Ενόψει της Διακυβερνητικής, η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ έντονα πρόβαλαν, προπαγάνδισαν και εξακολουθούν να προπαγανδίζουν τις θέσεις της Επιτροπής που προϊσταται ο καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου κ. Σπράος, προσωπικός φίλος και συνεργάτης του πρωθυπουργού κ. Σημίτη.

Βέβαια, δεν είναι πρώτη φορά που οι κυβερνήσεις της Ελλάδας προσφεύγουν στη δημιουργία διαφόρων επιτροπών "σοφών", οι οποίες κατά παραγγελία τους προετοιμάζουν προγράμματα και μοντέλα για να δώσουν επιστημονικοφανή χροιά στην υλοποίηση της αντιλαϊκής τους πολιτικής.

Τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας δεν μπαίνουν σε κλισέ και δεν πειθαρχούν στις συνταγές των διάφορων "σοφών". Η οικονομία λειτουργεί και αναπτύσσεται με βάση τους δικούς της αντικειμενικούς νόμους και κυρίως με το βασικό οικονομικό νόμο που είναι το μονοπωλιακό υπερκέρδος.

Αυτό το σχέδιο δεν πρέπει να φτάσει ως νομοσχέδιο στη Βουλή. Η διοίκηση της ΚΕΔΚΕ οφείλει να επανεξετάσει τη θέση της και, γιατί όχι, να συγκαλέσει ακόμα και νέο έκτακτο συνέδριο γι' αυτό. Συνολικότερα το μαζικό λαϊκό κίνημα οφείλει να ασχοληθεί με το σχέδιο "Ιωάννης Καποδίστριας", καθώς αυτό δεν είναι διόλου άσχετο με τις γενικότερες εξελίξεις και ειδικότερα με την προσπάθεια για μια καπιταλιστική ανασυγκρότηση, σε ακόμα πιο αντιδραστική κατεύθυνση. Με το κράτος σε ακόμα πιο συγκεντρωτικό ρόλο και την ιστορικά προοδευτική κατάκτηση της αυτο-διοίκησης σε ρόλο όλο και περισσότερο διοίκησης - διαχείρισης απόλυτα προδιαγεγραμμένων κρατικών πολιτικών κόντρα στα λαϊκά συμφέροντα.

Στην κατεύθυνση της αποφασιστικής αντιμετώπισης αυτού του αντιδραστικού μετασχηματισμού που επιχειρείται, το κίνημα που φουντώνει στις κοινότητες κόντρα στο σχέδιο "Ι. Καποδίστριας" οφείλει, επίσης, να χειραφετηθεί από λογικές και πολιτικές, οι οποίες - ακριβώς γιατί είναι σύμφωνες με την ουσία της κυβερνητικής πολιτικής - το κρατούν δεμένο στο έδαφος μιας εξελισσόμενης πραγματικότητας - νεκροθάφτη του κοινοτισμού και κατ' επέκταση παραπέρα ερήμωσης της υπαίθρου, τουλάχιστον από ζωή άμεσα παραγωγική, σύμφωνη με τις παραδόσεις αυτού του τόπου.

Με αφορμή μια σειρά τέτοιους προβληματισμούς που γεννά η ανάγκη να απαντηθούν διάφοροι κυβερνητικοί ισχυρισμοί και καθώς οι αντιδράσεις ενάντια στις αναγκαστικές συνενώσεις φουντώνουν απ' άκρη σ' άκρη σ' όλη τη χώρα, ο "Ρ" συνεχίζει την προσπάθεια να φωτιστούν όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές αυτής της υπόθεσης. Σε ορισμένα ερωτήματα απαντά σήμερα η Βέρα Νικολαϊδου,υπεύθυνη του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο ίδιος ο καθηγητής Σπράος ήταν σύμβουλος του τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας κ. Σημίτη στη 10ετία του 1980, όταν εφαρμόστηκε το περιβόητο σταθεροποιητικό πρόγραμμα 1986 - 1987. Οντας "αρχιτέκτονας" αυτού του προγράμματος, σήμερα ο ίδιος αναγνωρίζει ποιος σήκωσε το βάρος αυτής της πολιτικής. "Το κόστος, γράφει ο ίδιος, έπεσε εξ ολοκλήρου στα εισοδήματα, και κυρίως στους μισθούς... Οι μέσες αποδοχές μειώθηκαν κατά 12,5% μεταξύ 1985 - 1987" ("Εξουσία", 27/6/97).

Η πτώση των πραγματικών μισθών και συντάξεων ήταν μεγαλύτερη από αυτή που αναφέρει ο Σπράος, δηλαδή ήταν πάνω από 15%. Μόνο το 1987 ο όγκος των λιανικών πωλήσεων μειώθηκε κατά 2,3% και ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής ήταν χαμηλότερος κατά 1,7 εκατοστιαίες μονάδες με βάση το 1980=100.

Η πτώση των πραγματικών μισθών και συντάξεων συνεχίστηκε, ιδιαίτερα μετά το 1990. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, στα χρόνια 1990 - 1993 ο πραγματικός μισθός ανά μισθωτό μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 14,8%. Τα συνδικάτα στη χώρα μας εκτιμούσαν ότι μόνο στη διετία 1990 - 1991 η απώλεια της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών και συνταξιούχων ήταν 19%. ("Τα Νέα" 09/09/91). Και μετά το 1993 στη βάση της Συνθήκης του Μάαστριχτ και της "Λευκής Βίβλου" συνεχίστηκε η συρρίκνωση των λαϊκών εισοδημάτων.

Αυτή η Εκθεση της Επιτροπής Σπράου για την εισοδηματική πολιτική και τον πληθωρισμό είναι η πρώτη για τα χρόνια 1998 - 1999 και θα ακολουθήσουν άλλες 6 - 7 εκθέσεις.

Η Εκθεση της Επιτροπής Σπράου προβλέπει συμπίεση του πληθωρισμού στο 2,5% το 1998 και 2,0% το 1999.

Είναι γνωστό ότι ο πληθωρισμός το 1996 διαμορφώθηκε σε μέσα ετήσια επίπεδα στο 8,5%, ήταν δηλαδή 3,3 φορές μεγαλύτερος από το μέσο επίπεδο του πληθωρισμού των χωρών - μελών της ΕΕ. Αυτή η βίαιη συρρίκνωση του πληθωρισμού πραγματοποιείται μέσα σε συνθήκες έξαρσης των τιμών πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης, που ξεπερνάει ακόμα και το 50%.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι χτυπά τον πληθωρισμό και από την άλλη μεριά προσφεύγει στην αύξηση της προσφοράς του χρήματος στην κυκλοφορία, η οποία είναι μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό. Το 1995 η ετήσια αύξηση της προσφοράς χρήματος ήταν 10,3%, ενώ ο πληθωρισμός έτρεχε με 9,3% και αντίστοιχα το 1996 ήταν 9,0% και 8,5%.

