Οπως τη βδομάδα που μας πέρασε, στη συζήτηση και ψήφιση μέτρων για την εφαρμογή Κανονισμών της ΕΕ: Την Πράξη για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων και τον Κανονισμό για τη Διαλειτουργική Ευρώπη.

Με την Πράξη για τη Διακυβέρνηση Δεδομένων (Data Governance Act), δεδομένα που βρίσκονται στα χέρια του Δημοσίου και καταρχήν τυπικά προστατεύονται (είτε ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, είτε ως εμπιστευτικά κ.ο.κ.) «ανοίγονται» και διατίθενται για «περαιτέρω χρήση» από κάθε είδους φυσικά ή νομικά πρόσωπα, και για οικονομικούς - εμπορικούς σκοπούς. Με άλλα λόγια, δεδομένα που σήμερα είναι στην «κατοχή» φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, δομών και υπηρεσιών Υγείας - Πρόνοιας, Εκπαίδευσης κ.α., καθίστανται διαθέσιμα για αξιοποίηση από τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς σε όλη την Ευρώπη.

Μάλιστα, για αυτό το μοίρασμα των δεδομένων του Δημοσίου θα αναλαμβάνουν δράση οι λεγόμενοι «διαμεσολαβητές»: Ενα είδος «μεσάζοντες», που θα συνδέουν τους δημόσιους φορείς - κατόχους δεδομένων με τους χρήστες (μονοπώλια, οργανισμοί κ.ο.κ.) που θέλουν τα δεδομένα.

Αντίστοιχα, οι κατευθύνσεις για μια «διαλειτουργική Ευρώπη» έχουν ως στόχο τα δεδομένα κάθε είδους να «ρέουν» πανευρωπαϊκά, προσβάσιμα από τα άλλα κράτη - μέλη και τους οργανισμούς και αρχές της ίδιας της ΕΕ.

Σε αυτές τις κατευθύνσεις συμφώνησαν επί της ουσίας όλα τα άλλα κόμματα κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, εξαντλώντας την κριτική τους προς την κυβέρνηση π.χ. στο αν το ευρωπαϊκό πλαίσιο θα εφαρμοστεί αποτελεσματικά, αφήνοντας ανέγγιχτη την ίδια την ΕΕ και τις στρατηγικές στοχεύσεις της, που είναι αντιδραστικές και επικίνδυνες.

Βασική στρατηγική της ΕΕ αποτελεί η διαμόρφωση ενός «κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων», μιας ενιαίας οικονομίας δεδομένων, μέσα και από τη διαμόρφωση επιμέρους Χώρων Δεδομένων ανά τομέα, π.χ. στη βιομηχανία, στην «πράσινη ανάπτυξη», στις μεταφορές, στην Υγεία κ.α. Πρόκειται, κατά μια έννοια, για πανευρωπαϊκές «δεξαμενές» και «κανάλια» δεδομένων, ώστε με ενιαίους όρους, γρήγορα και εύκολα, δεδομένα από όλες τις πηγές και από όλες τις χώρες της ΕΕ να τίθενται στη διάθεση μεγάλων ομίλων, ερευνητικών προγραμμάτων, κρατικών - ευρωενωσιακών πρότζεκτ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space), που εγκαινιάστηκε στο πρώτο του στάδιο αυτή τη βδομάδα, στις 26 Μαρτίου. Στόχος είναι τα δεδομένα υγείας (ιστορικά ασθενών, δεδομένα από την ασφάλιση και τη φαρμακευτική αγωγή, γνωματεύσεις, εξετάσεις κ.λπ.) να συνενώνονται και συνδυάζονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Να τίθενται στη διάθεση ιδιωτικών και δημόσιων φορέων και αρχών, για «δευτερεύουσες», «περαιτέρω» χρήσεις, διαφορετικές από τον αρχικό σκοπό συλλογής και επεξεργασίας τους. Ηδη στην Ελλάδα υλοποιείται ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας και τα συναφή ψηφιακά εργαλεία (βλ. myHealth), που ενοποιούν πληροφορίες από τις υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας.

Εύλογα κανείς θα αναρωτηθεί: Πού είναι το πρόβλημα; Ο καθένας και η καθεμιά μας θέλει να έχει εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα του (π.χ. στον ιατρικό του φάκελο), να είναι αυτά ευχερώς διαθέσιμα όποτε χρειαστεί στον γιατρό του, στο νοσοκομείο που δέχεται ιατρική φροντίδα. Ακόμα, η πλειοψηφία του εργαζόμενου λαού συναισθάνεται ως κοινωνικά αναγκαίο δεδομένα όπως αυτά της Υγείας να αξιοποιούνται περαιτέρω για την επιστημονική έρευνα, π.χ. για να βρεθεί ένα νέο φάρμακο.

