Η πολιτική που εφαρμόστηκε στην Ολλανδία απέναντι σε ορισμένες ναρκωτικές ουσίες όχι μόνο δεν απέδωσε όσα πρόβλεπαν όσοι ακόμα και σήμερα παπαγαλίζουν τα «καλά» του μοντέλου, αλλά αντίθετα: Η τοξικομανία δε μειώθηκε. Η συνακόλουθη εγκληματικότητα δεν καταπολεμήθηκε. Το Αμστερνταμ μεταβλήθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα διακίνησης ναρκωτικών, διεθνώς. Και οι αρμόδιες αρχές εξετάζουν ακόμα και το ενδεχόμενο κατάργησης του λεγόμενου «ολλανδικού μοντέλου».

Ο «Ρ» δίνει, σήμερα, πληροφορίες για το τι ισχύει στην Ολλανδία αναφορικά με τα ναρκωτικά και πόσο το ισχύον εκεί πλαίσιο απάντησε σε καίρια ζητήματα, που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

Στην Ολλανδία λειτουργούν τα περιβόητα coffee shops («μαγαζιά του καφέ»). Πρόκειται για χώρους όπου πωλούνται προϊόντα της κάνναβης. Δεν ονομάζονται cannabis shops, επειδή δεν τους επιτρέπεται - υποτίθεται - να διαφημίζουν την κάνναβη και τη χρήση της.

Λειτουργούν από το 1976, με απόφαση της ολλανδικής κυβέρνησης να θεωρήσει τα εγκλήματα που σχετίζονται με τη χρήση και την εμπορία της κάνναβης ως «χαμηλής προτεραιότητας». Οι αρχές επέτρεψαν σε μια σειρά «καφέ» να εμπορεύονται ποσότητες ανά χρήστη, αρχικά μέχρι 30 γραμμαρίων. Από το 1996, το ανώτερο επιτρεπόμενο όριο εμπορίας ανά «πελάτη» μειώθηκε στα 5 γραμμάρια. Τυπικά απαγορεύεται η πώληση κάνναβης σε ανήλικους και η πώληση άλλων ναρκωτικών.

Σήμερα, στην πρωτεύουσα (Αμστερνταμ) λειτουργούν περισσότερα από 300 τέτοια «καφέ». Πωλούνται ποικιλίες εγχώριες («Nederhash») και εισαγόμενες. Τα προϊόντα δεν καπνίζονται μόνο. Χασίς πωλείται και μέσα σε γλυκά ή πίνεται μέσα σε τσάι και αναψυκτικά. Πέρσι οι αρμόδιες αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν πρόκειται να δοθούν νέες άδειες λειτουργίας τέτοιων «καφέ».

Οι υποστηρικτές της αντιαπαγορευτικής τάσης προβάλλουν ως επιχείρημα το «ολλανδικό μοντέλο» της αποποινικοποίησης της χρήσης και του διαχωρισμού των ναρκωτικών σε «σκληρά» και «μαλακά». Βέβαια, ο όρος «αποποινικοποίηση» δεν αποδίδει την πραγματικότητα διότι σε καμία περίπτωση δεν έχει αποποινικοποιηθεί η χρήση. Το «ολλανδικό μοντέλο» προβλέπει τη χορήγηση περιορισμένης ποσότητας ορισμένων ναρκωτικών ουσιών σε ειδικούς χώρους (στα «καφέ» που είδαμε πριν και στα κέντρα νεότητας).

Οι οπαδοί του «ολλανδικού μοντέλου» δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη μικρή μείωση που παρατηρήθηκε σε χρήστες ηρωίνης και στη σταθεροποίηση της μέσης ηλικίας χρηστών στα 30 - 32 χρόνια. Υποστηρίζουν ακόμα ότι μειώθηκε η εγκληματικότητα που σχετίζεται με την εμπορία και τη χρήση ναρκωτικών.