Οι κυβερνήσεις, από τη μια μεριά, υιοθετούν πολιτική αύξησης του πληθωρισμού και, από την άλλη, παίρνουν μια σειρά αντιπληθωριστικά μέτρα στην κατεύθυνση περιορισμού της χρηματικής κυκλοφορίας. Αυτή η πολιτική ρυθμίσεων εντάσσεται στα γενικότερα πλαίσια του σύγχρονου Κρατικομονοπωλιακού Καπιταλισμού, όπου οι λιανικές τιμές των εμπορευμάτων και υπηρεσιών διαμορφώνονται και διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα από τα μονοπώλια.

Η κυβέρνηση σήμερα παρεμβαίνει άμεσα στην παραγωγική συγκυρία για να καλύψει τα μεγάλα ελλείμματα στα πλαίσια πραγματοποίησης των προϋποθέσεων της ΟΝΕ.

Στο "εισοδηματικό πακέτο" της έκθεσης Σπράου προβλέπεται μέσο ετήσιο όριο ονομαστικών μισθολογικών αυξήσεων της τάξης του 4% για το 1988 και 3,5% για το 1999. Ακόμα και στην περίπτωση που θα επιτευχθούν αυτά τα μεγέθη, τα πραγματικά εισοδήματα της εργατικής τάξης, των συνταξιούχων και των άλλων εργαζομένων, θα υποστούν παραπέρα μείωση. Αλλωστε ο ίδιος ο υπουργός της Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Γ. Παπαντωνίου, δήλωσε στο "Κανάλι 1" της Ελληνικής Τηλεόρασης, στις 23/6/97, ότι "ως το 1999 θα λήξει η λιτότητα". Αρα αναγνωρίζει σαφώς την πολιτική λιτότητας που χειροτερεύει την οικονομική κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων.

Αυτή η πολιτική λιτότητας δε θα έχει χρονικά όρια, δεν έχει ημερομηνία λήξης. Θα συνεχιστεί και στον 21ο αιώνα.

Η πολιτική του "παγώματος" των μισθών και συντάξεων αποτελεί το βασικό πυρήνα του περιεχομένου της έκθεσης της επιτροπής Σπράου. Ουσιαστικά πρόκειται για άμεση παρέμβαση του κράτους στην κατανομή και ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος υπέρ της χρηματιστικής ολιγαρχίας.

Στην έκθεσή του ο Σπράος είναι αδιάλλακτος και προκλητικός όσον αφορά την απαρέγκλιτη εφαρμογή των μέτρων που υιοθέτησε η Διακυβερνητική του Αμστερνταμ και παροτρύνει την κυβέρνηση: "να καταστήσει σαφές... ότι εάν δεν επιτευχθεί συναίνεση θα εμμείνει στο στόχο για τον πληθωρισμό έστω και αν η επιδίωξή του χωρίς συναίνεση θα είναι πιο επώδυνη". ("Καθημερινή", 20/06/97).

Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να περάσει το πακέτο των αντεργατικών μέτρων με όλα τα μέσα που διαθέτει.

Την οικονομική αυτή πολιτική τη ζούνε οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι πάνω από 15 χρόνια. Το μερίδιο των μισθωτών στο μοίρασμα της πίτας που λέγεται Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μειώθηκε από 47% το 1980 στο 32% το 1995 και αντίστροφα τα επιχειρηματικά κέρδη αυξήθηκαν από 34% στο 51%.

Οι δημιουργοί της έκθεσης Σπράου ισχυρίζονται ότι "το κόστος εργασίας" αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του κόστους των προϊόντων. Ηδη έχουμε αναφερθεί παραπάνω στην ανεδαφικότητα αυτού του επιχειρήματος. Ωστόσο αρκούμαστε σε ένα παράδειγμα.

Αν υποθέσουμε ότι ένα ζευγάρι παπούτσια πουλιέται στην αγορά 14.000 δρχ., οι οποίες αποτελούνται: από 10.000 δρχ. σταθερού κεφαλαίου, 2.000 δρχ. μεταβλητού κεφαλαίου και 2.000 δρχ. υπεραξίας, δηλαδή κέρδους. Από τα παραπάνω δεδομένα φαίνεται ότι το λεγόμενο κόστος εργασίας ή ο μισθός εργασίας αποτελεί μόνο το 16,6%. Εάν πάρουμε την καλύτερη εκδοχή, όπου καπιταλιστής δίνει 10% αύξηση στο μισθό εργασίας, θα διαπιστώσουμε ότι το λεγόμενο κόστος εργασίας θα ανέλθει στις 2.200 δρχ. και όταν όλοι οι άλλοι όροι μένουν αμετάβλητοι, τότε η τιμή της εργατικής δύναμης, σαν στοιχείο του κόστους παραγωγής των παπουτσιών θα είναι μόνο 18,0%. Και για να μη μειώσει τα κέρδη του ο καπιταλιστής αυξάνει την τιμή των παπουτσιών κατά 10%. Αυτό απλά σημαίνει ότι το ένα ζευγάρι παπούτσια θα το πουλάει τώρα στην αγορά με 15.400 δρχ. (14.000+1.400). Με τον τρόπο αυτό ο δοσμένος καπιταλιστής όχι μόνο δε μειώνει τα κέρδη του, αλλά και τ' αυξάνει από 2.000 δρχ. που είχε, σε 3.200 δρχ. (2.000 δρχ. + 1.200 δρχ.). Στην προκειμένη περίπτωση παρά το ότι ο μισθός εργασίας αυξήθηκε 10%, τα κέρδη του καπιταλιστή αυξήθηκαν κατά 60%.

Στην περίπτωση, όμως, που ο ίδιος καπιταλιστής μειώσει το μισθό εργασίας κατά 10%, δηλαδή από 2.000 δρχ. που πλήρωνε για ένα ζευγάρι παπούτσια θα πληρώνει 1.800 δρχ., τότε, όταν οι άλλοι όροι παραγωγής μένουν ίδιοι, θα αυξηθούν τα κέρδη του κατά 10% ή από 2.000 δρχ. που έβγαζε από κάθε ζευγάρι θα βγάζει 2.200. Εάν ο ίδιος πουλούσε στην αγορά 20.000 ζευγάρια παπούτσια, αρχικά θα έβγαζε 40 εκατομμύρια κέρδος (20.000x2.000). Με τη μείωση όμως του μισθού κατά 10% και εφόσον πουλήσει ίσο αριθμό ζευγαριών, θα κερδίσει 44 εκατομμύρια σαν αποτέλεσμα της αύξησης της εκμετάλλευσης των εργατών και μόνο. Σε αυτήν την περίπτωση η συμμετοχή του μισθού εργασίας στο κόστος παραγωγής θα μειωθεί από το 16,6%, που ήταν αρχικά, στο 15,2%.

Ας σταματήσουν λοιπόν οι απολογητές του καπιταλισμού, να παραποιούν με αλχημείες και άλλα κόλπα το πραγματικό κόστος των προϊόντων και να ρίχνουν αποκλειστικά τις ευθύνες στην εργατική τάξη για τα καπιταλιστικά έξοδα παραγωγής.

Ασφαλώς για τους κεφαλαιοκράτες δεν μπορεί να υπάρξει αντικειμενική ανάλυση των οικονομικών διαδικασιών και γεγονότων, προκειμένου να προστατεύσουν τα ιδιοτελή ταξικά τους συμφέροντα.