Αυτή την κοινωνική ανάγκη και ευαισθησία αξιοποιούν και η ΕΕ, οι κυβερνήσεις και οι μονοπωλιακοί όμιλοι, εισάγοντας στην Πράξη για τη Διακυβέρνηση των Δεδομένων τον «αλτρουισμό των δεδομένων». Προωθείται η εθελοντική προσφορά δεδομένων, να μοιράζονται δηλαδή οι ίδιοι οι λαοί τα δεδομένα τους, μέσα και από μη κυβερνητικούς οργανισμούς, «συνεταιρισμούς» και άλλες πρωτοβουλίες.

Αλλωστε, στα ευρωπαϊκά νομοθετήματα υπάρχουν όροι και υποχρεώσεις, για να κατοχυρώνεται δήθεν η ασφάλεια των δεδομένων.

Κάπως έτσι οι ευρωενωσιακές προθέσεις και πολιτικές παρουσιάζονται ως «καλές κι αγαθές». Το παραμύθι, όμως, έχει δράκο. Για την ακρίβεια, αρκετούς δράκους.

Καταρχάς, η πραγματικότητα πλέον βοά, με περιστατικά να γίνονται συνεχώς γνωστά και να αποδεικνύουν πως κανένα τεχνικό μέτρο προστασίας δεν μπορεί να διασφαλίσει πλήρως και ουσιαστικά τους εργαζόμενους και τα προσωπικά τους δεδομένα. Αντίθετα, η ψηφιοποίηση και διασύνδεσή τους καθιστά ακόμα και τα πιο ευαίσθητα δεδομένα ευάλωτα σε κάθε είδους κακόβουλη επίθεση και αξιοποίηση.

Ακόμα όμως κι αν «μαγικά» εξαφανιζόταν κάθε κίνδυνος διαρροής ή υφαρπαγής των δεδομένων, η ίδια η νόμιμη αξιοποίησή τους με βάση τους στόχους κεφαλαίου, ΕΕ και κυβερνήσεων κρύβει κινδύνους και υπηρετεί αντιλαϊκούς σκοπούς.

Στο φόντο του ολοένα εντεινόμενου, διεθνούς ανταγωνισμού, οι στόχοι της ΕΕ για ενίσχυση της «στρατηγικής αυτονομίας» της περνούν μέσα και από τη δυνατότητά της να έχει μεγάλα σύνολα δεδομένων στα χέρια της. Οι ευρωπαϊκοί όμιλοι, τα ευρωπαϊκά κράτη, η ΕΕ ως ιμπεριαλιστική ένωση, για να ανταποκριθεί στον οικονομικό - τεχνολογικό ανταγωνισμό, να αναπτύξει σύγχρονα μέσα και συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, απαραίτητα πλέον και στο στρατιωτικό - πολεμικό πεδίο, χρειάζεται τη δική της υποδομή, και για άντληση δεδομένων. Στην αναμέτρηση με τις ΗΠΑ και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις η ΕΕ τρέχει να καλύψει το χαμένο έδαφος και το γεγονός πως όμιλοι εκτός Ευρώπης έχουν ήδη τα «κλειδιά» πρόσβασης στα δεδομένα των πολιτών της Ευρώπης, όπως μέσα από Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, μεγάλες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, καταρχήν αμερικανικής ιδιοκτησίας.

• Σε αυτό το γενικό φόντο, η ίδια η επιστημονική έρευνα και καινοτομία με αξιοποίηση των δεδομένων υπηρετεί την ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία των ευρωπαϊκών ομίλων, φέροντας ολοένα πιο καθαρά και την αιμάτινη σφραγίδα του ΝΑΤΟ και των ευρωΝΑΤΟικών πολεμικών σχεδιασμών. Στην ίδια τη Λευκή Βίβλο για την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα (European Defence Readiness 2030) μπαίνει ο στόχος της αποτελεσματικής αξιοποίησης δεδομένων, από την αμυντική βιομηχανία, για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, αυτόνομων συστημάτων, συστημάτων κυβερνοασφάλειας κ.λπ.

Ταυτόχρονα, οι «δεξαμενές δεδομένων» αναπτύσσονται και για «εσωτερική χρήση», από την ίδια την ΕΕ και τις κρατικές αρχές.

• Σταθερή κατεύθυνση αποτελεί η αντιμετώπιση του «εχθρού λαού», η προληπτική παρακολούθηση, τα αναβαθμισμένα μέτρα για την καταστολή αλλά και τη χειραγώγηση - ενσωμάτωσή του. Αυτοί οι αντιδραστικοί σκοποί υπηρετούνται και μέσα από τους σύγχρονους, ψηφιακούς ατομικούς φακέλους των πολιτών, που συνδυάζουν πλήθος δεδομένα από διαφορετικές πηγές (υγείας, ασφάλειας, οικονομικά - φορολογικά - τραπεζικά στοιχεία κ.ο.κ.), και μέσα από τη μαζική επεξεργασία δεδομένων για την εξαγωγή ευρύτερων συμπερασμάτων.

