού κι ενσωμάτωσης, από σκέψεις κι αισθήματα, της αστικής ιδεολογίας, είναι ο εξοπλισμός με τη θεωρία μας. Είναι το όπλο μας. Ακατανίκητο κι ακαταμάχητο. Παράλληλα πάντα με τη δράση. Η θεωρία και η πράξη βρίσκονται σε μια διαλεκτική σχέση. Η θεωρία στηρίζει την πράξη και η πράξη εμπλουτίζει τη θεωρία. Αυτή η συνύπαρξη θεωρίας και πράξης είναι ένα φοβερό πολιτικό όπλο με απίστευτη αποτελεσματικότητα. Διαλύει τη σύγχυση, φωτίζει τις σκιές. Ανοίγει δρόμους στη σκέψη και στη δράση. Γίνεται η γνώση μόρφωση, τρόπος ζωής. Δέχεσαι τη ζωή, με χαρές και λύπες. Αξεδιάλυτα κι αδιάλειπτα, χωρίς τέλος, μέχρι το τέλος.

Αυτό, άλλωστε, είναι και το ζητούμενο στη σύντομη ζωή μας. Μια αστραπή η ζωή μας, κι όμως προλαβαίνουμε να τη ζήσουμε, λέει με νόημα ο Καζαντζάκης.

Και συμπληρώνει ο Σαίξπηρ: Ω, σεβαστοί μου άνθρωποι. Η ζωή είναι σύντομη. Αν ζούμε, ζούμε για τη στιγμή που θα περπατήσουμε πάνω απ' τα κεφάλια των βασιλιάδων.

Παράλληλα, η νεολαία πρέπει να διαβάσει και να διαβάζει πάντοτε, ιστορία και προοδευτική, στρατευμένη λογοτεχνία και ποίηση. Να γνωρίσει τις συγκλονιστικές στιγμές, τις συναρπαστικές στιγμές της ταξικής πάλης. Τα απίστευτα κατορθώματα των μαχητών και μαχητριών του ΕΛΑΣ και του θρυλικού ΔΣΕ.

Εμείς, σύντροφοι, δεν ξεχνάμε αυτούς που μοιράσανε το βιος τους και μερτικό δεν κρατήσανε, όπως λέει ο ποιητής μας Γ. Ρίτσος.

Εμβληματικές μορφές. Φάροι στην Ιστορία του ταξικού κινήματος. Σαρκωμένα σύμβολα της επανάστασης, που ανέβηκαν στις πιο ψηλές κορφές της θυσίας και της αθανασίας. Οι μάρτυρες, οι άγιοι του Λαού μας. Συνακόλουθα και ο λόγος του κομμουνιστή, μαζί με το θεωρητικό κύρος και βάθος, έχει λυγμό και βάθος. Παράδειγμα τέτοιου λόγου θ' αναφέρω μόνο ένα όνομα: Ντολόρες Ιμπαρούρι. Η θρυλική πασιονάρια. Που ο φλογερός της λόγος πυρπολούσε τις καρδιές των μπαρουτοκαπνισμένων μαχητών. Που δεν μπορούσαν να συγκρατηθούν απ' τη συγκίνηση και ξεσπούσαν σε λυγμούς, κλαίγοντας σα μικρά παιδιά. Αφηγείται ο Σάββας Παλλές, απ' τη Χίο. Εχει δηλαδή σημασία όχι μόνο τι λες αλλά και πώς το λες.

Στην Τέχνη, έτσι και στην πολιτική, ένα έργο τέχνης, μια πολιτική ομιλία, για να πείσει, πρέπει πρώτα να συγκινήσει. Για να φτάσει το πολιτικό μήνυμα στο μυαλό, πρέπει πρώτα να περάσει απ' την καρδιά. Να στάξει το δάκρυ στο μυαλό, να το ποτίσει. Κι ο ποιητής μας Βάρναλης το λέει εύστοχα και γλαφυρά: Ο,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι.

Μ' αυτήν την αρματωσιά της σκέψης, της δράσης, της συγκίνησης, η ζωή μας, πια, δε θα 'ναι μονάχα μια αστραπή που χάνεται. Αλλά κάτι που μένει για πάντα. Και φωτίζει τις άγριές μας νύχτες. Να κάτι σα φάρος. Που σκίζει τα σκοτάδια. Για να μην γκρεμοτσακιστούνε, ζαλισμένοι, στα βράχια των σειρήνων της παρακμής και του χαμού οι κωπηλάτες. Που στα κόκκινα απ' την αγρύπνια μάτια τους καθρεφτίζονται οι κόκκινες ανταύγειες μιας Ιθάκης, λουσμένης στο φως του Ηλιου που ανατέλλει στον ορίζοντα κατακόκκινος.