"Δεν πρόκειται τώρα πια, γράφει ο Κ. Μαρξ, για το αν είναι αληθινό αυτό ή εκείνο το θεώρημα, μα για το αν είναι ωφέλιμο ή επιζήμιο για το κεφάλαιο, αν ταιριάζει ή όχι στο κεφάλαιο, αν έρχεται σε σύγκρουση ή όχι με τις αστυνομικές διατάξεις. Τη θέση της ανιδιοτελούς έρευνας την πήραν οι πληρωμένοι διαπληκτισμοί των καλαμαράδων, τη θέση της αμερόληπτης επιστημονικής έρευνας την πήρε η κακή συνείδηση και η άσχημη πρόθεση της απολογητικής". (Κ. Μαρξ, "Το Κεφάλαιο", τ. 1, σ. 21).

ΚΥΡΙΤΣΗΣ Νίκος

ΠΟΛΥΜΕΡΙΔΗΣ Γιώργος

Η συζήτησή μας άρχισε με αφορμή το γεγονός ότι οι κοινότητες που αντιδρούν πλησιάζουν ήδη τις 4.000 σε σύνολο 5.318. Από την πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης προβάλλεται ως κύριο σημείο διαφωνίας το ζήτημα της έδρας του νέου δήμου.

"Πράγματι, σχολιάζει η Β. Νικολαϊδου, προβάλλεται από τα ΜΜΕ μόνο ένα στοιχείο των αντιδράσεων. Η διαφωνία για την έδρα. Σίγουρα υπάρχει και τέτοια αντίδραση. Δεν είναι όμως μόνο γι' αυτό. Καλλιεργείται και από κυβερνητικά στελέχη αλλά και από παράγοντες άλλων κομμάτων ένα κλίμα διαφωνίας μόνο για την έδρα, γιατί επί της ουσίας αυτοί οι παράγοντες δε διαφωνούν με το κυβερνητικό σχέδιο. Στην πραγματικότητα όμως ο κόσμος αντιδρά για πολύ περισσότερα πράγματα. Η καλλιέργεια μίας τέτοιας διαμάχης για το ζήτημα της έδρας οδηγεί σε έναν ιδιότυπο πανελλαδικό "εμφύλιο" με απρόβλεπτη συνέχεια. Η κυβέρνηση οφείλει να εγκαταλείψει την αλαζονική στάση που κρατά και να σκύψει με ευαισθησία στο πραγματικό περιεχόμενο της αντίδρασης.

- Το ΚΚΕ έχει κάνει καθαρό ότι στηρίζει τις κινητοποιήσεις ενάντια στις αναγκαστικές συνενώσεις. Πού βρίσκεται η διαφωνία με το κυβερνητικό σχέδιο;

- Το ΚΚΕ έχει πει ότι δεν είναι γενικά αντίθετο στις συνενώσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις που διαφαίνεται μία τέτοια ανάγκη. Αυτό όμως πρέπει να το ζητήσουν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Πρέπει να έχουν πειστεί γι' αυτό, και για να προωθηθεί ένα σχέδιο συνενώσεων πρέπει να έχουν τεθεί κάποια κριτήρια, να έχουν δοθεί ουσιαστικά κίνητρα, να έχουν γίνει καθαροί οι όροι ανάπτυξης της περιοχής, όχι μόνο στενά τοπικά, αλλά και γενικότερα. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν εξασφαλίζεται με το σχέδιο "Καποδίστριας".

- Η κυβέρνηση λέει ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαπραγμάτευση για κίνητρα, αφού πρόκειται για μία κρατική υπόθεση που αφορά το συνολικό εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών δομών.

- Και εμείς απαντάμε ότι η ανάπτυξη δεν είναι θέμα μιας διοικητικής μεταρρύθμισης. Γι' αυτό ρίχνουμε ευθύνη σ' όλες τις κυβερνήσεις γιατί δεν πήραν μέτρα πραγματικά για την ανάπτυξη, ενώ αντίθετα κατέφευγαν συνεχώς σε διοικητικού τύπου ρυθμίσεις με στόχο την υποβάθμιση της Αυτοδιοίκησης. Και ο σημερινός σχεδιασμός γίνεται στο πόδι. Αλλοι είναι οι στόχοι τους και όχι η ανάπτυξη.

- Ποιοι είναι αυτοί οι στόχοι με τους οποίους διαφωνείτε;

- Το κυβερνητικό σχέδιο έρχεται ως κατεύθυνση από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Εισάγει τη θεωρία της ανταγωνιστικότητας, βάζει σε ανταγωνισμό τα κομμάτια της Αυτοδιοίκησης. Προωθεί, επίσης, την οδηγία για απευθείας επαφή των Αυτοδιοικήσεων με την ΕΕ, κάτι που εξυπηρετείται με την ύπαρξη μεγάλων διοικητικών μονάδων.

- Πού βρίσκεται το κακό σε κάτι τέτοιο;

- Βρίσκεται στο μοντέλο των δήμων - επιχειρήσεων που κατασκευάζει. Το παράδειγμα του Αμαρουσίου είναι χαρακτηριστικό και προς αποφυγή. Και επειδή τέτοια μοντέλα δεν τα έχει πράγματι ανάγκη η ζωή των κατοίκων, γι' αυτό και η αυταρχική προώθηση του σχεδίου. Γι' αυτό και η απαγόρευση ουσιαστικά συνενώσεων όπου προωθήθηκαν από τις ίδιες τις κοινότητες.

- Το ΚΚΕ ποια κριτήρια θα έβαζε για να γίνουν συνενώσεις, με δεδομένη την πολυδιάσπαση που υπάρχει;

- Κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, ιστορικά, και προπαντός ένα μοντέλο ανάπτυξης σε τοπικό και ευρύτερο πεδίο. Γιατί είναι αστείο να λένε ότι θα αρχίσει τώρα η καταγραφή των προβλημάτων και η δημιουργία τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων. Πού ήταν, δεν κυβερνάνε όλα αυτά τα χρόνια; Απλά, κάποια χρήματα της ΤΑ θα τα ξαναμοιράσουν.

- Κι όμως, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα δοθούν περισσότερα, ότι θα υπάρξει τελικό όφελος για την Αυτοδιοίκηση.

- Δεν είναι έτσι. Αυτά που λένε, τα 60 δισ. συνολικά για τεχνικό εξοπλισμό και τα 100 εκατομμύρια ανά νέο δήμο, δε φτάνουν. Αλλά και αυτά τα χρήματα θα δοθούν από τα υπάρχοντα κονδύλια της ΤΑ. Οχι με νέους κωδικούς. Είναι μέσα από τη ΣΑΤΑ και την τακτική επιχορήγηση. Είναι από τους υπάρχοντες πόρους. Αναδιανομή θα κάνουν. Και στην πράξη θα είναι λιγότερα για το σύνολο της Αυτοδιοίκησης με δεδομένες τις οδηγίες που ήδη έχουν δοθεί για την κατάρτιση των προϋπολογισμών.

