Ο Στρατής Καστρινός, ο παππούς, όπως τον λένε στο σπίτι του, μπορεί να μιλάει για τον πόλεμο, μέρες, χωρίς να χορταίνεις να τον ακούς. Ενας παππούς, κομμουνιστής, ιδεολόγος μαχητής, που η διήγησή του συνεπαίρνει...

«Δεν τον ήθελε τον πόλεμο ο Μεταξάς κι αυτός φασίστας ήτανε, δικτατορία είχε η Ελλάδα. Ολοι οι κομμουνιστές, δημοκρατικοί και προοδευτικοί άνθρωποι του τόπου, είχαν γεμίσει τα νησιά, την Ακροναυπλία, εξόριστοι. Δεν τον ήθελε τον πόλεμο ο Μεταξάς, ήταν δέσμιος της Αγγλίας, που χάραζε την πολιτική της Ελλάδας και κινούσε τα νήματα, από την Επανάσταση του '21 ακόμα, και τα συμφέροντά της την ήθελαν αντίθετη με τις δυνάμεις του Αξονα. Οταν ο Ιταλός πρεσβευτής, του ζήτησε να παραδώσει τη χώρα, είπε - όπως λένε- "όχι". Στην πραγματικότητα, το "ΟΧΙ", το είπε ο ελληνικός λαός και μόνο. Ενας λαός που στον πόλεμο αυτό έβλεπε τον πόλεμο ενάντια στο φασισμό, έναν πόλεμο πατριωτικό. Τον πόλεμο τον πήραν στις πλάτες τους οι φαντάροι. Οι φαντάροι και οι υπαξιωματικοί - δεκανείς, λοχίες, επιλοχίες - και από τους αξιωματικούς, κυρίως οι ανθυπολοχαγοί, αυτοί πολέμησαν.

»Το παλάτι και η "κυβέρνηση", στάθηκαν δουλικά στο πλάι της Αγγλίας, όπως πάντα. Εγκατέλειψαν το λαό και πήγαν στη Μέση Ανατολή, στο Κάιρο, υπό την προστασία των Αγγλων. Ο βασιλιάς, ακόμα καλύτερα, βρέθηκε στο Λονδίνο, να παρακολουθεί τα γεγονότα και να ζει στα πούπουλα.

»Εμείς πάλι, που ήμασταν στο μέτωπο, όπως έλεγε ο ταγματάρχης μου, που είχε πάρει μέρος, στον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο και στο Μικρασιατικό, είχαμε μπροστά μας τον "πιο άγριο πόλεμο από όλους". Ολα ήταν αρνητικά για μας σ' αυτόν τον πόλεμο. Εξοπλισμός ατελής, τροφοδοσία ατελής, κακοτράχαλα χιονισμένα βουνά, χωρίς δρόμους. Η Αλβανία, δυο τρεις οδικές αρτηρίες είχε, που βάλλονταν συνεχώς από τα στρατεύματα των Ιταλών. Παρά το γεγονός της δράσης των αντιφασιστών, που βρίσκονταν παρά τη θέλησή τους ενταγμένες στις δυνάμεις του Αξονα, μας βομβάρδιζαν από αέρα και από έδαφος συνεχώς. Συνέχεια, βροχή από οβίδες, όλμους, αεροπορικές βόμβες. Αν σε πετύχαινε κανένα από τα ολμίδια που έπεφταν κατά χιλιάδες, σε τραυμάτιζε από την κορυφή έως τα νύχια. Καλά που μερικές ήταν σαμποταρισμένες από αντιφασίστες εργάτες και δεν έσκαγαν, ή οι αεροπόροι, που δεν πίστευαν σ' αυτόν τον πόλεμο, τις έριχναν στις χαράδρες και μακριά από μέρη που είχε κόσμο. Ο κανόνας, όμως, ήταν συνεχείς βομβαρδισμοί. Η δική μας αεροπορία, πάλι, ήταν υποτυπώδης. Βασιζόταν αποκλειστικά στο φρόνημα των αεροπόρων μας.

»Από φαΐ πάλι, μας έδιναν 1/4 κουραμάνα, ή λίγες σταφίδες, ή λίγες ελιές, που δεν έφταναν ούτε για να σταθούμε.