Συναγωνιστές,

Είναι επιτακτική ανάγκη να μην παραμείνει το Κόμμα στην επιμόρφωση των μελών του (πρώτο κείμενο Θέσεων), αλλά να επεκτείνει την επιμόρφωση στις εργατικές - λαϊκές μάζες, με μακροχρόνια προγράμματα σπουδών και με προοπτική. Εύχομαι να ευοδωθούν οι στόχοι του ΚΚΕ για την ιδεολογικο-επιστημονική εκπαίδευση και ανάπτυξη των στελεχών του, για την καλύτερη, πιο αποδοτική και βελτιωμένη καθοδηγητική τους ευθύνη, για την πορεία και την επαναστατική εξέλιξη του Κόμματος. Συμφωνώ απόλυτα με το περιεχόμενο του πρώτου κειμένου, όσον αφορά τα εν λόγω θέματα. Προεκτείνοντας τις τόσο εμπεριστατωμένες και αξιόλογες θέσεις της ΚΕ γι' αυτά τα ζητήματα, προτείνω τα εξής:

Παραγωγή κομματικών στελεχών, επιστημόνων και φοιτητών, φίλων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, για να καλύψουν τις ανάγκες της λαϊκής επιμόρφωσης σε εκλαϊκευμένα μαθήματα μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας, Φιλοσοφίας, Κοινωνιολογίας και Ιστορίας. Για τις επιμορφωτικές ανάγκες που έχουν η εργατική τάξη και τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Αυτά τα στελέχη θα διδάσκουν σε τρίμηνα ταχύρρυθμα σεμινάρια στα Εργατικά ή Λαϊκά Πανεπιστήμια ή στις Εργατικές ή Λαϊκές Λέσχες, που θα πρέπει να ιδρυθούν και να λειτουργούν από το ΠΑΜΕ και τα εργατικά ταξικά σωματεία σε όλους τους νομούς ή τις Περιφέρειες, αρχικά, της χώρας και σε όλη την Αττική. Τα μαθήματα θα δίνονται σε κύκλους (ετησίως, ένα τρίμηνο για αρχαρίους και κάθε χρόνο για μια πενταετία, πειραματικά, β΄, γ', δ΄, ε΄ κύκλος μαθημάτων, ενώ θ' αρχίζουν κάθε χρόνο τριμηνιαία μαθήματα αρχαρίων με νέους σπουδαστές).

Τα στελέχη θα προέρχονται από κομματικά μέλη (ή από κατάλληλα επιμορφωμένους φίλους του ΚΚΕ και μέλη του ΠΑΜΕ), συναγωνιστές νέους και νέες, φοιτητές/φοιτήτριες, εργάτες/εργάτριες, υπαλλήλους, ΕΒΕ κ.ο.κ. Τα αντίστοιχα τμήματα της ΚΕ του ΚΚΕ, με τα αξιόλογα στελέχη τους, θ' αναλάβουν αρχικά την επιμόρφωση όλου του στελεχικού επιμορφωτικού δυναμικού, μεθοδικά, παράγοντας 100-200 στελέχη ετησίως σε όλη τη χώρα και στην Αττική. Στην Αττική, ίσως, μπορεί να ξεκινήσει πιλοτικά ένα πρόγραμμα. Τα νέα στελέχη στη συνέχεια θα γίνουν πολλαπλασιαστές κ.ο.κ.

Επιπρόσθετα μαθήματα για τις σπουδές των στελεχών/επιμορφωτών προτείνω να είναι η ορθοφωνία, η διδακτική μεθοδολογία, η ψυχολογία συμπεριφοράς και διαπροσωπικών σχέσεων και άλλα παρόμοια μαθήματα, τα οποία θα βοηθήσουν στην καλύτερη μετάδοση των επιστημονικών γνώσεων και στην αφομοίωσή τους από τους επιμορφούμενους.

Θα καταρτιστούν ανάλογα Προγράμματα Σπουδών Αρχαρίων και Σπουδαστών πενταετούς επιμόρφωσης. Θα υπάρχει σχετική βιβλιογραφία για μελέτη, σημειώσεις φωτοτυπημένες ή ηλεκτρονικές. Θα χρησιμοποιούνται: Η/Υ, οθόνες, μαυροπίνακες ή πίνακες με μαρκαδόρους, προβολές ταινιών, power point και κάθε νέα τεχνολογία για την πιο άνετη και αποδοτική διδασκαλία. Αίθουσες διδασκαλίας υπάρχουν πολλές, τα γραφεία κατά τόπους ΕΒΕ, ΟΓΕ, Επιτροπών Ειρήνης, Συνταξιούχων ΙΚΑ, Παραρτημάτων Εθνικής Αντίστασης κ.ά.

Οι Εργατικές Σχολές ή τα Εργατικά πανεπιστήμια δεν θα είναι ενταγμένα στο ΚΚΕ, αλλά στο ΠΑΜΕ, σε εργατικά και συνδικαλιστικά σωματεία, με σαφή όμως ιδεολογικό - ταξικό - επιστημονικό προσανατολισμό.