Εξαγγέλλει, επίσης, και κάποιες προσλήψεις 400 τεχνοκρατών και άλλων 2.000 σε συνάρτηση με το πρόγραμμα "Κλεισθένης", που θα ενισχύσουν υποτίθεται τους νέους δήμους. Ομως κοιτάζοντάς τα όλα μαζί βλέπουμε να εμφανίζεται το μοντέλο των δήμων - επιχειρήσεων που προαναφέραμε. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση δεν κάνει λόγο καν ούτε για τα 920 δισ. που χρωστά στην Αυτοδιοίκηση, ούτε για το συνολικό πρόβλημα των οικονομικών της Αυτοδιοίκησης. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συμβαίνει τώρα με τη συμφωνία που είχε κάνει με την ΚΕΔΚΕ. Δε δίνει ούτε καν αυτά τα ελάχιστα που είχε συμφωνήσει. Και σ' αυτό πρέπει να σημειώσουμε ότι έχει τεράστια ευθύνη και η ΚΕΔΚΕ, η οποία αντί να τεθεί επικεφαλής των διεκδικήσεων, χάρισε χρήματα της Αυτοδιοίκησης στην κυβέρνηση, τη στηρίζει σ' αυτόν τον καταστροφικό για την Αυτοδιοίκηση δρόμο.

- Ο "Καποδίστριας" συζητείται ήδη ένα εξάμηνο. Και τυπικά, τουλάχιστον, η κυβέρνηση έχει εξασφαλίσει την αποδοχή του σχεδίου της από την ΚΕΔΚΕ, αλλά και άλλα όργανα της Αυτοδιοίκησης.

- Ας μη μιλάμε για "διάλογο" και αποδοχή. Στο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ ο διάλογος δεν ήταν αληθινός. Ηταν υποκριτικός. Ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών είπε ότι οι αποφάσεις έχουν παρθεί στις Βρυξέλλες και ότι η κυβέρνηση απλά τις εξειδικεύει. Το λέει και στο σχέδιο, "δεν πρέπει να υπάρχει δυνατότητα διαφυγής" από αυτό. Για ποιο διάλογο, λοιπόν, μιλούν; Αυτοί αποφασίζουν και οι άλλοι συμφωνούν. Δεν έχουν άλλα δικαιώματα. Αξιοποιούν τους συσχετισμούς που υπάρχουν στα όργανα της Αυτοδιοίκησης και οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν εκφράζουν τις πραγματικές διαθέσεις του κόσμου για το συγκεκριμένο ζήτημα. Εχουν μεγάλη ευθύνη όσοι από την ΚΕΔΚΕ συμφώνησαν. Σήμερα οι αντιδράσεις μεγαλώνουν. Ισως χρειάζεται ακόμα και έκτακτο συνέδριο. Οι καταγγελίες πληθαίνουν. Υπάρχουν ΤΕΔΚ όπου οι συσχετισμοί δεν ευνοούν την κυβέρνηση και από τις οποίες δε ζητήθηκε καν να εκφέρουν γνώμη. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συμβαίνει στην Επίδαυρο. Είναι πολλοί επίσης και από αυτούς που συμφώνησαν στο συνέδριο, που τώρα φωνάζουν ότι ξεγελάστηκαν στο συνέδριο.

Ας μη μιλούν, λοιπόν, για διάλογο. Δεν έχουν εξασφαλισμένη την πραγματική συμφωνία του κόσμου. Και είναι ένα ζήτημα, πώς μπορεί κάτω από αυτές τις συνθήκες η κυβέρνηση να επιμένει ότι θα στείλει στη Βουλή για ψήφιση αυτό το σχέδιο. Δεν πρέπει να φτάσει στη Βουλή. Πρέπει, επιτέλους, να γίνει μία σοβαρή δουλιά. Και η ΚΕΔΚΕ πρέπει να πάρει μέτρα ενημέρωσης του κόσμου μέσα και από έκτακτο συνέδριο.

- Να γυρίσουμε, κλείνοντας τη συζήτηση, λίγο στις αντιδράσεις. Εμφανίζεται το φαινόμενο να αποφασίζονται καταθέσεις εκλογικών βιβλιαρίων, να ακούγονται προτάσεις για κάψιμο αρχείων, να καταγγέλλεται ως υπεύθυνος "το κράτος των Αθηνών" και άλλα ανάλογα. Πώς τα σχολιάζετε;

- Δεν είναι σωστές αντιδράσεις αυτές. Δε λύνουν το πρόβλημα. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις, γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει και αυθόρμητη αντίδραση, πρέπει να αποκαλύπτεται το πραγματικό πρόβλημα, ο πραγματικός ένοχος, να συσπειρώνεται ο κόσμος και να επιλέγονται μορφές που θα πιέζουν πράγματι την κυβέρνηση. Είναι χρέος των κοινοταρχών και όλων όσοι εμπλέκονται στην υπόθεση της Αυτοδιοίκησης να ενημερώσουν τον κόσμο, να συζητήσουν όχι για την έδρα, αλλά για τα προβλήματα της περιοχής, για την Αυτοδιοίκηση, για τα τεράστια προβλήματα της υπαίθρου, για την ανάπτυξη που έχει ανάγκη ο τόπος, και μέσα από αυτές τις συζητήσεις να βγαίνει το πλαίσιο διεκδικήσεων, να αποφασίζονται οι μορφές του αγώνα.

Επειτα, πρέπει να το σημειώσουμε, αυτή η υπόθεση δεν αφορά μόνο την Αυτοδιοίκηση. Αφορά τους εργαζόμενους, τους υπαλλήλους, τους πάντες. Σχετίζεται με την παιδεία, την υγεία, με όλους τους κοινωνικούς τομείς. Αρα πρέπει να επιδιωχτεί η μέγιστη δυνατή συσπείρωση. Η δράση ενάντια στις αναγκαστικές συνενώσεις για να έχει αποτελέσματα υπέρ της Αυτοδιοίκησης πρέπει να αποκτά ευρύτερο περιεχόμενο, ενάντια συνολικά στο αντιλαϊκό πλαίσιο που προωθεί η κυβέρνηση. Πρέπει να εκφραστεί το σύνολο των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Να γίνουν συγκεκριμένες οι διεκδικήσεις. Για παράδειγμα: Πρέπει να διεκδικηθεί η δέσμευση από τον προϋπολογισμό των απαιτούμενων κονδυλίων για έργα και δράσεις που θα προωθούν την παραγωγική ανάπτυξη και αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων της περιοχής. Πρέπει να διεκδικηθεί συγκεκριμένος χρονικός και οικονομικός προγραμματισμός έργων παιδείας, κοινωνικής πρόνοιας, τεχνικής υποδομής, πολιτιστικής ανάπτυξης κ.ά.

Μέσα από ένα τέτοιο πλαίσιο διεκδικήσεων να αναγκαστεί και η κυβέρνηση, γιατί όχι, να βάλει πανελλαδικά σε τοπικά δημοψηφίσματα το θέμα. Κάποτε, τελικά, πρέπει να εκφραστεί και αυτός ο λαός.

Θ. Λ.