Τα μεγάλα σύνολα δεδομένων, ακόμα και με στατιστικούς όρους, χωρίς «ονοματεπώνυμα», είναι πολύτιμα για να προωθείται συνολικά η αντιλαϊκή πολιτική, να λαμβάνονται και να υλοποιούνται αντιλαϊκές αποφάσεις («data-driven», «έξυπνες» πολιτικές).

Ετσι για παράδειγμα, το πιο «απλό» δεδομένο από τον χώρο της Υγείας, π.χ. πόσοι ασθενείς εξυπηρετούνται από μία κλινική νοσοκομείου σε ένα χρονικό διάστημα, μπορεί να αξιοποιηθεί από το αστικό κράτος στην κατεύθυνση περαιτέρω μείωσης του προσωπικού και της χρηματοδότησης ή αντικατάστασης της «πολυέξοδης», διά ζώσης παροχής υπηρεσιών Υγείας από υπηρεσίες τηλεϊατρικής, κάτω και από το μόνιμο τσεκούρι των «δημοσιονομικών αντοχών», ώστε να διαμορφώνεται δημοσιονομικός χώρος στήριξης των μονοπωλίων, της πολεμικής προετοιμασίας. Με τη βάρβαρη λογική «κόστους - οφέλους» η ΕΕ υπολογίζει από τον Ευρωπαϊκό Χώρο Δεδομένων Υγείας να εξοικονομηθούν 11 δισ. σε βάθος δεκαετίας, προσβλέποντας και στην επέκταση του κλάδου της ψηφιακής υγείας κατά 20% - 30%.

Αντίστοιχα, μία μικρή εικόνα των σύγχρονων δυνατοτήτων δίνουν τα εργαλεία που ήδη χρησιμοποιούν οι ελληνικές φορολογικές αρχές. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε πως, στο πλαίσιο φορολογικών ελέγχων καταστημάτων διασκέδασης, οι αρχές αξιοποίησαν συνδυαστικά τα δεδομένα από τα ηλεκτρονικά συστήματα της Εφορίας (e-send, myDATA) σε πραγματικό χρόνο, αλλά και δεδομένα από το διαδίκτυο για την εκτίμηση της επισκεψιμότητας καταστημάτων, π.χ. αναζητήσεις και στοιχεία από το Google Maps, πλατφόρμες κρατήσεων τραπεζιών, αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εύπεπτες «καραμέλες», όπως η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, νομιμοποιούν τη χρήση κάθε είδους δεδομένων και εργαλείων, που «ακονίζονται» τελικά κυρίως όχι για τα «μεγάλα ψάρια», αλλά για τη βασική στρατηγική κατεύθυνση, φοροαφαίμαξης και ληστείας των αυτοαπασχολούμενων, βιοπαλαιστών επαγγελματιών.

Αντί τα δεδομένα και η επεξεργασία τους να γίνονται όπλα στα χέρια του κεφαλαίου και του κράτους του, σε βάρος του λαού και των αναγκών του, μπορούν να αποτελέσουν αληθινό «χρυσάφι» για τη λαϊκή ευημερία από τον κεντρικό σχεδιασμό στο έδαφος της ριζικά διαφορετικής οργάνωσης της οικονομίας, του σοσιαλισμού. Σε αυτό το έδαφος, το κράτος της εργατικής εξουσίας μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην πρόβλεψη και κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων και των παιδιών τους.

Ετσι, με το κέρδος ξεριζωμένο από την παραγωγή, δεδομένα από τις συνθήκες εργασίας και παράγοντες κινδύνου στους χώρους δουλειάς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για ολοκληρωμένες μελέτες και μέτρα προστασίας του οργανισμού, της υγείας και ασφάλειας των εργατών. Με όρους πρόληψης και με επίκεντρο τις ανάγκες του εργαζόμενου λαού, την ασφάλειά του, θα μπορούσαν να προληφθούν οι συνέπειες φυσικών φαινομένων, να γίνουν παρελθόν οι τραγωδίες και τα κάθε είδους «Τέμπη». Να αναπτυχθεί η έρευνα, που θα δίνει απάντηση σε προβλήματα υγείας του λαού, θα συμβάλλει στη συνεχή αναβάθμιση των όρων ζωής του, με εξειδικευμένα μέτρα ανάλογα και με τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες πόλεων, περιοχών, επαγγελμάτων κ.ο.κ.

Αντί για όλα αυτά, σήμερα, ο καπιταλισμός δίνει και στα πιο «καινοτόμα» προϊόντα της κοινωνικής εργασίας τα «δικά του, απαίσια χαρακτηριστικά», θέτει την τεχνολογία και την επιστήμη στην υπηρεσία της εκμετάλλευσης, της βαρβαρότητας, των πολέμων. Είναι αναγκαίο και ρεαλιστικό όσο ποτέ, για την εργατική τάξη και τον λαό, να βαδίσουν με το ΚΚΕ τον δρόμο της σύγκρουσης, της ανατροπής του συστήματος που παρασάπισε. Η αποκάλυψη και καταδίκη των σχεδίων της ΕΕ και όσων την υπηρετούν συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση.