Συμφωνώ με τις Θέσεις του 21ου Συνεδρίου. Με αφορμή τα σημεία 44, 45, 46 του πρώτου κειμένου των Θέσεων, που αφορούν την Τέχνη και τον Πολιτισμό, θα ήθελα να αναπτύξω μερικές σκέψεις.

Πολλές φορές στεκόμαστε με απορία μπροστά σε έργα μεταμοντέρνας τέχνης. Κάνουμε ίσως μαραθώνιες συζητήσεις για το αν αυτό ή το άλλο περίεργο έργο «είναι τέχνη» και γιατί, αλλά νομίζω δεν υπάρχει σωστή απάντηση σε αυτό. Γιατί πολύ απλά είναι λάθος το ερώτημα από την αρχή. Το ερώτημα για την κριτική μας στο μεταμοντέρνο θα πρέπει να είναι «αυτό είναι τέχνη για ποια τάξη;». Την Τέχνη και τον Πολιτισμό δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαν κάτι ενιαίο. Αν συμφωνούμε ότι αντανακλούν την κοινωνία κάθε ιστορικής περιόδου, τότε πρέπει να αντανακλούν και την αντίθεσή της. Δηλαδή πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την Τέχνη σαν δύο ξεχωριστά πράγματα, όπως και την κοινωνία σαν δύο ξεχωριστές τάξεις. Ενα κομμάτι της Τέχνης εκφράζει την άρχουσα τάξη και το άλλο την εργατική. Ο Πικάσο είχε αντιληφθεί την Τέχνη ως «ένα όπλο ενάντια στον αντίπαλο». Και αυτό φυσικά λειτουργεί αμφίδρομα. Η Τέχνη, δηλαδή, όσο είναι όπλο στα χέρια των εργατών απέναντι στους αστούς και την εξουσία τους, είναι και όπλο καταπίεσης και καταστολής στα χέρια των αστών. Και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο πώς καταφέρνει η αστική τάξη να προπαγανδίζει την ιδεολογία της μέσα από την Τέχνη που κάθε φορά πλασάρει ως «πρωτοπορία». Οπως και μέσα από το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στα ανάλογα ΤΕΙ και ΑΕΙ.

Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) είναι ένας χώρος με πολλές ιδιαιτερότητες. Ιδιαιτερότητες που με μια πρώτη ματιά την κάνει να μοιάζει παράταιρη σε σχέση με τα υπόλοιπα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Δεν είναι όμως στο ελάχιστο, αφού κι εκεί επιδρά στον ίδιο βαθμό η αστική ιδεολογία όσο και στα υπόλοιπα ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Στην ΑΣΚΤ τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια η παρέμβασή μας συναντά αρκετές δυσκολίες. Και αυτό που φταίει είναι η ίδια η αδυναμία μας να μάθουμε στα μέλη και στους οπαδούς μας να φιλτράρουν τη διδασκαλία της Τέχνης έτσι όπως γίνεται στην ΑΣΚΤ (και φαντάζομαι σε όλες τις καλλιτεχνικές σχολές). Δυστυχώς υποτιμούμε τα ζητήματα περιεχομένου στην Τέχνη και το πώς αυτό διδάσκεται στη σχολή. Η δράση μας περιορίζεται μόνο σε ζητήματα υλικοτεχνικής υποδομής και γενικότερα κινηματικά. Αλλοτε αδυνατούμε και άλλοτε υποτιμούμε να κάνουμε τη σύνδεση με το αντικείμενο της ίδιας της σχολής και το πώς η κυρίαρχη ιδεολογία καταφέρνει να περνά μέσα από αυτό. Σε όλο αυτό το ζήτημα η παρέμβασή μας περιορίζεται σε γενικότητες όπως «ο κοινωνικός ρόλος της Τέχνης». Κάτι που είναι σωστό μεν αλλά αν δεν αναλυθεί συγκεκριμένα και σε βάθος υπάρχει ο κίνδυνος να παρερμηνευτεί.