Ενα από τα επιχειρήματα της άρχουσας τάξης είναι ότι δε γίνονται επενδύσεις στη χώρα μας γιατί δεν υπάρχουν πόροι από την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Επιδίωξη όμως του κεφαλαίου είναι το χτύπημα του μισθού εργασίας ως κύριου εμποδίου για την αύξηση των κερδών, άρα και την αύξηση των επενδύσεων.

Ο ισχυρισμός αυτός δεν ευσταθεί, γιατί η πραγματικότητα δείχνει ότι και δυνατότητες επενδύσεων υπάρχουν, αλλά υπάρχουν και μεγάλα κέρδη μέσα σε συνθήκες κρίσης της οικονομίας και μεγάλης ακρίβειας.

Στην Ελλάδα κυριαρχούν 50 όμιλοι της χρηματιστικής ολιγαρχίας στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στο τραπεζικό σύστημα, στις υπηρεσίες και στη ναυτιλία, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται: Βαρδινογιάννης, Κόκκαλης, Κωστόπουλος, Λάτσης, Βερόπουλος, Κυριακού, Δασκαλόπουλος, Θεοχαράκης, Κεράνης, Μαρινόπουλος, Μπουτάρης, κ.ά.

Σε ό,τι αφορά τους κροίσους του εφοπλιστικού κεφαλαίου πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτοί διαθέτουν τεράστια περιουσία. Το δυναμικό, που κατείχαν το 1990 ανέρχονταν σε 2.426 πλοία συνολικής χωρητικότητας 46.580.539 grt. Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος (άνω των 1.000 grt) αυξήθηκε το 1997 (Μάρτης) σε 3.204 πλοία συνολικής χωρητικότητας 74.982.110, δηλαδή αυξήθηκε κατά 60,9%.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένα στοιχεία για τα κέρδη των κεφαλαιοκρατών στα χρόνια 1991 - 1995.

• Τα συνολικά μεικτά κέρδη των βιομηχανικών εταιριών από 1.126,5 δισ. δρχ. το 1991 αυξήθηκαν στο 1.815,2 δισ. δρχ. το 1995, δηλαδή πέτυχαν μια αύξηση των κερδών τους κατά 61,1%.
• Την ίδια χρονική περίοδο τα συνολικά μεικτά κέρδη των μεγαλεμπόρων ακολούθησαν ανοδική πορεία. Από 657,8 δισ. δρχ. το 1991 έφτασαν στο 1.574,2 δισ. δρχ. το 1995. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι είχαν αύξηση των κερδών τους κατά 139,3%.

Μια άλλη παράμετρος, που δείχνει την κερδοφορία των βιομηχανικών επιχειρήσεων είναι το ποσοστό του κέρδους.

• Από μια μελέτη που έγινε στο ΚΜΕ φαίνεται ότι το μέσο ποσοστό του κέρδους στη βιομηχανία το 1991 ήταν 26,6% και το 1992 28,3%. Σε μερικούς κλάδους το κέρδος αυτό είναι μεγαλύτερο, π.χ., στην κλωστοϋφαντουργία το 1991 ήταν 24,1% και το 1992 39,7%. Τα τελευταία δύο χρόνια το μέσο ποσοστό κέρδους στη βιομηχανία ήταν: το 1995 27,1% και το 1996 26,6%.
• Τα καθαρά κέρδη των 22 κερδοφόρων τραπεζών το 1995 ανέρχονταν στα 272,5 δισ. δρχ.
• Οσον αφορά την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης τα στοιχεία δείχνουν ότι κατά εργαζόμενο τα κέρδη στη βιομηχανία αυξάνονται. Συγκεκριμένα, το 1994 οι βιομήχανοι αποκόμισαν ανά εργαζόμενο 4.178.000 δρχ. και το 1995 7.360.900 δρχ. Αυτό σημαίνει μια αύξηση κατά 76,2%.
• Οι μεγαλέμποροι το 1994 έβγαλαν από κάθε εργαζόμενο 7.660.000 δρχ. και το 1995 13.000.000 δρχ., δηλαδή είχαν μια αύξηση κατά 69,7%.

Από την ανάλυση που κάναμε παραπάνω διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν δυνατότητες από τα κέρδη των καπιταλιστών να γίνονται επενδύσεις. Ωστόσο, οι όποιες επενδύσεις γίνονται σήμερα, κατευθύνονται κυρίως σε μη παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας βάσει του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας στα πλαίσια της ΕΕ.

Η κυβέρνηση εφαρμόζει σκληρή πολιτική λιτότητας για τους εργάτες, συνταξιούχους και για τους άλλους εργαζόμενους και από την άλλη υλοποιεί πολιτικές παροχών, διευκολύνσεων και φοροαπαλλαγών στο χρηματιστικό κεφάλαιο.

- Η φοροδιαφυγή, φοροκλοπή και η φοροαπαλλαγή ξεπερνά τα 3 τρισ. δρχ.

- Η Εθνική Τράπεζα προχώρησε φέτος στη διαγραφή χρεών των μεγαλοβιομηχάνων συνολικού ύψους 177,9 δισ. δρχ.

- Απαλλάσσονται από τη φορολογία τα λεγόμενα Αμοιβαία Κεφάλαια που έχουν ενεργητικό 3,7 τρισ. δρχ. Οι φοροαπαλλαγές στο εφοπλιστικό κεφάλαιο για το 1997 ανέρχονται στα 100 δισ. δρχ.

- Οι ανείσπρακτοι φόροι από μεγαλοεπιχειρηματίες ανέρχονται σε 2.000 δισ. δρχ.

- Η κυβέρνηση "έσβησε" 100 δισ. δρχ. με τη σκανδαλώδη ρύθμιση για την ΕΤΒΑ.

- Με τη ρύθμιση των τόκων υπερημερίας στις μεγάλες, ιδιωτικές επιχειρήσεις πετρελαιοειδών (Βαρδινογιάννης, Λάτσης) στην ουσία χαρίστηκαν 200 δισ. δρχ.

- Η κυβέρνηση χάρισε στις ΠΑΕ 130 δισ. δρχ.

Ενα μέρος από τα κεφάλαια που θα μπορούσαν να επενδυθούν στην ελληνική οικονομία και να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, φεύγουν στο εξωτερικό, κυρίως στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όπου υπάρχει υψηλά ειδικευμένη και φθηνή εργατική δύναμη, με σκοπό την αποκόμιση μεγαλύτερου κέρδους. Ενα άλλο μέρος του κεφαλαίου, το μέγεθος του οποίου ξεπερνά τα 15 δισ. δολάρια, φεύγει στο εξωτερικό για να καταλήξει στις τράπεζες της Ελβετίας.

Στην πρωτοφανή σημερινή επίθεση του χρηματιστικού κεφαλαίου κατά των δικαιωμάτων, ελευθεριών και κατακτήσεων της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων και ύστερα από την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, ο μόνος δρόμος που απομένει στην εργατική τάξη, είναι η αντίσταση στη λαίλαπα του Αμστερνταμ και η οργανωμένη πάλη των εργαζομένων και συνταξιούχων.

