Ισως νωρίτερα απ' ό,τι αναμενόταν, βρετανοί επιστήμονες θα έχουν το δικαίωμα να κάνουν τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας «ανθρώπινων ανταλλακτικών» και αποτελεσματικών θεραπειών, ερευνώντας στο «δοκιμαστικό σωλήνα», κλωνοποιημένα κύτταρα και ιστούς από ανθρώπινο έμβρυο. Αν και αυτό δεν έχει τεθεί σε ισχύ, ωστόσο, φαίνεται πως η κυβέρνηση του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ προσανατολίζεται στην άρση του νόμου που απαγορεύει σήμερα τη για κάθε λόγο κλωνοποίηση των ανθρώπινων εμβρύων.

Οι ενδείξεις για την κατεύθυνση στην οποία προσανατολίζεται η κυβέρνηση Μπλερ είναι αρκετές από τις αρχές του τρέχοντος μήνα, με αφορμή το τότε δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Ντέιλι Τέλεγκραφ» το οποίο υποστήριζε πως η ανεξάρτητη επιτροπή βιοηθικής «Συμβούλιο Νιούφιλντ» θα υποστηρίξει να επιτραπεί η κλωνοποίηση κυττάρων και ιστών ανθρωπίνων εμβρύων με σκοπό την προώθηση της επιστημονικής έρευνας για την εύρεση αποτελεσματικών θεραπειών για πλήθος ασθενειών. Το δημοσίευμα ουδέποτε διαψεύστηκε, αλλά ούτε και επιβεβαιώθηκε από τα στελέχη του βρετανικού υπουργείου Υγείας. Οχι ανεξήγητα! Πράγματι, το δημοσίευμα της «Ντέιλι Τέλεγκραφ» δικαιώθηκε στις 6 του Απρίλη, οπότε το «Συμβούλιο Βιοηθικής Νιούφιλντ», όντως πρότεινε στην κυβέρνηση του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ να επιτρέψει την κλωνοποίηση ανθρωπίνων εμβρύων για «θεραπευτικούς σκοπούς».

Η άρση της συγκεκριμένης απαγόρευσης προτείνεται να γίνει στο όνομα της ιατρικής επιστήμης και σίγουρα όχι για τη νομιμοποίηση της αναπαραγωγής των ανθρώπων διά της τεχνολογίας της κλωνοποίησης. Ετσι, επί του παρόντος τουλάχιστον, η επιτροπή Βρετανών ειδικών κρίνει πως η νομιμοποίηση της αναπαραγωγής ακριβών αντιγράφων (στην όψη) ανθρώπων «δεν είναι ούτε απαραίτητη, ούτε αναγκαία», με τη σημείωση πως «η λήψη και καλλιέργεια κυττάρων από ανθρώπινα έμβρυα δε δείχνει έλλειψη σεβασμού ως προς τα ίδια τα έμβρυα»...

Οπως ήταν φυσικό, το πόρισμα του «Συμβουλίου Βιοηθικής Νιούφιλντ», δημιούργησε πυρετώδεις συζητήσεις ανάμεσα στους πολέμιους και υπέρμαχους της άρσης του ισχύοντος νομικού πλαισίου. Οι μεν πολέμιοι χρησιμοποίησαν το εύλογο επιχείρημα πως δεν είναι δυνατόν να δημιουργείς μία ανθρώπινη ύπαρξη για ερευνητικούς σκοπούς και μετά να την καταστρέφεις. Οι δε υπέρμαχοι της κλωνοποίησης ανθρωπίνων εμβρύων υποστήριξαν πως εάν επιτραπεί στους επιστήμονες αυτού του είδους η έρευνα, τότε θα βρεθεί γρηγορότερα το κλειδί που θα αποκαλύψει πλήθος αποτελεσματικών θεραπειών όχι μόνον για ασθένειες όπως ο καρκίνος του πνεύμονα ή η λευχαιμία, αλλά και για τη δημιουργία μοσχευμάτων στον άνθρωπο που δε θα απορρίπτονται ως ξένα σώματα από τον οργανισμό. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας; Αν και υπάρχει ακόμη μεγάλη απόσταση μέχρι την επίτευξη αυτού του μεγαλεπήβολου σήμερα σχεδίου, το μόνο που δε θα ταίριαζε ως χαρακτηρισμός αυτής της πιθανότητας θα ήταν η επιστημονική φαντασία.

Οι κατασκευαστές της «Ντόλι» συνιστούν...

Το Ινστιτούτο Ρόσλιν, που έγινε ξακουστό στις αρχές του 1997 με τη δημιουργία της θρυλικής κλωνοποιημένης προβατίνας «Ντόλι» δεν μπορούσε παρά να βρίσκεται στο πλευρό των υποστηριχτών της, υπό όρους, άρσης του ισχύοντος νόμου περί κλωνοποίησης ανθρωπίνων εμβρύων.

