Για λόγους ευγένειας, αλλά όχι ανταποκρινόμενους στην πραγματικότητα, μια μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα του Βερολίνου υποδέχτηκε τον Πολωνό πρόεδρο Αλεξάντερ Κβασνιέβσκι στο Βερολίνο με τη φράση: «Κινείται μέσα σε φιλική χώρα. Ουδέποτε προηγούμενα οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών ήταν τόσο καλές».

Το εν λόγω δημοσιογραφικό όργανο έχει ζωή μισού αιώνα και γνωρίζει άριστα ότι οι σχέσεις της ΛΔ της Πολωνίας με τη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία ήταν εξαιρετικές και στη σαραντάχρονη σοσιαλιστική ύπαρξή τους δεν είχαν προκύψει προβλήματα, που να μη λύθηκαν κατά τον καλύτερο τρόπο και χωρίς χρονοτριβές. Αλλά η εφημερίδα άλλαξε από το 1990 αφεντικό και από τότε πολιτική και γλώσσα. Αλλιώς θα μετρίαζε τον τόνο και θα ομολογούσε ότι κάτω από τη φαινομενικά αδιατάραχτη φιλία εξακολουθούν να υπάρχουν ανάμεσα στη σημερινή Πολωνία και την ενωμένη καπιταλιστική Γερμανία προβλήματα που ζητάνε τη λύση τους. Αυτά έχουν δημιουργηθεί από την ίδια τη φύση των καπιταλιστικών σχέσεων των δύο χωρών και τον τρόπο της αντιμετώπισης της Πολωνίας από τα κράτη της ΕΕ.

Ας αναφέρουμε μερικά πρόσφατα παραδείγματα: Λίγες μέρες πριν την τριήμερη επίσημη επίσκεψη του Κβασνιέβσκι στο Βερολίνο ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής Μάρκους Μέκελ έκανε στο «γερμανο-πολωνικό κύκλο εργασίας» του Μπούντεσταγκ μια πρόταση που τουλάχιστον παραξένεψε τους Πολωνούς: να ιδρυθεί στο Βρόκλαβ «κέντρο έρευνας κατά των εκδιώξεων» (των Γερμανών από τη Σιλεσία). Ο κ. Μέκελ είναι πρόεδρος του γερμανο-πολωνικού κύκλου εργασίας, αλλά ήταν και ο τελευταίος ΥΠΕΞ της ΓΛΔ που συνυπέγραψε τη γνωστή συμφωνία 2+4. Μέχρι τώρα τέτοια πρόταση είχε κάνει η χριστιανοδημοκράτισσα Ερικα Στάινμπαχ, πρόεδρος της Ενωσης των Εκδιωχθέντων», με έδρα μάλιστα του κέντρου όχι το Βρόκλαβ, αλλά το Βερολίνο. Γι' αυτό η έκπληξη στην Πολωνία από την πρόταση του Μέκελ δεν ήταν μικρή, πολύ περισσότερο που πρόσφατα έχει ανακινηθεί πάλι έντονα το θέμα των «διαταγμάτων Μπένες» και της εκδίωξης των Γερμανο-Σουδητών από τα τσεχοσλοβακικά εδάφη (μετά το τέλος του πολέμου). Εννοείται ότι τόσο από την Πολωνία όσο και την Τσεχία δίνεται η απάντηση ότι οι εκδιώξεις είχαν αποφασιστεί στη διάρκεια ακόμα του πολέμου από τους τρεις μεγάλους συμμάχους.

Βέβαια, ο σοσιαλδημοκράτης Πολωνός Πρόεδρος δεν επισκέφθηκε γι' αυτό το ζήτημα το Βερολίνο. Αυτόν και την κυβέρνησή του, τους απασχολούν τα προβλήματα που δημιουργούνται με την ΕΕ - στην οποία επείγονται να γίνουν μέλη - και τα μεγάλα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα, που δημιουργήθηκαν στη μετασοσιαλιστική Πολωνία. Οταν στα μέσα του προηγούμενου μήνα η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή» πρότεινε στις υποψήφιες χώρες (Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία) ότι από το καταβαλλόμενο ποσοστό βοήθειας (στα μέλη) θα εισπράττουν στα πρώτα χρόνια μόνο το 25% και ότι μόνο από το 2014, θα υπάρξει «ισότητα με τα παλιά μέλη», η οργή των υποψηφίων υπήρξε πολύ μεγάλη. Ο ανταποκριτής της «Νόιες Ντόιτσλαντ» στο Βρόκλαβ έγραψε εκείνες τις μέρες: «Ποτέ προηγούμενα στη δωδεκάχρονη περίοδο του "μετασχηματισμού" (από σοσιαλιστική σε καπιταλιστική κοινωνία - Θ.Β.) τα κόμματα και οι πολιτικοί παρά τον Βιστούλα δεν υπήρξαν τόσο σύμφωνοι όσο στην απόρριψη αυτής της πρότασης των Βρυξελλών». Ο κυβερνητικός σύμβουλος Μάριαν Μπρζόσκα, συνεχίζει ο ανταποκριτής, έγραψε σε εφημερίδα ότι «τα κράτη της ΕΕ εξάγουν από την Πολωνία κάθε χρόνο 4 δισ. ευρώ κέρδη, ενώ αντίθετα η βοήθεια από τις Βρυξέλλες ανέρχεται σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. «Η αγανάκτηση στην Πολωνία υπήρξε τόσο σφοδρή, ώστε ο Πολωνός ΥΠΕΞ ταξίδεψε αμέσως στην Πράγα, την Μπρατισλάβα και τη Βουδαπέστη για να πάρουν κοινή στάση και στις αρχές του Μάρτη συνήλθαν στη Ρίγα οι εκπρόσωποι των αγροτικών ενώσεων της Πολωνίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας που απέρριψαν την πρόταση της Κομισιόν και ζητάνε ισότιμη βοήθεια με την εισδοχή τους στην ΕΕ το 2004.