Η ταξική πάλη της εργατικής τάξης ως κινητήρια δύναμη, μπορεί ως ένα βαθμό να βάλει φραγμό στην ασυδοσία του κεφαλαίου και να υπερασπίσει τα ταξικά της συμφέροντα. Η μακρόχρονη εμπειρία των ταξικών αγώνων του προλεταριάτου επιβεβαιώνει την ορθότητα αυτής της θέσης.

Οι ιδρυτές και θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού και της κοσμοθεωρίας του προλεταριάτου πάντα υπογράμμιζαν τη μεγάλη σημασία της πάλης της εργατικής τάξης για την υπεράσπιση των ταξικών της συμφερόντων.

Στο βαθμό, που η εργατική τάξη συνειδητοποιήσει την ανάγκη του οργανωμένου αγώνα με σωστό ταξικό προσανατολισμό και στο βαθμό που κατανοεί τη θέση της στην καπιταλιστική παραγωγή και την ιστορική της αποστολή, θα αγωνίζεται από καλύτερες θέσεις για την υπεράσπιση και προστασία όλων αυτών που πέτυχε στη διάρκεια των μακρόχρονων αγώνων της.

Από την εμφάνισή του το προλεταριάτο αγωνίστηκε σκληρά και πέτυχε μια σειρά κατακτήσεις και δικαιώματα, όπως:

- το δικαίωμα της συνδικαλιστικής οργάνωσης, στο εργοστάσιο, στον κλάδο, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο

- την καθιέρωση του 8ωρου εργασίας και το 5ήμερο, την κυριακάτικη αργία.

- την υπεράσπιση και αύξηση του μισθού εργασίας

- τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και την αναπροσαρμογή του μισθού εργασίας σε σχέση προς τον τιμάριθμο

- το δικαίωμα στην εργασία και κατά της ανεργίας

- την κοινωνική ασφάλιση, συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας

- το δικαίωμα της άδειας και αναψυχής

- το δικαίωμα των γυναικών στην εργασία και για ισότιμη αμοιβή με τους άνδρες

- την απαγόρευση στην εργασία των ανήλικων παιδιών

- συνδικαλιστικά δικαιώματα και δημοκρατικές ελευθερίες.

Μετά την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων στο κόσμο υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας, αυτές τις κατακτήσεις επιδιώκει να τις καταργήσει ο ...οδοστρωτήρας του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ.

Ακριβώς για την υπεράσπιση αυτών των κατακτήσεων, σήμερα πρώτιστο καθήκον της εργατικής τάξης, είναι η αντίσταση και πάλη για τη ματαίωση αυτής της επίθεσης του κεφαλαίου. Στην κοινή δράση των καπιταλιστών πρέπει η εργατική τάξη να αντιπαραθέσει την οργανωμένη δράση της στη χώρα και σε διεθνές επίπεδο. Να απομονώσει τους διάφορους ρεφορμιστές και οπορτουνιστές στο συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα.

Ο Κ. Μαρξ υπογράμμιζε: "Εχουμε λοιπόν εδώ τη μαθηματικά ακριβή απόδειξη, γιατί οι κεφαλαιοκράτες, που τόσο στο συναγωνισμό μεταξύ τους αποδείχνονται ψευταδέλφια που αλληλοτρώγονται, αποτελούν αληθινή μασονική αδελφότητα έναντι στο σύνολο της εργατικής τάξης". (Κ. Μαρξ, "Το Κεφάλαιο", τ.3, σ. 250).

Το σύνθημα "Προλετάριοι, όλων των χωρών ενωθείτε", στην περίοδο που διανύουμε είναι περισσότερο από κάθε άλλη φορά επίκαιρο και αναγκαίο.

Η πάλη της εργατικής τάξης για την ικανοποίηση των οικονομικών της αιτημάτων είναι απαραίτητο να συνδυάζεται σωστά με την πολιτική πάλη. Αν το προλεταριάτο δε διεξήγαγε καθημερινό αγώνα στον καπιταλισμό τότε, σημειώνει ο Κ. Μαρξ: "θα ξέπεφτε στην κατάσταση μιας άμορφης μάζας από αφανισμένους φτωχούς διαβόλους, που τίποτα δεν μπορεί να τους σώσει... Αν υποχωρούσαν άνανδρα στην καθημερινή σύγκρουσή τους με το κεφάλαιο, θ' αποδείχνονταν ανίκανοι να επιχειρήσουν ένα οποιοδήποτε πλατύτερο κίνημα". (Κ. Μαρξ, Φ. Ενγκελς, "Διαλεχτά Εργα", τ.1, σ. 530 - 531).

Η εργατική τάξη δεν πρέπει να ξεχνά ότι με τους καθημερινούς οικονομικούς της αγώνες "παλεύει ενάντια στα αποτελέσματα και όχι στις αιτίες αυτών των αποτελεσμάτων..." θα πρέπει να αγωνίζεται για την "κατάργηση του συστήματος της μισθωτής εργασίας". (Κ. Μαρξ, Φ. Ενγκελς, "Διαλεχτά Εργα", τ.1, σ. 531).

Η σημερινή πάλη κατά της Συνθήκης του Αμστερνταμ, η υπεράσπιση των κατακτήσεων της εργατικής τάξης και η προστασία της εγχώριας παραγωγικής βάσης από την αδηφαγία του χρηματιστικού κεφαλαίου, ντόπιου και ξένου, κάνουν άμεση και επείγουσα την ανάγκη δημιουργίας του αντιιμπεριαλιστικού και αντιμονοπωλιακού μετώπου, για μια Ελλάδα χωρίς ξένους κηδεμόνες, έξω από τα ασφυκτικά πλαίσια των ιμπεριαλιστικών οργανισμών, για την κοινωνική πρόοδο και το σοσιαλισμό.

Λίζα Κόττου

-------------

Η αλύγιστη δασκάλα

-----------------------------------------------------------------

Από τις σπάνιες μορφές του λαϊκού μας κινήματος και η αξέχαστη Λίζα Κόττου, η αλύγιστη δασκάλα. Απλή, σεμνή, χωρίς τίποτα το εντυπωσιακό απάνω της, χανόταν στην ανωνυμία του πλήθους

---------------------------------------------------------------------------

Στην εξορία, στη Χίο, έφτασε στις αρχές Μάρτη του 1948. Αμέσως σχεδόν άρχισε να παραδίδει μαθήματα της ειδικότητάς της στις μαθήτριες γυμνασίου και τις φοιτήτριες συνεξόριστές της. Κρυφά, συνωμοτικά, γιατί τα μαθήματα και τα βιβλία απαγορεύονταν αυστηρά από τη διοίκηση. Τότε δίδαξε μαζί με τη Ρόζα Ιμβριώτη την τραγωδία του Αισχύλου "Προμηθέας Δεσμώτης" στις συνεξόριστές της, που μοιράστηκαν τους ρόλους του έργου και βοήθησε στην ετοιμασία της θεατρικής παράστασης. Τελικά το ανέβασμα στη σκηνή απαγορεύτηκε από τη διοίκηση. Προλάβαμε να δούμε μόνο τη γενική δοκιμή...

