Οι αντιθέσεις στο εσωτερικό του ευρωατλαντικού άξονα έρχονται ξανά στην επιφάνεια, με αφορμή την πρόταση της κυβέρνησης των ΗΠΑ για προσωρινή «άρση της πατέντας» των εμβολίων κατά της Covid-19, γεγονός που αποτυπώθηκε και στην «άτυπη» Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο Πόρτο (7 - 8 Μάη).

Απέναντι στην πρόταση Μπάιντεν, που στόχο έχει να διασφαλίσει τα συνολικότερα συμφέροντα των αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων, σε συνθήκες εντεινόμενου εμπορικού και γεωπολιτικού πολέμου γύρω από τα εμβόλια, με πολύ ευρύτερες προεκτάσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «αντεπιτέθηκε» καλώντας τις ΗΠΑ και άλλες χώρες που παρασκευάζουν εμβόλια να εξαγάγουν την παραγωγή τους, αντί να συζητούν για άρση των πνευματικών δικαιωμάτων. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ και η Βρετανία έχουν ουσιαστικά απαγορεύσει τις εξαγωγές εμβολίων κατά της Covid-19 και συστατικών που χρειάζονται για την παρασκευή τους, ενώ αντίστοιχους μηχανισμούς ελέγχου των εξαγωγών προωθεί και η ΕΕ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι οι συζητήσεις για «άρση» της πατέντας δεν θα οδηγήσουν στην παραγωγή ούτε μιας δόσης εμβολίου για την Covid-19 βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα. Μόνο η αύξηση της παραγωγής, η άρση των εξαγωγικών φραγμών και το μοίρασμα των εμβολίων που έχουν ήδη παραγγελθεί θα βοηθούσαν αμέσως την κατάσταση, πρόσθεσε.

Τα συμφέροντα της ισχυρής φαρμακοβιομηχανίας της χώρας της υπερασπίστηκε και η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, προειδοποιώντας ότι η «χαλάρωση» των κανόνων περί «προστασίας» της πατέντας θα μπορούσε να βλάψει την «καινοτομία» και τις προσπάθειες προσαρμογής των εμβολίων καθώς μεταλλάσσεται ο κορονοϊός. «Βλέπω περισσότερους κινδύνους από ευκαιρίες», είπε η Μέρκελ, αποτυπώνοντας το γεγονός ότι η επιστημονική έρευνα και η ανθρώπινη συλλογική εργασία για τα εμβόλια υποτάσσονται στα κέρδη των φαρμακοβιομηχάνων. Την ίδια ώρα, «φωτογραφίζοντας» τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στις εξαγωγές, η Α. Μέρκελ εξέφρασε την «ελπίδα» ότι «τώρα που μεγάλα τμήματα του αμερικανικού πληθυσμού έχουν εμβολιαστεί, θα υπάρξει ελεύθερη ανταλλαγή συστατικών (εμβολίων)». Η γερμανική φαρμακοβιομηχανία «CureVac», το εμβόλιο της οποίας αναμένεται να εγκριθεί το επόμενο διάστημα, έχει δηλώσει πρόβλημα στην παραγωγή της εξαιτίας εμπορικών φραγμών από τις ΗΠΑ.

Αντίστοιχα και ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, παρότρυνε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να άρει τους περιορισμούς στις εξαγωγές εμβολίων και των πρώτων υλών, ενώ πρόσθεσε πως η συζήτηση για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας «είναι μια λάθος συζήτηση». Σύμφωνα με τον ίδιο, οι «πλούσιες χώρες» θα πρέπει «να ανοίξουν» την ικανότητα παραγωγής εμβολίων που έχουν - πάντα συναινετικά και με κριτήριο την κερδοφορία τους - για να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Σε «θέση μάχης» έναντι των ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών κέντρων καλούν την ΕΕ οι ηγέτες των Βελγίου, Δανίας, Σουηδίας, Ισπανίας και Γαλλίας με κοινή επιστολή τους προς την Κομισιόν. Οπως σημειώνουν, η ΕΕ, ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς εμβολίων κατά της Covid-19 στον κόσμο, «πρέπει να πρωτοστατήσει στις διεθνείς προσπάθειες ενισχύοντας την παραγωγή και τη διανομή» εμβολίων.