Στην ΑΣΚΤ η διδασκαλία βασίζεται κυρίως πάνω σε ιδεολογήματα όπως «Η Τέχνη για την Τέχνη», «Τέχνη και καλλιτέχνης ξεκομμένοι από την κοινωνία», «Η προσωπική έκφραση το αποκλειστικό και το κύριο στην καλλιτεχνική δημιουργία», «Ολα είναι Τέχνη» κ.ά. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια σχολή με ανθρώπους που «υπηρετούν» την Τέχνη σαν θεότητα. Και όπως όλοι οι πιστοί σε μια θρησκεία θεωρούν την πίστη τους το κέντρο του κόσμου, αδιαφορούν για τα εγκόσμια. Οπως περίπου κάνει και η Εκκλησία. Το αστείο και το τραγικό παράλληλα είναι ότι το όλο πνεύμα της διδασκαλίας πασχίζει να πείσει ότι ενθαρρύνει το «ανατρεπτικό», την «πρωτοπορία», ή ότι «εμπνέεται από την ελευθερία» και στο τέλος καταλήγει να διαδίδει τον συντηρητισμό και τον οπισθοδρομισμό με ένα πολύ φανταχτερό περιτύλιγμα. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το ότι ενώ οι καθηγητές κλίνουν σε όλες τις πτώσεις την ελευθερία, την έκφραση και οτιδήποτε μπορεί να είναι Τέχνη, όταν τολμήσει κάποιος να μιλήσει για σοσιαλιστικό ρεαλισμό και στρατευμένη Τέχνη, αρχίζουν τους αφορισμούς βγάζοντας αφρούς από το στόμα. Καταφέρνουν έτσι να δημιουργούν καλλιτέχνες που το έργο τους είναι όπλο στα χέρια των αστών, σύμφωνα και με τα λόγια του Πικάσο πιο πάνω. Και στην καλύτερη περίπτωση, αν κάποια δεν καταφέρουν να τα στρέψουν ενάντια στην εργατική τάξη, φροντίζουν να σημαδεύουν στον αέρα εξασφαλίζοντας έτσι ότι δεν θα στραφούν ποτέ εναντίον τους.

Ολα αυτά αναπόφευκτα δημιουργούν εμπόδια στη συνείδηση των φοιτητών και δυστυχώς και σε μέλη και φίλους της ΚΝΕ, δημιουργώντας τον κίνδυνο πιθανόν να τους κερδίζει ο αντίπαλος. Είναι ανάγκη να πάμε την κουβέντα πιο πέρα σε αυτόν τον χώρο. Να αξιοποιήσουμε την αρθρογραφία της ΚΟΜΕΠ που κατά καιρούς έχει αναλύσει ζητήματα εικαστικών. Να βάλουμε πιο θαρρετά ερωτήματα όπως «Τέχνη για ποια κοινωνική τάξη;», «Με ποια μορφή και με ποιο περιεχόμενο;», «Τι είναι προσωπική έκφραση του καλλιτέχνη;», «Θέλουμε μια στειρωμένη Τέχνη για να διασκεδάζει την υπαρξιακή πλήξη της μια χούφτα αργόσχολων αστών; `Η μια Τέχνη που να μπορεί να μιλά και να εμπνέει τα φτωχά λαϊκά στρώματα; Που θα αποτελεί όπλο στα χέρια τους και θα είναι χρήσιμη στον αγώνα τους;».

Πρέπει οι σύντροφοι να κάνουμε συνείδηση όλα τα παραπάνω. Και στις καλλιτεχνικές σχολές και παντού. Οι καλλιτέχνες να τα ενσωματώσουμε και στο δικό μας έργο και οι υπόλοιποι να αντιμετωπίζουμε την Τέχνη και τον Πολιτισμό ως ενισχυτικό στοιχείο της δουλειάς μας και όχι ως κάτι το διακοσμητικό.