Η Λίζα Κόττου αντιμετώπιζε τη βία πάντα με αγωνιστική λεβεντιά. Δε θα ξεχάσω κείνο το απόγευμα του Δεκέμβρη - παραμονή Χριστουγέννων. Ο Ριμινίτης στρατοπεδάρχης διέταξε τους φαντάρους της φρουράς να στήσουν ένα υπαίθριο κρατητήριο με πασσάλους και συρματοπλέγματα, να τιμωρήσει τις εξόριστες που αρνούνταν να κουβαλήσουν νερό για τη φρουρά, όπως εκείνος διέταξε.

Μόλις τελείωσε το έργο, έκλεισε μέσα τις 40 εξόριστες, για να τις τιμωρήσει για "ανυπακοή". Στριμωγμένες στη στενωσιά της αγκαθωτής συρμάτινης κλούβας, οι εξόριστες δεν είχαν άλλο τόπο ν' αλλάξουν ούτε βήμα. Στην απελπισία τους, για να μην παγώνουν με κείνο το χιονιά, αναδεύανε τα πόδια τους σε σημειωτόν, τσαλαβουτώντας στα παγωμένα λασπονέρια...

Ομως, οι φαντάροι που τις επιτηρούσαν μέσ' από τη σκηνή - σκοπιά τους - κατεβάζοντας τα καραφάκια το ούζο τους, τους απαγόρεψαν κι αυτό. Επρεπε να μένουν ακίνητες!

Αγέρηδες σφοδροί πάγωναν τ' αυτιά τους, μαστίγωναν το πρόσωπό τους. Το χιονόνερο τρύπωνε στα λαιμά τους και τους έφερνε σύγκρυο. Τα χέρια και τα πόδια τους είχανε κιόλας κοκαλώσει.

Αρπαγμένες μέσ' απ' τις σκηνές τους, χωρίς τα παλτό και τις ζακέτες τους, τα σκουφιά και τα γάντια, κινδύνευαν σε τούτη την τρομερή παγωνιά. Οι συνεξόριστές τους νιώθοντας τον κίνδυνο που απειλούσε τις αδελφές τους τρέχανε να βοηθήσουν τούτες τις "ελεύθερες πολιορκημένες". Βγαίναν απ' τις σκηνές τους με δέματα στα χέρια, κρύβονταν πίσω από τα μεγάλα σκοινιά και σφεντόνιζαν στην κλούβα παλτό, ζακέτες, σκουφιά, γάντια και ψωμί... που αρπάζονταν στον αέρα.

Οι φαντάροι τρέχανε τότε καταπάνω στις τολμηρές που αψηφούσαν τις διαταγές, κι όποια δεν προλάβαινε να τρέξει και να τους ξεφύγει, την πιάνανε και την κλείνανε στην κλούβα. Κι όλο γέμιζε η συρμάτινη αγκαθωτή φάκα. Μα οι ρίψεις συνεχίζονταν...

Μόλις έπεσε το σκοτάδι της νύχτας, θέριεψε η αγριάδα κι η παγωνιά, πύκνωσε το χιόνι, μεγάλωσε κι ο κίνδυνος για τις παγιδευμένες.

"Χορό και τραγούδι, παιδιά!" προέτρεψε η θαρραλέα Λίζα και μπήκε μπροστά. Χειροπιασμένες, με τα χέρια τους τεντωμένα ψηλά, σφιγμένες η μια κοντά στην άλλη αρχίσανε το χορό, τραγουδώντας το αντιστασιακό Σουλιώτικο τραγούδι των αθάνατων προγόνων μας: "Εχε γεια καημένε κόσμε, έχε γεια γλυκιά ζωή...".

Ωρα πολλή άρπαζε τον αχό τους ο βοριάς και τον βροντοχτύπαγε με πείσμα πάνω στα πέτρινα ντουβάρια του Μοναστηριού, στα Τρικκεριώτικα βράχια και το βόγκο του κυμμάτου...

Κείνη την άγρια νύχτα του Δεκέμβρη που οι χριστιανοί γιόρταζαν στις εκκλησίες τους τη γέννηση του Χριστού, οι ανυπεράσπιστες εξόριστες κονταρομαχούσαν με τα στοιχεία της φύσης και τις διαταγές του Ριμινίτη στρατοπεδάρχη τους...

Μετά το μεσονύχτι κι ύστερα από απανωτές διαμαρτυρίες των συνεξόριστών τους, λύγισαν οι διώχτες τους, τις λευτέρωσαν και τις άφησαν να γυρίσουν στις σκηνές τους μισοπεθαμένες.

Η Λίζα Κόττου υπήρξε δεσπόζουσα μορφή του Μορφωτικού Προγράμματος, μιας και βοήθησε αποτελεσματικά στην ολοκλήρωσή του.

Οι μαθήτριες που ευτύχησαν να την έχουν δασκάλα τους στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, δεν ξεχνούν με τι δέος στεκόταν μπροστά στα δημοτικά μας τραγούδια: "Τα πιο τέλεια και τα πιο άψογα της Ευρώπης", όπως έλεγε, αυτή η μετεκπαιδευμένη φιλόλογος στο Παρίσι και το Βερολίνο, με υποτροφία του κράτους. Θαύμαζε την άρτια δομή τους, την κρυστάλλινη διαύγειά τους, την αμόλευτη γλώσσα τους, τον πλάστη λαό, που τα ζύμωσε με την καρδιά και την αγωνιστική λεβεντιά τους.

Οι νεαρές εξόριστες που ασχολούνταν με την ποίηση και τη δημοσιογραφία βρήκανε στη Λίζα Κόττου έναν έμπειρο και φωτισμένο δάσκαλο. Εσκυβε πάνω στα γραπτά τους με στοργή και αυστηρότητα. Διόρθωνε, έστηνε, δίδασκε, απαιτούσε την τελειότητα! Αξέχαστες θα μείνουνε οι διαλέξεις της περί αισθητικής και ιστορίας της τέχνης. Αίσθηση είχαν προκαλέσει "τα πορτρέτα του Φαγιούμ" με την ωραία τέχνη τους, τη διάχυτη μελαγχολία τους και τα φλογερά τους μάτια. Οι διαλέξεις της αυτές κάλυπταν περίοδο από την εποχή των σχεδίων των σπηλαίων ως τη σημερινή εποχή.

Είχε το χάρισμα να εκλαϊκεύει το θέμα της και να το κάνει κατανοητό από όλες τις εξόριστες, ακόμα κι απ' αυτές που δεν είχαν καμιά προπαιδεία. Μετέδιδε σ' αυτές τις "απαίδευτες" τη γνώση και την αισθητική συγκίνησή της κι έμπαζε στον απαγορευμένο κόσμο της τέχνης, τις δουλεύτρες της γης και του νοικοκυριού, τις μοδίστρες, τις εργάτριες της φάμπρικας, όλες τις εργαζόμενες και τις νεαρές μαθήτριες. Ολες την κατανοούσαν κι απέδειχναν πως ήτανε και κείνες προικισμένες με λεπτή ευαισθησία κι ωριμότητα. Κι η Λίζα Κόττου χαιρόταν που έβλεπε πραγματοποιημένο στην πράξη το θεωρητικό της πιστεύω.

