Η ακόμη μεγαλύτερη πρόσδεση - έως «ασφυξίας» - της Ελλάδας στους στρατηγικούς, αντιδραστικούς σχεδιασμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τον πολιτισμό, μέσω των σχετικών «πρωτοβουλιών» της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2003 (περίοδος που στιγματίστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από την καταστροφή - και - της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράκ από την ιμπεριαλιστική επίθεση) ήταν το κυριότερο «κεφάλαιο» της πολιτικής του υπουργείου Πολιτισμού για τη χρονιά που φτάνει στο τέλος της.

Σε κεντρικούς τομείς του πολιτισμού (οπτικοακουστικά, βιβλίο, πνευματικά δικαιώματα) η κυβέρνηση προώθησε και εμβάθυνε τις «πολιτιστικές επιταγές» της Συνθήκης του Μάαστριχτ, αν και η διεύρυνση της ΕΕ με τις 10 πρώην σοσιαλιστικές χώρες (συμπεριλαμβανομένων και των κρατών που προέκυψαν από τη διάλυση ορισμένων εξ αυτών) ανέδειξε τις αξεπέραστες αντιφάσεις και αντιθέσεις του συστήματος, αναδεικνύοντας παράλληλα και την καταστροφή που επέφερε η καπιταλιστική παλινόρθωση στις παραπάνω χώρες και στον τομέα του πολιτισμού.

Οι πανευρωπαϊκές διασκέψεις που οργάνωσε η Ελληνική Προεδρία την περασμένη Ανοιξη για το βιβλίο και τον κινηματογράφο στην Αθήνα, η μεγάλη σύνοδος για τα οπτικοακουστικά και η άτυπη σύνοδος των υπουργών Πολιτισμού της ΕΕ στη Θεσσαλονίκη προώθησαν μεταξύ άλλων τα εξής: την ακόμη μεγαλύτερη πρόσδεση του πολιτισμού με την «οικονομία της αγοράς», με την αναγωγή του σε πρωτεύον στοιχείο κερδοφορίας στον τριτογενή τομέα της οικονομίας και την ενίσχυση δομών που θα παράγουν «πολιτιστικό προϊόν» κατάλληλο για τη δημιουργία «κοινού ευρωπαϊκού γούστου» - δηλαδή την πολιτισμική «ομογενοποίηση» για προπαγάνδιση των αντιδραστικών «αξιών» της αστικής τάξης.

Ο υπουργός Πολιτισμού Ε. Βενιζέλος προεδρεύων του Συμβουλίου των Ευρωπαίων ομολόγων του στην άτυπη σύνοδο, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των συμπερασμάτων της ξεκαθάρισε, ότι η «ευρωπαϊκή πολιτιστική ταυτότητα» μετά τη διεύρυνση δεν αποτελεί «θεωρητικό και αόριστο θέμα», αλλά «εξαιρετικά πρακτικό ζήτημα που συνδέεται με τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και του ενιαίου ευρωπαϊκού πολιτιστικού χώρου (...)». Ετσι, το κεφάλαιο δεν εκλαμβάνει απλώς την πολιτιστική δημιουργία (όρος εξαφανισμένος στα σχετικά κείμενα και αντικατεστημένος με τη λέξη «παραγωγή») ως εμπορικό προϊόν, αλλά εντάσσει και επισήμως τον πολιτισμό - απαξιώνοντάς τον ταυτόχρονα - στο μηχανισμό αναπαραγωγής και συγκεντροποίησής του.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο όμως, η ΕΕ δεν κατάφερε να «αρθρώσει» πολιτικούς σχεδιασμούς που θα μπορούσαν να «διασκεδάσουν» τους φόβους - ακόμη και συντηρητικών πολιτιστικών φορέων της - για ισοπέδωση της πολιτιστικής πολυμορφίας των λαών της ηπείρου που θα σημάνει την εξαφάνιση ή «μουσειοποίηση» του λαϊκού πολιτισμού. Το πρόβλημα αυτό όμως εντοπίστηκε περισσότερο σε επίπεδο προπαγάνδας, αφού όπως είπαμε η πολιτιστική «ομογενοποίηση» είναι κεντρικός στόχος της ΕΕ. Ετσι, τα μόνα «μέτρα» που πάρθηκαν ήταν απλώς η... συνέχιση των ήδη υπαρχόντων επικουρικών κοινοτικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων για τον πολιτισμό, στα οποία όμως δίνονται μικρά κονδύλια, ενώ το βασικό κριτήριο ένταξης σε αυτά είναι η αποδοχή από τους δημιουργούς των παραπάνω «οραμάτων».