Η πειθώ στον λαό για την επιστημονική αποστολή τους είναι το πρώτιστο, καθώς και για τον στόχο της καλλιέργειας και ανάπτυξης της λογικής, κριτικής και διαλεκτικής σκέψης των εργαζομένων και του λαού μας, γενικότερα. Η πειθώ πρέπει να κατευθύνεται σε αυτούς που πιστεύουν ακράδαντα στην αναγκαιότητα της διαρκούς επιμόρφωσης, σαν αυτή που «παρέχεται» από τα Ανοιχτά, Ελεύθερα και Λαϊκά Πανεπιστήμια του αστικού κράτους σε δήμους κυρίως, αλλά και απ' αυτά με ιδιωτικά κριτήρια και με νομική υπόσταση, με τη διαφορά ότι εδώ η επιστήμη θα προσφέρεται μεν δωρεάν, δεν θα παρέχει δε επαγγελματική αποκατάσταση, θα έχει όμως ως στόχο της τη διαμόρφωση της σκέψης και της δράσης για την επίλυση των προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών προβλημάτων των ανθρώπων των λαϊκών οικογενειών του χωριού και της πόλης, των εργαζομένων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των φτωχών και μικρομεσαίων αγροτών, της νεολαίας κ.ο.κ. Οι στόχοι της επιστημονικής επιμόρφωσης θα είναι, από τη μια, η καλλιέργεια της σκέψης μας, η ενδυνάμωση της κρίσης μας, ο εμπλουτισμός των επιστημονικών γνώσεών μας και, από την άλλη, η ένταξή μας στα ταξικά συνδικάτα, τα μόνα που αγωνίζονται για τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού μας. Διότι έχει αποδειχτεί ότι χωρίς επιστημονικές γνώσεις, κοινωνικό προβληματισμό και ταξική συνείδηση, ΔΕΝ είναι δυνατό εν πολλοίς να ενταχθεί κάποιος και ν' αγωνιστεί στα ταξικά συνδικάτα, στο ΠΑΜΕ.

Η ανάγκη είναι η κινητήρια δύναμη, αλλά και η γνώση και η κρίση είναι οι μοχλοί και τα έμβολα που θα κινήσουν την επαναστατική ταξική κοινωνική μηχανή. Η γνώση και η κρίση δε, όταν αναπτύσσονται στο πλαίσιο μιας ομαδοσυνεργατικής συνεχούς επιμορφωτικής δραστηριότητας είναι δυνατό να αποβάλουν από το άτομο το φόβο, την εγωπάθεια, την απάθεια, τον ωχαδερφισμό και τη νωχέλεια. Πάντοτε η ομαδική και συντροφική εργασία, επιμόρφωση και κοινωνικο-συνδικαλιστική δράση οδηγούν τον μαθητή, τον φοιτητή, τον άνεργο, τον εργαζόμενο, τον συνταξιούχο σε μια πολιτιστική, μορφωτική και επιμορφωτική πορεία, σημαντικών επιτεύξεων σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

Σε πολλές χώρες, κατά την ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας, τουλάχιστο εδώ και 300 χρόνια, συστηματικά έχουν λειτουργήσει λαϊκά επιμορφωτικά μαθήματα, σεμινάρια και πανεπιστήμια στον δυτικό αστικό κόσμο, από προοδευτικούς αστούς, αλλά και από κομμουνιστές και εργατικά σωματεία. Αλλά και στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες είχαν λειτουργήσει πιο οργανωμένα, μαζικά και στοχευμένα για επαγγελματικούς σκοπούς, αλλά συγχρόνως με συγκεκριμένη ιδεολογικοπολιτική (μαρξιστική) κατεύθυνση.

Τίθεται το εύλογο και λογικό ερώτημα: Από πού θα βρεθούν τόσα επιμορφωτικά στελέχη για να καλύψουν τις υπάρχουσες και όλο και περισσότερες δημιουργούμενες ανάγκες; Νομίζω ότι το βάρος θα πέσει στις νέες ηλικίες, και κυρίως στη σπουδάζουσα. Σ' αυτούς που μαθαίνουν πιο γρήγορα και πιο εύκολα, με την αντίληψη, τη μνήμη και την κρίση του νέου ανθρώπου που διαθέτουν. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα είναι οι δάσκαλοί τους, οι επιμορφωτές τους, οι οποίοι με τις ήδη κατακτημένες γνώσεις και την εμπειρία τους θα τους καθοδηγούν. Ασφαλώς, στη συνέχεια θα δημιουργούνται όλο και νέοι επιμορφωτές των νέων επιμορφωτών, στο μέλλον κ.ο.κ.

Η πρότασή μου ασφαλώς και δεν είναι πλήρης.

Παρακαλώ, ας υιοθετηθεί, έστω και ελλιπής, και ας εμπλουτιστεί από τους αξιότερους και εμπειρότερους εμού συναγ. συνέδρους του 21ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.

Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς και

Καλή επιτυχία στις εργασίες του 21ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

ΥΓ: Είμαι πάντοτε στη διάθεση του κόμματος της εργατικής τάξης για την πραγμάτωση της πρότασής μου, με τις επιστημονικές γνώσεις και την εμπειρία μου. Αν και όποτε αποφασίσει το Συνέδριο ή η ΚΕ του ΚΚΕ για την υλοποίηση της πρότασής μου και αν το Κόμμα με προσκαλέσει σε συνεργασία.