«Τα εμβόλια έχουν καταστεί θέμα ασφαλείας και η ΕΕ δεν μπορεί να υστερεί. Για τον λόγο αυτόν, βασική προτεραιότητα είναι η αύξηση της ικανότητας παραγωγής στην Ευρώπη», προσθέτουν.

Στο πλαίσιο του στόχου να ενισχυθεί η θέση της ΕΕ στον στρατηγικό τομέα της παραγωγής εμβολίων, καλούν «σε συγκέντρωση δημόσιων και ιδιωτικών εταίρων για την ενίσχυση της παγκόσμιας παραγωγής και διανομής εμβολίων», σε «πνεύμα συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα». Επίσης, καθώς και η ΕΕ επιχειρεί να ενισχύσει τη θέση της στη λεγόμενη «διπλωματία των εμβολίων», ζητούν «την ενεργοποίηση ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού ανταλλαγής εμβολίων» που θα διανείμει εμβόλια και στις γειτονικές με την ΕΕ χώρες και στην Αφρική, καθώς «κανείς δεν θα είναι ασφαλής, μέχρι να είμαστε όλοι».

Στο μεταξύ, η Κομισιόν ενέκρινε τη συμφωνία με τις «Pfizer»/«BioNTech» για προμήθεια 900 εκατ. δόσεων, με το δικαίωμα αγοράς ακόμη 900 εκατ. για την περίοδο 2021 - 2023, ενώ δεν έχει ανανεώσει επί του παρόντος τη σύμβασή της με την «AstraZeneca» για μετά τον Ιούνη.

Η προαναγγελία της πρότασης της κυβέρνησης Μπάιντεν για τις πατέντες έχει «ανακατέψει την τράπουλα» των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και παζαριών, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με ειδικούς στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας, ενδέχεται να χρειαστούν έως και δύο χρόνια διαπραγματεύσεων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου...

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Μπάιντεν με αυτόν τον τρόπο «ρίχνει την μπάλα στην εξέδρα» σχετικά με τα δεκάδες εκατομμύρια δόσεων του εμβολίου της «AstraZeneca», των οποίων εμποδίζει την εξαγωγή, την ίδια ώρα που το εμβόλιο δεν έχει εγκριθεί ακόμη στις ΗΠΑ, καθώς «δεν το χρειάζονται». Παραμένει δε το ερώτημα κατά πόσον συστατικά του εμβολίου αυτού εξάγονται προκειμένου να παρασκευαστεί σε άλλες χώρες.

Σημειώνεται πως η «AstraZeneca» ενδέχεται να παρακάμψει την υποβολή αιτήματος στον αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) για άδεια κατεπείγουσας χρήσης και να ακολουθήσει την πιο χρονοβόρα διαδικασία, ζητώντας πλήρη άδεια πώλησης, όπως ανέφερε η «Wall Street Journal».

Την ώρα που η πανδημία συνεχίζει να μαίνεται με περίπου 100.000 νεκρούς κάθε βδομάδα σε όλο τον κόσμο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει πως άνω του 80% όλων των δόσεων εμβολίων χορηγούνται σε χώρες με υψηλά εισοδήματα, ενώ στις χώρες με χαμηλά εισοδήματα δίνεται μόνο το 0,3%, κάτι που καθυστερεί την αντιμετώπιση της πανδημίας και ως συνέπεια προκύπτουν νέες παραλλαγές του ιού.

Επίσης, ο ΠΟΥ θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να ξεκινήσει ο εμβολιασμός παιδιών και εφήβων εφόσον δεν έχουν εμβολιαστεί σε όλες τις χώρες οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς ομάδες.

Να σημειωθεί ότι ο Καναδάς ενέκρινε τη χρήση του εμβολίου των «Pfizer»/«BioNTech» για τους εφήβους ηλικίας 12 ετών και άνω και αναμένεται να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ. Η Γερμανία έχει ανακοινώσει ότι θα προτείνει τη χορήγηση του εμβολίου στους εφήβους μέχρι τα τέλη Αυγούστου.