Στα κυβερνητικά και τα διπλωματικά παρασκήνια, είναι όμως γνωστό ότι συμβαίνουν συνήθως πράγματα αντίθετα από τα λαϊκά συμφέροντα και τις λαϊκές επιθυμίες. Ετσι η «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» (6/3) πληροφορεί ότι η Πολωνία (εννοεί την κυβέρνηση) «κατάπιε» δυο ανεπιθύμητα πράγματα, ότι: 1) οι Πολωνοί θα έχουν το δικαίωμα να εργαστούν νόμιμα στις χώρες της ΕΕ μόνο μετά από μια εφτάχρονη μεταβατική περίοδο, 2) ξένοι υπήκοοι θα έχουν το δικαίωμα αγοράς αγροκτημάτων στην Πολωνία: α) οι Γερμανοί που ήδη τώρα καλλιεργούν στην Πολωνία νοικιασμένη γη μετά από μια 3ετία (ή σε ορισμένες περιοχές) μετά από 7ετία, β) ξένες αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις μπορούν να αγοράσουν μόνο μετά από 12 χρόνια. Ετσι, αφού ξεκαθάρισαν αυτά τα «σημεία τριβής» ο Αλεξάντερ Κβασνιέβσκι «θα συναντήσει ανοιχτά αυτιά των Γερμανών συνομιλητών του, ζητώντας την ταχεία είσοδο της χώρας του στην ΕΕ».

Από τα δύο εκατομμύρια αγροτικά νοικοκυριά εκτιμάται ότι μόνο τα 800.000 θα κατορθώσουν να αντεπεξέλθουν στον εξοντωτικό ανταγωνισμό των εταιριών της ΕΕ. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις στις αγροτικές πολωνικές περιοχές αποδείχνουν ότι αν το 2003 γίνει δημοψήφισμα για την είσοδο στην ΕΕ μόνο το 30% των αγροτών θα ψηφίσουν υπέρ της εισόδου.

Φυσικά δεν είναι μόνο τα μελλοντικά προβλήματα που από τώρα ρίχνουν τη σκιά τους και ανησυχούν τα λαϊκά στρώματα των πόλεων και της πολωνικής υπαίθρου. Είναι και τα όσα ζουν εδώ και δώδεκα χρόνια, από την εποχή της ανατροπής του σοσιαλιστικού καθεστώτος. Ηταν πρώτα η «Σολιντάρνος» (Η Αλληλεγγύη) του Βαλέσα, με τον Πάπα, την Καθολική Εκκλησία και όλη την ιμπεριαλιστική Δύση στο πλευρό τους, που είχαν υποσχεθεί στους Πολωνούς λαγούς με πετραχήλια. Οσα δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν αυτοί σε βάρος του φιλόπονου και ευφυούς αυτού λαού, προσπαθούν να το ολοκληρώσουν εδώ και λίγους μήνες οι σοσιαλδημοκράτες κυβερνήτες της SLD η αυτονομαζόμενη δημοκρατική κεντροαριστερά. Και να ποια είναι τώρα η οικονομική και η κοινωνική κατάσταση στην Πολωνία (στοιχεία παρμένα από τον γερμανικό και πολωνικό Τύπο): Στα τέλη του Γενάρη η στρατιά των ανέργων είχε φτάσει τα 3,2 εκατομμύρια (ή το 18% του ενεργού πληθυσμού), χωρίς να συνυπολογίζονται οι μη απασχολημένοι στα χωριά, που αν και στερούμενοι εργασίας δεν εγγράφονται σαν άνεργοι. Χαρακτηριστικό της ταχύτητας της αύξησης της ανεργίας είναι ότι μέσα στον τελευταίο χρόνο ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 400.000. Ο κρατικός προϋπολογισμός παρουσιάζει έλλειμμα 26 δισ. ευρώ, το εμπορικό ισοζύγιο είναι παθητικό. Από το γερμανικό Τύπο των τελευταίων ημερών δανείζομαι και τα ακόλουθα στοιχεία: Για τους (φτωχούς) αγρότες που θα αναγκαστούν να πουλήσουν τα χωράφια τους δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας. Το πολύ να πάνε πρόωρα στη μικροσύνταξη. Και τώρα κι όλας στο βοϊβοδάτο Ποντκαρπάκιγιε δύο τρίτα των αγροτών εξαρτώνται από το ασήμαντο «κοινωνικό βοήθημα».

