Από τη συζήτηση του Δ. Βάγια με συντάκτες του «Ρ» στα γραφεία του ΚΚΕ στην Καλαμάτα

Και δεν πήγε. Εμεινε ο στρατοδίκης μόνος - αυτός, η κυβέρνηση Σημίτη και τ' αφεντικά της, τα ίδια που ήταν και τότε, το '49, αφεντικά - να δικάσει. Τι να δικάσει; Εναν αντάρτη! Που, ενώ τον όπλισαν για να πολεμήσει με τον αστικό στρατό, αυτός «αυτομόλησε στους συμμορίτες»! Το «έγκλημα», είπαν μετά, παραγράφηκε με βάση το νόμο τάδε. Στα κιλά της η δικαιοσύνη τους. Δεν είχε, δεν έχει, δε θα 'χει ποτέ την παλικαριά να δεχτεί πως παρά τη στρατιωτική ήττα οι νικημένοι νίκησαν! Πως ένας αγώνας σκληρός που δόθηκε για ό,τι πιο όμορφο οραματίστηκε ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «έγκλημα». Δουλιά της αυτής της δικαιοσύνης είναι να συμβάλει κι αυτή στο ξαναγράψιμο της ιστορίας έτσι όπως τη θέλουν οι νικητές. Μόνο που αυτή είναι η ιστορία των βιβλίων. Που διαβάζεται περιοδικά. Οσο παραμένουν νικητές οι σημερινοί νικητές. Η άλλη ιστορία, αυτή των πραγματικών γεγονότων κι αυτή των συνειδήσεων γράφεται μία φορά μόνο. Και δεν ξεγράφει.

Οταν φτάσαμε κείνο το πρωί στην Καλαμάτα ήμασταν μόνο τσαντισμένοι. Αλλά και με πολλές ερωτήσεις. Οταν φύγαμε ήμασταν ακόμα πιο πολύ τσαντισμένοι, μα και με απαντήσεις - όπλα. Ικανά εφόδια για να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε, όχι τον στρατοδίκη, ποιος νοιάζεται για τους υπάλληλους, αλλά ό,τι είναι μπροστά, ό,τι βλέπουμε ξανά και ξανά να έρχεται σαν αναπόφευκτη στιγμή σύγκρουσης. Αυτό που ψάχναμε δεν είναι η ιστορία του Μήτσου Βάγια. Αλλά το γιατί της. Τι είναι αυτό που κάνει μια πάστα ανθρώπων ικανή για τα πιο μεγάλα απ' τα μεγάλα; Τι είναι αυτό που 50 χρόνια μετά κάνει τους Αμερικάνους να ψάχνονται ακόμα για κάτι που τους ξεφεύγει. Τι είναι αυτό που 50 χρόνια μετά τη στρατιωτική ήττα του ΔΣΕ παραμένει όχι μόνο ζωντανό, αλλά εξίσου εξεγερτικό και δίνει δύναμη στον άνθρωπο να στέκει ορθός, να μη σκύβει, να προσπερνά τις παρλαπίπες διαφόρων που στα στερνά τους προσπαθούν να μετατρέψουν τη δική τους ήττα σε ήττα της εργατικής τάξης και του κόμματός της. Τι είναι αυτό, τέλος, που κάνει αυτούς που αν και νίκησαν, μεν, στρατιωτικά, όχι μόνο να μη ξεχνούν αλλά και να επιμένουν να δικάσουν, όχι τον άνθρωπο αντίπαλο, αλλά τις ιδέες του; Γυρνώντας από την Καλαμάτα γνωρίζαμε λίγο περισσότερο πως όχι μόνο ο πόλεμος δεν τέλειωσε, αλλά και πως κάνουν μεγάλο λάθος όσοι πατώντας στη λήθη που αναγκαστικά ο χρόνος φέρνει, προσπαθούν να πείσουν πως αρκεί ένα φτιασίδωμα για να ανθρωπέψει αυτό το σύστημα. Ο αντίπαλος έδειξε πως συνεχίζει να πολεμά. Κι όταν ξεκίνησε για να κάνει τη δίκη του Βάγια ήξερε τι έκανε...