Η «σκούφια» του - το μπερεδάκι του, για την ακρίβεια - κράτα από γενιά αγωνιστών του '21. Οι γονείς του πέθαναν από τον πολύ καημό. Ο ένας τους γιος, ο Κώστας, μαχητής του ΔΣΕ, σκοτώθηκε σε μάχη. Τον άλλο γιο τους, τον Γιάννη, δεν μπορούσαν να τον δουν. Ηταν φυλακισμένος. Επέζησε, ευτυχώς, και συνεχίζει να πορεύεται το δρόμο της τιμής και του αγώνα, έχοντας πάντα ένα, αγέραστης αισιοδοξίας, θερμό χαμόγελο της καρδιάς στα χείλη. Ενα χαμόγελο, που πλαταίνει ευφρόσυνα, όταν λέει καλημέρα. Οταν χαιρετά οποιονδήποτε σύντροφο, φίλο ή γνωστό. Αυτό το σπάνιο στις μέρες μας χαμόγελο είναι το πρώτο γνώρισμα του Γιάννη Παλαβού. Το χαμόγελό του ήταν η πρώτη, αξέχαστη εντύπωση της υπογράφουσας από το πρώτο καλημέρισμα μαζί του. Υστερα, το ερώτημά της «Πώς λέγεται αυτός ο πάντα γελαστός σύντροφος;», έφερε τη μεγάλη έκπληξη: - «Γιάννης Παλαβός. Δεν ξέρεις την ιστορία του;» - «Οχι». -«Αστυνομικός ήταν, αλλά έγινε κομμουνιστής. Και τι κομμουνιστής!».

Ο αγέραστος στις ιδέες, στην ψυχή, στο μυαλό, Γιάννης Παλαβός, με το συγκινητικό, όμορφο εκδοτικά, με τη μορφή λευκώματος, εικονογραφημένο με έργα τέχνης και φωτογραφίες ντοκουμέντα βιβλίο του «Στο δρόμο του αγώνα», αποδεικνύει περίτρανα αυτό που λέει στον πρόλογό του: «Λίγο θέλω για να πατήσω τα 90 χρόνια της ζωής μου και νιώθω νεότερος, γιατί οι κομμουνιστές έχουν την ευχή και το σύνθημά τους: "Πάντα γερός και πάντα νέος"». Και για να υπογραμμίσει το νόημα αυτού του συνθήματος, επικαλείται τη συμβολικότατη ρήση του Πικάσο: «Χρειάζονται πολλά χρόνια για να γίνουμε νέοι».

Ο Γ. Παλαβός πιστεύει και το απέδειξε έμπρακτα ότι «η θέληση είναι παντοδύναμη, γι' αυτήν δεν υπάρχει τίποτε αδύνατο (...) Η απαισιοδοξία απέναντι στις αντιξοότητες και η αποκαρδίωση είναι ο χειρότερος σύμβουλος ενός αγωνιζόμενου λαού», επόμενα κι ενός αγωνιζόμενου, όπως εκείνος, ανθρώπου. Ενός ανθρώπου, που από φοιτητής και ιδιαίτερα στην Αστυνομία Πόλεων, όπου υπηρετούσε, είχε το χούι να «ψηλαφίζει» τα περίεργα και παράξενα της ζωής και να αναζητά την αλήθεια τους. Η αναζήτηση της αλήθειας τον έβαλε στο δρόμο του λαϊκού κινήματος και του ΚΚΕ από το 1941.

Παλατιανός λεγόταν ο γενάρχης του, που, από το χωριό της Γορτυνίας Παλάτιο, πήγε να κατοικήσει στο χωριό Χράνοι. Εκεί παντρεύτηκε και έκανε τρεις γιους. Τον Μιχάλη, τον Γιώργη και τον Δήμο, αδούλωτα μυαλά. Γι' αυτό και ο Τούρκος γκαφάσης έλεγε στους Τούρκους χωροφύλακες: «Να τους προσέχεις, γιατί είναι Παλαβοί». Ετσι το παρατσούκλι έγινε επώνυμο. Ο Δήμος σκότωσε έναν Τούρκο χωροφύλακα. Φυλακίστηκε στην Πύλο, δραπέτευσε κι ύστερα υπηρέτησε την Επανάσταση με πενήντα ντουφέκια - αγωνιστές, όπως και τα αδέρφια του, Γιώργος και Μιχάλης. Ο Μιχάλης πήρε και μετάλλιο ανδρείας. Ο γιος του Μιχάλη, ο Παναγιώτης - παππούς του Γιάννη Παλαβού - έκανε τέσσερα παιδιά. Μιχάλης, Γιώργης, Βασίλω και Νικόλας - πατέρας του Γιάννη Παλαβού. Ο Νικόλας με την πρώτη του γυναίκα έκανε έξι παιδιά. Ο γιος του Θανάσης ήταν αγωνιστής του ΕΑΜ. Ο Νικόλας με τη δεύτερη γυναίκα του, τη Χριστίνα, έκανε εφτά παιδιά. Και οι εφτά αγωνιστές:

Ο Δημήτρης ήταν σύνδεσμος του ΕΑΜ και του ΔΣΕ (υπέστη διώξεις στον Εμφύλιο και στη χούντα). Ο Κώστας, μέλος του ΚΚΕ, μαχητής του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ (σκοτώθηκε σε μάχη). Ο Αλέκος, αγωνιστής του ΕΑΜ, διώχτηκε μετά τη Βάρκιζα, βασανίστηκε, αλλά από τύχη επέζησε. Ο Παναγιώτης, μέλος του ΚΚΕ, αγωνιστής του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής Μεγαλόπολης, Μακρονησιώτης. Ο Γιώργος, αγωνιστής του ΕΑΜ, διώκεται, φυλακίζεται στου Χατζηκώστα από τους Γερμανούς. Η Τριαντάφυλλη στάθηκε με αυτοθυσία στα κυνηγημένα αδέλφια της.

Ο δευτερότοκος, ο Γιάννης Παλαβός (4/1/1912), από παιδί βοηθούσε σε όλες τις σπιτικές και αγροτικές δουλιές της μεγάλης φαμίλιας. Αποστρατεύτηκε το 1934 και έφυγε για την Αθήνα για να σπουδάσει, δουλεύοντας, παράλληλα, για να βιοποριστεί, σε βενζινάδικο και σε χονδρεμπόριο μαναβικής. Δυο συγχωριανοί φίλοι του (ο ένας κομμουνιστής, εκτελέστηκε από τους Γερμανούς) του έβαλαν την ιδέα να πάει στην Αστυνομία Πόλεων, για να του μένει χρόνος για διάβασμα για το Πανεπιστήμιο.

Ο Γ. Παλαβός πάει στη Σχολή Αστυφυλάκων Κέρκυρας και μετά από εξάμηνη εκπαίδευση ως επικεφαλής των συναδέλφων του στέλνεται (Αύγουστο του '35) στην Αθήνα. Το 1940, τελειόφοιτος της Νομικής, μπαίνει στη Σχολή Υπαστυνόμων Αθήνας και ορίζεται ομαδάρχης ενός Τμήματος της Σχολής. Μετά την κατάρρευση του Αλβανικού Μετώπου, υπηρετεί σε διάφορα Τμήματα δήμων και περιοχών της Αθήνας, ως αξιωματικός και προϊστάμενος διαφόρων τομέων.

Από το 1941, που έγινε μέλος του ΚΚΕ, μέχρι το τέλος του '43, δρα παράνομα μέσα στο σώμα. Στις 19/12/1943 καλείται να πει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ. Να εκτελέσει διαταγή Γερμανού αξιωματικού. Αρνείται. Απολύεται. Καταζητείται από τους Γερμανούς. Με εντολή του Κόμματος, φυγαδεύεται στο Μοριά, όπου αναλαμβάνει χρέη αναπληρωτή διοικητή της Εθνικής Πολιτοφυλακής Πελοποννήσου. Μετά τη Βάρκιζα έρχεται στην Αθήνα και αναλαμβάνει χρέη γραμματέα της ΚΟ Αστυνομικών (ενεργών και απολυμένων), την έκδοση της μηνιαίας εφημερίδας «Αστυνομικό Βήμα» και την επαφή με τον γραμματέα της ΚΟ Χωροφυλακής Αθήνας.