Η εξόριστη Λίζα Κόττου είχε τάξει σκοπό της ζωής της να γράψει μια σειρά βιβλία σοβαρά, εκλαϊκευτικά, για να καλλιεργηθεί η ευαισθησία του λαού στην περιοχή των Καλών Τεχνών και ειδικά της ζωγραφικής. Πρόλαβε, μετά την εξορία και τη φυλακή και κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο της σειράς με τον τίτλο: "Η ζωγραφική για όλους, απλά μαθήματα αισθητικής".

Τον Ιούλη του 1951 η Λίζα αρπάχτηκε από το στρατόπεδο του Τρίκκερι και τυλίχτηκε στην υπόθεση Μπελογιάννη. Χωρίς να 'χει καμιά σχέση μ' αυτήν.

"... Ακόμη και τώρα απορώ, πώς μπλέχτηκε τ' όνομά μου σ' αυτήν τη δίκη που αναφέρεται σε γεγονότα του 1950, αφού εγώ ήμουν εξόριστη από τις 2 Μάρτη του 1948". Αρχισε την απολογία της η Λ. Κόττου. "Και η δήλωση των πολιτικών φρονημάτων είναι ένα μέτρο ανελεύθερο, αντιδημοκρατικό κι ασυμβίβαστο με την ιδιότητά μου ως εκπαιδευτικού. Είκοσι δύο χρόνια ολόκληρα εδίδασκα στα παιδιά μου το σεβασμό στην ελευθερία της σκέψης, το σεβασμό στον άνθρωπο και βρίσκω πως θα 'ταν ανάξιό μου να δείξω με τη ζωή μου, ότι δεν πιστεύω στα ιδανικά που δίδαξα...".

Για την απροσκύνητη στάση της, η Λ. Κόττου καταδικάστηκε σε θάνατο και κλείστηκε στις Φυλακές "Αβέρωφ". Με τα "μέτρα ειρήνευσης" η ποινή της μετατράπηκε σε ισόβια. Μετά δύο χρόνια πέρασε αναθεωρητικό και αθωώθηκε παμψηφεί. Ομως η αρρώστια της είχε πια επισημανθεί: καρκίνος του ήπατος. Πέθανε στις 7 Μάρτη του 1967, αφήνοντάς μας ολοζώντανη τη μνήμη της, την αγωνιστική λεβεντιά της και την απέραντη καλοσύνη της. Αιώνια η μνήμη της! Ναταλία ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Στην προσπάθειά της η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να περάσει τη Μααστριχτική πολιτική και να πετύχει τις προϋποθέσεις της ΟΝΕ, ανάμεσα στα άλλα, θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει το λεγόμενο κοινωνικό διάλογο, ο οποίος δεν είναι τίποτα άλλο από παραπλάνηση και απάτη για τους εργαζόμενους.

Το επιχείρημα περί "κοινού συμφέροντος" μεταξύ της εργασίας και του κεφαλαίου, που σερβίρεται σήμερα με τη μορφή του "κοινωνικού διαλόγου" δεν είναι κάποιο νέο εφεύρημα.

Αναμφισβήτητα συγκεκριμένη μορφή εκδήλωσης στον κοινωνικό τομέα είναι η βασική ταξική αντίθεση μισθωτής εργασίας - κεφαλαίου. Και το ότι η αντίθεση αυτή οξύνεται μέσα στις συνθήκες του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κανείς. Αρκεί να συγκρίνει κανείς με στατιστικά στοιχεία την κατάσταση της αστικής τάξης. Να συγκρίνει τα μυθικά κέρδη των μονοπωλίων με το μισθό του εργάτη και τη σύνταξη πείνας του συνταξιούχου. Αν συγκρίνει τους δύο πόλους της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας, θα δει πόση κοινωνική αδικία και ανισότητα υπάρχει. Πόσο απάνθρωπος και βάρβαρος είναι ο καπιταλισμός ως κοινωνικό σύστημα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα πάνω από 2.000.000 άτομα που ζούνε σε συνθήκες κάτω από το όριο φτώχειας, οι άνεργοι ανέρχονται σε 500.000 και οι λαϊκές μάζες υποφέρουν από τη μονόπλευρη σκληρή πολιτική λιτότητας. Από την άλλη μεριά, 50 όμιλοι της χρηματιστικής ολιγαρχίας λυμαίνονται το μόχθο του λαού.

Ο Κ. Μαρξ στην εργασία του "Μισθωτή εργασία και Κεφάλαιο" σχετικά με τα περί "κοινών συμφερόντων" του προλεταριάτου και του κεφαλαίου, αναφέρει τα εξής:

"Το συμφέρον του καπιταλιστή και του εργάτη είναι λοιπόν το ίδιο, ισχυρίζονται οι αστοί και οι οικονομολόγοι τους... Ο εργάτης καταστρέφεται, αν δεν τον απασχολεί το κεφάλαιο. Το κεφάλαιο καταστρέφεται, όταν δεν εκμεταλλεύεται την εργατική δύναμη και για να την εκμεταλλεύεται πρέπει να την αγοράζει". (K. Μαρξ, Φ. Ενγκελς, Διαλεχτά έργα, τ. 1, σ. 92).

Μέσα στα πλαίσια των σχέσεων μισθωτής εργασίας - κεφαλαίου τα συμφέροντα του εργάτη και του κεφαλαιοκράτη είναι διαμετρικά αντίθετα και ταξικά ασυμβίβαστα: το κέρδος και ο μισθός εργασίας βρίσκονται σε αντίστροφη αναλογία.

Στο στόχαστρο του διαβόητου κοινωνικού διαλόγου βρίσκεται η αφαίρεση των δικαιωμάτων και ελευθεριών της εργατικής τάξης, που καταχτήθηκαν με αγώνες και θυσίες στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Και συγκεκριμένα:

- Η κατάργηση του 8ωρου - 40ωρου - 5νθήμερου και η συνολική διευθέτηση του χρόνου εργασίας.

- Η κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, μέσα από την εφαρμογή των Τοπικών Συμφώνων Απασχόλησης.

- Η μείωση του μη μισθολογικού κόστους, με την απαλλαγή των εργοδοτών από τις ασφαλιστικές τους εισφορές.

- Η κατάργηση του κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης.

Η κυβέρνηση επιδιώκει τη διεύρυνση της μερικής απασχόλησης στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όπως και την κατεδάφιση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.

Η αυταρχική νοοτροπία και ο εκβιασμός της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ έναντι των εργαζομένων, ότι η υπεράσπιση των κατακτήσεων της εργατικής τάξης αποτελεί αναχρονισμό και εμπόδιο στην κοινωνική πρόοδο, μας γυρίζει στον 19ο αιώνα και δείχνει τις πραγματικές προθέσεις της και τα συμφέροντα που εξυπηρετεί.

Ο αγώνας για την υπεράσπιση και διεύρυνση των δικαιωμάτων και ελευθεριών της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων είναι σήμερα ζωτική ανάγκη.

Σοβαρότατες αποδεικνύονται και οι ευθύνες της ΚΕΔΚΕ για τη συμφωνία της στο κυβερνητικό σχέδιο ερήμωσης της υπαίθρου

Γιώργος ΠΟΛΥΜΕΡΙΔΗΣ