Την ίδια στιγμή κι ενώ η πανδημία στις ΗΠΑ έχει επίσημα στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 581.500 ανθρώπους, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, οι νεκροί της πανδημίας ενδέχεται να ξεπερνούν τις 900.000. Μιλώντας σχετικά ο αρμόδιος σύμβουλος του Λευκού Οίκου, Αντονι Φάουτσι, χωρίς να αναφερθεί σε συγκεκριμένο αριθμό θυμάτων, είπε πως χωρίς αμφιβολία «υποτιμήσαμε και ακόμα υποτιμάμε» τη θνητότητα της ασθένειας.

Στην Ινδία συνεχίζεται η δραματική κατάσταση: Χτες ανακοινώθηκαν πάνω από 366.000 κρούσματα και πάνω από 3.700 θάνατοι σε μια μέρα (246.116 συνολικά), με υποτιμημένα στοιχεία. Η «ινδική» παραλλαγή είναι πιο μεταδοτική και φαίνεται να είναι ανθεκτική στα εμβόλια, όπως επιβεβαιώνουν στελέχη του ΠΟΥ.

Στο γειτονικό Νεπάλ επαναλαμβάνονται οι ίδιες εικόνες: Τα νοσοκομεία έχουν κατακλυστεί, υπάρχει έλλειψη οξυγόνου, κρεβατιών ΜΕΘ, φαρμάκων και εξοπλισμού.

Η Ινδία, ο μεγαλύτερος παραγωγός εμβολίων στον κόσμο, έχει χορηγήσει και τις δύο δόσεις μόλις στο 2,5% του πληθυσμού της. Σε ένα τέτοιο φόντο, έχει περιορίσει πλέον πολύ τις εξαγωγές εμβολίων, ενώ σύμφωνα με αναλυτές «ο κόσμος γίνεται όλο και πιο εξαρτημένος από την Κίνα για τα εμβόλια».

Τις τελευταίες βδομάδες, ηγέτες μερικών από τις πιο πυκνοκατοικημένες χώρες του κόσμου ζήτησαν περισσότερα εμβόλια από την Κίνα, ενώ η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο καθώς ο ΠΟΥ ενέκρινε το εμβόλιο της «Sinopharm» (βρίσκεται υπό εξέταση το εμβόλιο της «Sinovac»), επομένως θα ενταχθεί και στον μηχανισμό COVAX.

«Η Κίνα δεν έγινε μόνο ο μεγαλύτερος εξαγωγέας», δήλωσε ο Γιανζόνγκ Χουάνγκ, ειδικός αξιωματούχος της Κίνας και ανώτερος συνεργάτης για την παγκόσμια υγεία στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Σε πολλές χώρες, από την Ουρουγουάη έως τη Σενεγάλη και την Ινδονησία, έχει γίνει η μόνη επιλογή», πρόσθεσε, αυξάνοντας τη γεωπολιτική της επιρροή.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ, που έχουν συσσωρεύσει πολλαπλάσιες δόσεις εμβολίων, «ανησυχούν» ότι χάνουν έδαφος στον ανταγωνισμό με την Κίνα, ενώ ο Τζο Μπάιντεν έχει ξεκαθαρίσει πως θα διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο και θα γίνουν «οπλοστάσιο για την καταπολέμηση της Covid-19» παγκοσμίως. Σχεδιάζουν να εξαγάγουν κάποια στιγμή τα 60 εκατ. δόσεων της «AstraZeneca», αλλά και να αυξήσουν την παραγωγή των «Moderna», «Pfizer» και «Johnson & Johnson».

Η Κίνα έχει ήδη εξαγάγει περίπου 240 εκατ. δόσεις και έχει δεσμευτεί για άλλες 500 εκατ., ενώ την περασμένη βδομάδα ο Κινέζος ΥΠΕΞ υποσχέθηκε στους ομολόγους του από τα κράτη της Νότιας Ασίας ότι η χώρα του θα εφοδιάσει με εμβόλια τις χώρες που εξαρτιόνταν από την Ινδία.