Στο «μέτωπο» της καταστροφής του αρχαιολογικού χώρου του Μακρυγιάννη από την κατασκευή του Νέου Μουσείου Ακρόπολης η κυβέρνηση τα βρήκε ιδιαίτερα «σκούρα», αφού οι αντιδράσεις εντάθηκαν από διάφορους φορείς και έφτασαν μέχρι την ακύρωση της προμελέτης του μουσείου από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η κυβέρνηση προσπαθεί λοιπόν να επιβάλλει διά νόμου την κατασκευή του (φέρνοντας το ΝΜΑ ως άρθρο στο νέο νομοσχέδιο - «σκούπα» για τους ολυμπιακούς αγώνες) καθιστώντας, ουσιαστικά, τη Βουλή ως... πολεοδομία!

Μέσα στο «χαμό» το ΥΠΠΟ ανακοίνωσε το νέο Οργανισμό του - μετά από δεκαετίες - ο οποίος προβλέπει, τυπικά, μια υπηρεσία του υπουργείου σε κάθε νομό. Και λέμε τυπικά, γιατί το ΥΠΠΟ «έσπευσε» να συνδέσει τον Οργανισμό με την περσινή νομοθετική πρόβλεψη 3.500 οργανικών θέσεων του υπουργείου, πλην όμως - όπως άλλωστε σημείωσαν εξαρχής και οι χιλιάδες έκτακτοι εργαζόμενοι του ΥΠΠΟ - η πρόβλεψη θέσεων δε σημαίνει και την προκήρυξή τους. Οι έκτακτοι εξάλλου συνέχισαν τις κινητοποιήσεις για τη μονιμοποίησή τους καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά το μόνο που «εισέπραξαν» ήταν η προκήρυξη τριών διαγωνισμών από το ΥΠΠΟ με διορισμένη επιτροπή (η οποία θα έχει και παχυλή «αποζημίωση») και με όρους που αμφισβητεί, ακυρώνει και απαξιώνει την προϋπηρεσία των υπαρχόντων συμβασιούχων, παρατείνοντας ουσιαστικά την εργασιακή τους ομηρία.

Με την οικονομική της πολιτική στον πολιτισμό η κυβέρνηση ανέδειξε σαφέστερα τις προτεραιότητές της. Το γεγονός ότι το ΥΠΠΟ διαχειρίζεται και κονδύλια από το Γ' ΚΠΣ, αλλά και της προετοιμασίας για τους ολυμπιακούς αγώνες (δεδομένου και του ότι το υπουργείο είναι η πολιτική «ομπρέλα» της ΓΓ Αθλητισμού και Ολυμπιακών Αγώνων) τα γενικά του έσοδα από τον προϋπολογισμό του 2004 εμφανίστηκαν αυξημένα. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν αφορά καθόλου τον κύριο «κορμό» του ΥΠΠΟ, δηλαδή τη χρηματοδότηση για την άσκηση πολιτιστικής πολιτικής, η οποία παρέμεινε για πολλοστή φορά κάτω του 1% του τακτικού προϋπολογισμού. Τα αυξημένα κονδύλια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κάτι που ομολογείται και στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού. Αλλωστε, όπως προέκυψε και από την τακτική παρουσίαση της πορείας του Γ΄ ΚΠΣ σε ό,τι αφορά στο πολιτιστικό του «κομμάτι», η ενίσχυση των «Μεγάρων» και η απαξίωση της ουσιαστικής ενίσχυσης της πολιτιστικής κληρονομιάς και του λαϊκού πολιτισμού... «βγάζει μάτι».