Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αν και είναι το μόνο όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που εκλέγεται απ' ευθείας απ' τους λαούς των κρατών - μελών, έχει σημαντικά μικρότερες αρμοδιότητες απ' τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Είναι κι αυτό μια απόδειξη του ίδιου του χαρακτήρα της Ενωσης, ως οργανισμού εξυπηρέτησης των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ), που θα προκύψει από τις σημερινές εκλογές θα συμμετέχουν 732 βουλευτές από τα 25 κράτη- μέλη της ΕΕ, μετά την πρόσφατη διεύρυνση. Στην προηγούμενη σύνθεση (πριν την ένταξη των δέκα νέων κρατών - μελών) συμμετείχαν 626 βουλευτές από 15 κράτη -μέλη. Σε κάθε κράτος - μέλος αντιστοιχεί ένας συγκεκριμένος αριθμός ευρωβουλευτών κατ' αναλογία με τον πληθυσμό του.

Ο αριθμός των ευρωβουλευτών που εκλέγεται από κάθε κράτος - μέλος είναι ο εξής (σε παρένθεση, για τα παλαιότερα κράτη - μέλη, είναι ο αριθμός των ευρωβουλευτών στην προηγούμενη σύνθεση του ΕΚ): Βέλγιο 24 (25), Κύπρος 6, Τσεχία 24, Δανία 14 (16), Γερμανία 99 (99), Ελλάδα 24 (25), Ισπανία 54 (64), Εσθονία 6, Γαλλία 78 (87), Ουγγαρία 24, Ιρλανδία 13 (15), Ιταλία 78 (87), Λετονία 9, Λιθουανία 13, Λουξεμβούργο 6 (6), Μάλτα 5, Ολλανδία 27 (31), Αυστρία 18 (21), Πολωνία 54, Πορτογαλία 24 (25), Σλοβακία 14, Σλοβενία 7, Φινλανδία 14 (16), Σουηδία 19 (22), Βρετανία 78 (87).

Στο ΕΚ, οι ευρωβουλευτές συγκροτούν πολιτικές ομάδες αναλόγως των πολιτικών συγγενειών των κομμάτων, με τα οποία εκλέγονται. Στο προηγούμενο ΕΚ, οι μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες και η δύναμή τους ήταν οι εξής:

Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Χριστιανοδημοκράτες) και των Ευρωπαίων Δημοκρατών (στο οποίο συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές της ΝΔ) 232, Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (στο οποίο συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ) 175, Ευρωπαϊκό Κόμμα των Φιλελεύθερων, Δημοκρατών και Μεταρρυθμιστών 52, Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά/ Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών (στην οποία συμμετείχαν οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, του ΣΥΝ και του ΔΗΚΚΙ) 49, Πράσινοι/ Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία 44.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τις εξής αρμοδιότητες:

• Εξετάζει τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμμετέχει με το Συμβούλιο (το οποίο συγκροτείται από υπουργούς των κρατών - μελών) στη νομοθετική διαδικασία, ακόμη και ως ισότιμο νομοθετικό όργανο, με διάφορους τρόπους (διαδικασία συναπόφασης, συνεργασίας, σύμφωνη γνώμη, συμβουλευτική γνώμη...)
• Ασκεί έλεγχο των δραστηριοτήτων της Ενωσης, μέσω του διορισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (και της δυνατότητας να ψηφίζει πρόταση μομφής εις βάρος της) καθώς και μέσω των γραπτών ή προφορικών ερωτήσεων που απευθύνει στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.
• Μοιράζεται με το Συμβούλιο τις εξουσίες σε θέματα προϋπολογισμού, με την ψήφιση του ετήσιου προϋπολογισμού, ο οποίος καθίσταται εκτελεστός με την υπογραφή του Προέδρου του Κοινοβουλίου και τον έλεγχο της εκτέλεσής του.

Οπως προκύπτει, μέσα από τις πολυδαίδαλες διαδικασίες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραμένει ένα κυρίως γνωμοδοτικό όργανο, με σημαντικά μειωμένες αρμοδιότητες σε σχέση με τα άλλα κοινοτικά όργανα όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (στο οποίο συμμετέχουν οι ηγέτες των κρατών - μελών), το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (στο οποίο συμμετέχουν υπουργοί από τα κράτη - μέλη) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από τα κράτη - μέλη) και τα οποία συγκεντρώνουν το σύνολο, σχεδόν, της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.