»Εμείς, το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε, σ' αυτόν τον καταιγισμό πυρών, ήταν όταν άρχισαν οι Ιταλοί να το σκάνε να μαζεύουμε τις κάσες με τα πυρομαχικά που άφηναν πίσω και τα τρόφιμα...».

«Η εισβολή έγινε απρόοπτα, αιφνιδιαστικά, μπαμπέσικα. Ανακοίνωσαν εμπόλεμη κατάσταση, αφού είχαν μπει οι Ιταλοί, είχαν ανατρέψει τα πρώτα φυλάκια και προχωρούσαν. Μετά τις 28 Οκτώβρη, που έγινε επιστράτευση, άρχισαν οι κύριες δυνάμεις να παίρνουν το δρόμο για τον πόλεμο. Και εγώ βρέθηκα στρατιώτης στο 67ο Σύνταγμα της 17ης μεραρχίας. Τότε μας πήραν και τα όπλα, απ' όσους ήμασταν "αντικαθεστωτικοί", δηλαδή με φάκελο στην Ασφάλεια, για να τα πάρουμε πίσω μετά την επιστολή του Ν. Ζαχαριάδη και να πολεμήσουμε το φασισμό, υπερασπίζοντας την πατρίδα μας...

»Και όμως, δε μας πτοούσε τίποτα. Στα κομμάτια που έστελνα εκείνη την εποχή στην εφημερίδα, σήμερα θα έλεγα ότι διακρίνω μία υπερβολή. Οταν τα ζεις όμως και βγαίνεις ζωντανός και νικητής, από τέτοια κατάσταση, κάθε υπερβολή είναι δικαιολογημένη.

»Ημουν δημοσιογράφος και έδινα ανταποκρίσεις από το μέτωπο στην "Εφημερίδα των Βαλκανίων", της Θεσσαλονίκης, που εξέδιδε ο αδελφός μου Νίκος Καστρινός. Μ' αυτήν την ιδιότητα, κατάφερα να πάρω και μία συνέντευξη, που χάθηκε στα βάθη της λογοκρισίας, γιατί αποδείκνυε λάθη...

»Ο διοικητής του Μπόγραδετς, μίας λουτρόπολης της Αλβανίας, μου αποκάλυψε ότι όταν καταλάβαμε την Κορυτσά και οι φασίστες του Μεταξά πανηγύριζαν για τρεις μέρες, επέτρεψαν στους Ιταλούς, να κάνουνε πίσω προς το Μπόγραδετς. Οι Ιταλοί, αν συνεχίζαμε την προέλαση και αφήναμε τις γιορτές, ήταν έτοιμοι να παραδοθούν. Οι Ιταλοί έφυγαν από το Μπόγραδετς και οχυρώθηκαν στο Τραπεζοειδές. Και τότε συνέβη και μία άτυπη ανακωχή, μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών στρατιωτών. Μία αποθήκη ιματισμού των Ιταλών, που ήταν στο Μπόγραδετς, τη λεηλατούσαν Ιταλοί και Ελληνες ταυτόχρονα, χωρίς να αλληλοσκοτώνονται. Και κάθε φορά που συναντιούνταν, απλά έκαναν πίσω και έφευγαν.

»Αυτήν τη συνέντευξη, εγώ την έστειλα, αλλά χάθηκε. Και σήμερα οι δημοσιογράφοι λογοκρίνονται, στον πόλεμο του Ιράκ, στη Γιουγκοσλαβία, σε όλες τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Απλάν υπάρχουν μέσα και άνθρωποι, που αντιστέκονται στα συμφέροντα, όπως ο "Ρ" και ο "902", προσφέροντας αληθινή ενημέρωση»...

Ο Στρατής Καστρινός, 95 ετών σήμερα, εξακολουθεί να έχει την ίδια ψυχική δύναμη και διάθεση να υπερασπίσει τα ιδανικά και την ελευθερία του, όπως τότε. Δικηγόρος και δημοσιογράφος - πολεμικός ανταποκριτής της εποχής, στην «Εφημερίδα των Βαλκανίων» - είναι μια αστείρευτη ιστορική πηγή. Η Κορυτσά, η Οχρίδα λίμνη, το Μπόγραδετς είναι ελάχιστες από τις αναμνήσεις του, απ' αυτόν «το φοβερό πόλεμο». Αναμνήσεις, τις οποίες το φύλλο μιας εφημερίδας δεν μπορεί να χωρέσει...