Παράλληλα, βγάζει το ψωμί του, μαζί με την επίσης κομμουνίστρια γυναίκα του Σοφία (Ελένη το αγωνιστικό ψευδώνυμό της), σαν πλανόδιος μανάβης και έπειτα σαν εργάτης σε αποθήκη του ΟΔΙΣΥ. Με τη μαντίλα του φορτοεκφορτωτή, μουντζουρωμένος, λερωμένος, δηλώνοντας «αγράμματος», κρυβόταν από τους διώκτες του. Στον ΟΔΙΣΥ δούλεψε από το 1945 μέχρι τις αρχές Απρίλη του '48. Τότε τον πιάσανε και τον πήγανε στη Γενική Ασφάλεια. Οι εργάτες του ΟΔΙΣΥ έμαθαν την προϊστορία του, έκαναν έρανο και του έστειλαν χρήματα. Κι ο διευθυντής του πήγε στον Ρακιτζή και του είπε: «Αυτόν τον τίμιο και εργατικό άνθρωπο πιάσατε;». Αλλά ο αλήστου μνήμης κομμουνιστοφάγος απάντησε: «Είναι αμετανόητος κομμουνιστής». Ο Γιάννης Παλαβός καταδικάστηκε σε θάνατο.

Από το '48 μέχρι το Δεκέμβρη του '63, ο Γ. Παλαβός ήταν δεσμώτης στα κολαστήρια της Γενικής Ασφάλειας, της Ικαρίας, της Μακρονήσου (Β` κλωβός). Βασανίζεται, εκ νέου, στο Αστυνομικό Τμήμα Πειραιά για να αποκαλύψει τους κομματικούς πυρήνες στην Αστυνομία. Δεν του αποσπούν λέξη. Αναίσθητος παραδίδεται στο Αστυνομικό Τμήμα Πειραιά. Τον βάζουν στην απομόνωση. Του απαγγέλλεται η κατηγορία ότι, μαζί με άλλους τρεις εν ενεργεία συναδέλφους του, οργάνωσε τους κομματικούς πυρήνες. Τον ξαναστέλνουν στο Μακρονήσι και από εκεί στις φυλακές Βούρλων. Καταδικάζεται από το Εκτακτο Στρατοδικείο Αθήνας (5 χρόνια) για απόκρυψη διεύθυνσης κατοικίας και απόδραση. Ξαναστέλνεται στο Μακρονήσι. Παραπέμπεται στο Εκτακτο Στρατοδικείο Πειραιά για παράβαση του Γ` Ψηφίσματος (υπόθεση απολυμένων αστυνομικών). Ξανά Μακρόνησος. Ξανά Εκτακτο Στρατοδικείο Αθήνας. Ξανά φυλακές Βούρλων. Μετά φυλακές Αβέρωφ και Επταπύργιο Θεσσαλονίκης. Καταδίκη (20 χρόνια) από το Κακουργοδικείο Αθήνας. Ακολουθούν φυλακές Αβέρωφ, Κέρκυρας, Βούρλων, Αίγινας, Γιούρας, Αλικαρνασσού Κρήτης. Ξανά Αίγινας.

Το Δεκέμβρη του '63, αποφυλακίζεται. Δουλεύει σαν λογιστής και δρα σαν γραμματέας της ΕΔΑ των νότιων προαστίων. Μετά δουλεύει στην εκτύπωση και διακίνηση της εφημερίδας «Δημοκρατική Αλλαγή». Στα γεγονότα του «Ακάδημου» (συγκέντρωση στο θέατρο «Ακάδημος» το 1965 για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ), συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στου Αβέρωφ. Δικάζεται και στέλνεται στην Αίγινα, όπου τον βρίσκει η απριλιανή χούντα. Η χούντα τον στέλνει στη Γιούρα, μετά στο Λακκί Λέρου και μετά στο Παρθένι. Αποφυλακίζεται τον Απρίλη του '71. Δουλεύει σε λογιστήριο, σε βενζινάδικο, ως πλασιέ βιβλίων και ιματισμού, μέχρι τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ.

Το Κόμμα τού αναθέτει τη διαχείριση της εφημερίδας «Νέα Ελλάδα». Κι ένα μήνα περίπου αργότερα τη διαχείριση του νόμιμου πια «Ριζοσπάστη».

Ας σταματήσουμε εδώ τη διήγηση του -παρασημοφορημένου από την ΕΣΣΔ με το «Παράσημο της Νίκης» οδυσσειακού αγωνιστικού βίου του Γιάννη Παλαβού, προτρέποντας τους αναγνώστες μας να «γευτούν» οι ίδιοι τα μύρια όσα «οράματα και θάματα» του βιβλίου του.