Στις 12 του τρέχοντος μήνα, οι επιστήμονες - δημιουργοί της «Ντόλι» απηύθυναν έκκληση στην κυβέρνηση Μπλερ να επιτρέψει την υπό όρους έρευνα στο πεδίο της κλωνοποίησης ανθρώπινων εμβρύων. Κύρια πεποίθησή τους είναι πως αυτό θα βοηθήσει τους επιστήμονες να μάθουν πώς να αναπρογραμματίζουν τον ιστό ανθρώπινου δέρματος ή οργάνων, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στις επεμβάσεις μεταμόσχευσης.

Οι ερευνητές της εταιρίας «Τζερόν Βάιο-Μεντ», εμπορικό παρακλάδι του Ινστιτούτου Ρόσλιν του Εδιμβούργου, κατέστησαν σαφείς τις πεποιθήσεις τους στο φλέγον αυτό ζήτημα. Ο Ιαν Γουίλμουτ, επικεφαλής των «δημιουργών» της «Ντόλι», υπεραμύνθηκε της μεταρρύθμισης του νομοθετικού πλαισίου για την κλωνοποίηση ανθρώπινων εμβρύων λέγοντας: «Αυτό που έχουμε υπόψη μας είναι να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την τεχνολογία για την παραγωγή κυττάρων που θα θεραπεύουν ασθένειες όπως ο διαβήτης, το Πάρκισον, το Αλτζχάιμερ. Θα πρέπει να επισημάνουμε πως η κλωνοποίηση για θεραπευτικούς λόγους δε δημιουργεί ολόκληρα αντίγραφα ανθρώπινων υπάρξεων. Ο σκοπός της είναι να δημιουργήσει έμβρυα στα πρώτα στάδια της ύπαρξής τους, των οποίων τα πρωτογενή κύτταρα μπορούν να μελετηθούν, να ερευνηθούν και να «καλλιεργηθούν» στα ερευνητικά εργαστήρια. Οπως είναι γνωστό, τα πρώτα κύτταρα ενός εμβρύου ζωής λίγων ημερών έχουν το γενετικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία κάθε είδους ιστών, όπως οστά, αίμα, νεύρα, μυς κλπ. Ομως, οι ηθικοί προβληματισμοί που προκύπτουν από τη μετατροπή ανθρώπινων εμβρύων σε πειραματόζωα δεν μπορούν να ξεπεραστούν εύκολα... Μόνο που το δέλεαρ είναι μεγάλο και τα κέρδη μιας τέτοιας ανακάλυψης τεράστια για τη βιοτεχνολογική εταιρία που θα κατοχυρώσει τη σχετική ευρεσιτεχνία!

Ωστόσο, η εταιρία «Geron Bio-Med», είναι μια από αυτές που επιχειρούν να παρακάμψουν τα, προς το παρόν, νομικά εμπόδια της κλωνοποίησης ανθρώπινων εμβρύων, αναζητώντας τρόπους προκειμένου φυσιολογικά κύτταρα ενηλίκων να μπορούν να αναπρογραμματιστούν, ώστε να δημιουργήσουν κατεστραμμένους ιστούς δέρματος ή μυελό οστών. Θα ήταν αναμενόμενο, πως εάν αυτές οι έρευνες των επιστημόνων στεφθούν με επιτυχία, τότε δε θα χρειαστεί να γίνουν πειραματόζωα ανθρώπινα έμβρυα και να μπει νερό στο «κρασί» των - πιο επιφυλακτικών ως προς τις ηθικές επιπτώσεις αυτής της υπόθεσης - γενετιστών. Εντούτοις, φαίνεται όχι μόνον πως οι επιστημονικές έρευνες προς αυτήν την κατεύθυνση συναντούν ακόμη διάφορα εμπόδια, αλλά και πως η όποια ασφαλής-για την ανθρώπινη υγεία - αποτελεσματικότητα αυτών των -υπό αναζήτηση- μεθόδων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις εργαστηριακές δοκιμές πάνω σε ανθρώπινα έμβρυα.

Οι υποστηριχτές αυτού του τομέα έρευνας, θεωρούν έτσι απαραίτητες τις έρευνες πάνω σε ανθρώπινα έμβρυα, με το επιχείρημα πως θα μπορούσαν να καταστήσουν κατανοητά τα περίπλοκα χημικά σήματα που ελέγχουν τον τρόπο ανάπτυξης των κυττάρων ενός μελλοντικά ολοκληρωμένου οργανισμού.