Ο Ηλίας Μιχαλαρέας, ψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής στο Θεραπευτικό Πρόγραμμα Απεξάρτησης Ουσιών «18 Ανω», διδάκτορας Ψυχολογίας και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Νοσοκομειακών Ψυχολόγων, σημειώνει για τα παραπάνω: «Η προσωρινή μικρή μείωση των χρηστών ηρωίνης είναι αποτέλεσμα άλλων ουσιαστικών παραμέτρων, όπως ο φόβος του ΕΪΤΖ και η αύξηση της εγκληματικότητας στους χώρους διακίνησης της ηρωίνης. Επίσης, αυξήθηκε η χρήση κάνναβης και η χρήση φαρμακευτικών ουσιών (ecstasy, PCP κλπ.)».

Υπογραμμίζει ότι η αλματώδης αύξηση της χρήσης διαφόρων πολυτοξικών, φαρμακευτικών ουσιών συνδέεται με την αλλαγή του προφίλ του τοξικομανή τα τελευταία χρόνια. «Διαπιστώνεται ότι ο σημερινός τοξικομανής δεν κάνει κυρίως χρήση ηρωίνης, αλλά πολλών και διαφορετικών ουσιών. Η ηρωινομανία, λοιπόν, είναι ενταγμένη σήμερα στο πλαίσιο μιας ιδιόμορφης πολυτοξικομανίας. Και το ερώτημα δεν είναι εάν μειώθηκε - ελάχιστα - η ηρωινομανία, αλλά εάν αυξήθηκε η τοξικομανία γενικά».

Ο Ηλ. Μιχαλαρέας θέτει και το ζήτημα της μείωσης της εγκληματικότητας, ως υποτιθέμενο αποτέλεσμα της νομιμοποίησης της χρήσης: «Το "ολλανδικό μοντέλο" αποτελεί μια αρνητική απάντηση σε αυτούς που ισχυρίζονται ότι η νομιμοποίηση θα μειώσει την εγκληματικότητα. Το Αμστερνταμ είναι αυτήν τη στιγμή κέντρο του διεθνούς εμπορίου ναρκωτικών. Αλλωστε, ανάλογα αποτελέσματα είχαμε και με το πάρκο της Ζυρίχης στην Ελβετία, το οποίο οι Αρχές αναγκάστηκαν τελικά να κλείσουν. Στο Λίβερπουλ της Αγγλίας, όπου αυτά τα μοντέλα προηγήθηκαν, οργανώθηκαν προγράμματα δωρεάν χορήγησης ηρωίνης στα νοσοκομεία. Μήπως υπήρξαν θετικά αποτελέσματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της τοξικομανίας στην Αγγλία; Ασφαλώς όχι».

Προσθέτει ότι το πείραμα της Ολλανδίας βρίσκεται - σύμφωνα με ειδική έκθεση του υπουργείου Υγείας της Ολλανδίας - αντιμέτωπο με σοβαρά αρνητικά αποτελέσματα και σε αυτήν την κατεύθυνση οι ολλανδικές αρχές εξετάζουν ακόμα και την κατάργησή του.

Να σημειωθεί ότι το πείραμα γίνεται σε μια χώρα με ένα άρτια οργανωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Σε ό,τι αφορά στην εξάρτηση, ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι υπάρχουν περίπου 80 μονάδες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους τοξικομανείς, 16 συμβουλευτικοί σταθμοί για την απεξάρτηση από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, 20 κλινικές απεξάρτησης και 40 οργανισμοί κοινωνικής πρόνοιας. Επίσης λειτουργούν προγράμματα πρόληψης, αγωγής υγείας, συμμετοχής των πολιτών σε δραστηριότητες πρόληψης κλπ.

«Μπορούμε, λοιπόν, ρωτά ο συνομιλητής μας, να κάνουμε τη μεταφορά του ολλανδικού προγράμματος με τόση ευκολία στην Ελλάδα, τη χώρα με ένα ουσιαστικά ανύπαρκτο σύστημα υγείας; Εξάλλου, τα πειραματικά μοντέλα, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα μέσα στην οποία τίθενται σε εφαρμογή».