Το κατρακύλισμα της οικονομίας αποτυπώνεται παραστατικά και στο εξής επεισόδιο: Στις 4 του Μάρτη κατέβηκαν σε προειδοποιητική απεργία οι εργάτες του ναυπηγείου της Γδύνιας ζητώντας - τι νομίζετε; - το «σωστό πιάτο σούπα με λουκάνικο» που δικαιούνται από το νόμο. Η διεύθυνση του ναυπηγείου απέρριψε το αίτημα και απέλυσε τους «πρωταιτίους». Τότε τα δύο συνδικάτα της επιχείρησης πρόβαλαν, εκτός από το ζεστό και σωστό πιάτο σούπας με λουκάνικο, και την πληρωμή των καθυστερούμενων ημερομισθίων και των υπερωριών. Σε απάντηση, η διεύθυνση της επιχείρησης ενέτεινε την αυθαιρεσία: απέλυσε και άλλους απεργούς, απέρριψε τα αιτήματα και δήλωσε με θράσος ότι χιλιάδες Πολωνοί θα ήταν ευχαριστημένοι να βρουν δουλιά στο ναυπηγείο.

Την ώρα που γραφόταν αυτή η ανταπόκριση οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν, αλλά πρέπει να σημειωθεί το εξής: Το ναυπηγείο της Γδύνιας διέσωσε ένα μέρος του ναυπηγείου του Γκντανσκ, που χρεοκόπησε, στο οποίο είχε στήσει το στρατηγείο της «επανάστασης» κατά του σοσιαλιστικού καθεστώτος ο γνωστός Λεχ Βαλέσα, προκάτοχος του Κβασνιέβσκι στο προεδρικό αξίωμα. Μάταια αναζητά κανείς να βρει στον πολωνικό Τύπο δυο λόγια συμπαράστασης του Βαλέσα στους σημερινούς απεργούς συναδέλφους του. Με την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος και τη σχεδιασμένη οικονομία τους της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι γνωστές και οι κοινωνικές πληγές που επακολούθησαν: στα γερμανοπολωνικά σύνορα στον Οδερο νέες, άνεργες Πολωνίδες στήνουν σειρά έκδοσης της σάρκας τους σε Γερμανούς και άλλους τουρίστες, και δε θα ξέφυγε την προσοχή σας η είδηση που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» ότι ανήθικοι Πολωνοί υγειονομικοί υπάλληλοι πουλούσαν σε γραφεία κηδειών τα μεταφερόμενα, ζωντανά ακόμα, «πτώματα» βαριά τραυματισμένων.

Ας μη νομιστεί ότι η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Λέζεκ Μίλερ μένει αδρανής. Ναι μεν ρίχνει τα βάρη για την άθλια κατάσταση στην προηγούμενη καθολικο-συντηρητική κυβέρνηση Μπούζεκ, αλλά η ίδια θα εξαγγείλει στις προσεχείς βδομάδες εξίσου αντιλαϊκά μέτρα. Αυτά, ανάμεσα στα άλλα, «θα κουτσουρέψουν τις κοινωνικές παροχές όπως το δρεπάνι θερίζει το χόρτο», γράφει παραστατικά ο Πολωνός ανταποκριτής της «Νόιες Ντόιτσλαντ». Ο ίδιος έγραφε στις 25 Γενάρη ότι 65% των Πολωνών εκτιμάνε το έργο της κυβέρνησης Μίλερ αρνητικά.

Μπορεί, λοιπόν, ο Πολωνός Πρόεδρος να πήρε στο Βερολίνο υποσχέσεις υποστήριξης. Γεγονός παραμένει ότι με τη σοσιαλδημοκρατική, καπιταλιστική πολιτική της λεγόμενης κεντροαριστεράς δε θα βελτιωθεί η μοίρα των συμπατριωτών του. Ισως του το καταστήσουν σαφές οι ίδιοι με τον αγώνα τους.