Πλούσιος ήταν ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε στην εκδήλωση της Πέμπτης, στο κατάμεστο θέατρο «Βέμπο», από τους πολλούς παρευρισκόμενους. Τις εναρκτήριες ομιλίες δημοσιεύσαμε στο χτεσινό φύλλο της εφημερίδας και σήμερα συνεχίζουμε με τις υπόλοιπες παρεμβάσεις.

«Το σύστημα δεν παράγει υποκουλτούρα. Παράγει πολύ συγκεκριμένη κουλτούρα», σημείωσε ο Μπ. Καραδήμος, συνδικαλιστής εικαστικός. Κουλτούρα, δηλαδή, «κομμένη και ραμμένη» στις ανάγκες των ιμπεριαλιστών. Το ζητούμενο δεν είναι μια αφίσα που θα λέει στον εργάτη πως έχει δύναμη - όπως μια διαφήμιση που τον πείθει για να αγοράσει ένα προϊόν. Αλλά, μια αφίσα που βοηθά τον εργάτη για να σκεφτεί, για να χρησιμοποιήσει τελικά την ίδια του τη δύναμη. Ενώ, η πρόεδρος της ΟΓΕ, Καλλ. Μπουντούρογλου, υπογράμμισε ότι «ο κύριος δρόμος για την πολιτική και την οικονομική ομηρία περνά μέσα από την πολιτιστική υποδούλωση», αλλά και ότι οι γυναίκες βρίσκονται πρώτες στο στόχαστρο του πολιτισμού των ιμπεριαλιστών.

Κωδικοποιώντας τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιαστεί ο «άλλος πόλος» σε όσα παράγει η άρχουσα τάξη, η χαράκτρια Εύα Μελά, στάθηκε στην ανάπτυξη της καλλιτεχνικής παιδείας, στη διαμόρφωση του κριτικού πνεύματος απέναντι στην τέχνη, αλλά και τους καλλιτέχνες.

«Προσπαθούν να μας πουν να μην είμαστε "αναγνώστες" του κόσμου, αλλά απλοί "θεατές"», παρατήρησε ο Παν. Καραβασίλης, από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών. Λίγο πριν μεταφερθούν στην αίθουσα οι πολιτιστικές εμπειρίες ενός ναυτεργάτη. «Ακόμα και η ανάγνωση κάποιου βιβλίου, είναι πολυτέλεια», σημείωσε ο Αλ. Πούλος. Η έλλειψη του ελεύθερου χρόνου είναι ασφυκτική. Μόνες επιλογές, σε βιβλιοθήκες που «γεμίζουν» ελάχιστα πλοία πια, ιστορίες από την Αγρια Δύση και μυθιστορήματα φρίκης που, «οι περισσότεροι ναυτεργάτες - και σωστά - περιφρονούν». Ενώ, η επαφή με την «έβδομη τέχνη», περιορίζεται σε βιντεοταινίες γεμάτες σεξ και βία, όπου βέβαια, «στο τέλος, ο "καλός Αμερικάνος" πάντα κερδίζει». Πριν την ανατροπή του σοσιαλισμού, τα σοβιετικά πλοία ήταν γεμάτα βιβλιοθήκες και γυμναστήρια. Στα λιμάνια κάθε σοσιαλιστικής χώρας, υπήρχαν χώροι όπου οι ναυτεργάτες έρχονταν σε επαφή με νέους πολιτισμούς, νέες γλώσσες, μπορούσαν να απολαύσουν αληθινή ψυχαγωγία, κι όχι «φτηνή διασκέδαση». Απ' την άλλη, βέβαια, υπάρχει κι η οργανωμένη δράση ναυτεργατικών σωματείων που ενδιαφέρονται και δρουν για την πνευματική καλλιέργεια της εργατικής τάξης: Σωματεία όπως ο ΣΤΕΦΕΝΣΩΝ και η ΠΕΜΕΝ εκδίδουν βιβλία και μουσικούς δίσκους, λειτουργούν πολιτιστικά τμήματα. «Ζητάμε οκτώ ώρες δουλιά οκτώ ανάπαυση, οκτώ ψυχαγωγία», τόνισε ο Αλ. Πούλος. Εν έτει 2004, τα εργατικά «κεκτημένα» δεν είναι κεκτημένα...

«Να ξεδιπλώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν πρόσβαση στον πολιτισμό», τόνισε από τη μεριά του ο Γ. Θεοδώρου, μέλος της διοίκησης του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας. Τη στιγμή που, λόγω κόστους, μια εργατική οικογένεια είναι αδιανόητο να παρακολουθήσει μια θεατρική παράσταση, τα μονοπώλια λυμαίνονται το θέατρο και τον κινηματογράφο, όπως σημείωσε. «Στην τέχνη, χορηγός να γίνει πρώτα ο λαός», κατέληξε.

Η υλική εξαθλίωση φέρνει και την πολιτιστική, τόνισε χαρακτηριστικά ο φιλόλογος Γ. Ηρακλέους. Για να μπορεί κάποιος να ζωγραφίσει, να ακούσει μουσική, να δει μια ταινία, πρέπει πρώτα να 'χει φτηνό ρεύμα, να μπορεί να ζεσταίνεται, να ικανοποιεί φτηνά τις ανάγκες του. Τέλος, Η Β. Μαργώνη, από τη Γραμματεία Νέων του ΠΑΜΕ, περιέγραψε τις άθλιες συνθήκες μέσα στις οποίες η σύγχρονη νεολαία «μισοδουλεύει» ή μένει άνεργη, συνθήκες που μηδενίζουν τα περιθώρια επαφής με τον πολιτισμό, την ώρα που η καλλιτεχνική δημιουργία των νέων εγκλωβίζεται στο Super Idol και στο Fame Story. «Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο θέμα των καλλιτεχνών, η εκπαίδευση δεν είναι μόνο θέμα των εκπαιδευτικών, είναι λαϊκά μέτωπα πάλης», ανέφερε.