«Τα έμβρυα είναι ιδιαίτερες υπάρξεις. Ομως, αξίζει τον κόπο μια επανεξέταση του νομικού πλαισίου, καθώς είναι σημαντικό να αναλογιστεί κανείς τις σημαντικές προόδους που θα μπορούσαν να προκύψουν από τέτοιες έρευνες» σημειώνει ο καθηγητής Γουίλμουτ, προσθέτοντας:«Σ' αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση, σχεδόν όλη η έρευνα θα βασίζεται σε κύτταρα και έμβρυα από ζώα, αλλά μέχρις κάποιου βαθμού... Προτού, λοιπόν, μπορέσεις να σκεφτείς τη χρήση νέων θεραπειών σε ασθενείς, χρειάζεται να κάνεις αρκετά πειράματα σε ανθρώπινα έμβρυα»...

Η Μίλι, η Κρίστα, ο Αλεξις, η Κάρελ και ο... «Ντόκτκομ» γεννήθηκαν πριν λίγους μήνες στο Μπλάκσμπουργκ της Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Είναι τα πρώτα κλωνοποιημένα γουρουνάκια και ο τέταρτος τύπος θηλαστικού που έχει κλωνοποιηθεί επιτυχώς μέσα στα τελευταία τρία χρόνια. Η γέννησή τους εορτάστηκε πανηγυρικά από τους επιστήμονες της σκοτσέζικης εταιρίας βιοτεχνολογίας «PPL Therapeutics», κυρίως γιατί αποτελούν μια ζωντανή ελπίδα για τη γενετική μετάλλαξη ζώων με σκοπό την παραγωγή ασφαλών μοσχευμάτων για τον άνθρωπο.

«Περιέργως», τα γουρούνια φαίνεται να είναι από τους πιο ιδανικούς δότες ανθρωπίνων οργάνων. Οχι μόνο γιατί τα όργανά τους είναι σχεδόν όμοια σε μέγεθος και σε λειτουργία, αλλά επειδή ο κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών από το γουρούνι στον άνθρωπο είναι μικρότερος σε σχέση με τη χρήση οργάνων από κοντινότερους συγγενείς του ανθρώπου, όπως οι πίθηκοι και οι γορίλες. Εως τώρα και με δεδομένο το γεγονός πως ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά βίαια σε οποιοδήποτε ξένο σώμα, μοσχεύματα -ακόμη και από τα πιο φιλικά προς τον άνθρωπο γουρούνια- αποβάλλονταν από τον οργανισμό σε διάστημα μικρότερο των δύο ωρών.

Τι πρόκειται να αλλάξει στο άμεσο μέλλον και γιατί τα πέντε μικρά κλωνοποιημένα γουρουνάκια στη Βιρτζίνια θεωρούνται τόσο σημαντικά; Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που θεωρούν πως με τη «βοήθειά» τους θα ανοίξει τελικά ο δρόμος για τη μια και καλή αντιμετώπιση της δραματικής έλλειψης μοσχευμάτων στον άνθρωπο.

Αυτό, γιατί σήμερα πλέον, οι επιστήμονες μπορούν να επέμβουν στο έμβρυο κλωνοποιημένου γουρουνιού, ενώ αυτό βρίσκεται ήδη στη μήτρα. Το επόμενο βήμα θα είναι να υπάρξουν σημαντικές παρεμβάσεις στο DΝΑ του ζωικού εμβρύου προτού αυτό τοποθετηθεί στη μήτρα. Ετσι, οι περισσότερες προσπάθειες επικεντρώνονται στη δημιουργία γουρουνιών από τα οποία θα απουσιάζει το γονίδιο (που ονομάζεται «άλφα 1-3 gal transferase»), το οποίο «ευθύνεται» για την παραγωγή ενός συστατικού, τύπου γλυκόζης, που υπάρχει στο αίμα των ζώων και στο οποίο αντιδρούν αρνητικά τα στοιχεία του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος! Εξυπακούεται πως με τη μετάλλαξη και άλλων γονιδίων στο γενετικό υλικό των χοίρων, θα μπορούσαν να γεννηθούν και να κλωνοποιηθούν γουρούνια με όργανα πιο κοντά στα ανθρώπινα και αποδεκτά από τον οργανισμό του ανθρώπου.

Μέχρις ότου όμως ξημερώσει η ημέρα που θα γίνουν ρουτίνα οι μεταμοσχεύσεις ζωτικών οργάνων από τα ζώα στον άνθρωπο, μένει να ξεπεραστούν ποικίλα εμπόδια και να διερευνηθούν, όσο είναι δυνατόν, σε βάθος, οι ηθικές επιπτώσεις από τη χρήση τέτοιων τεχνολογιών στην ιατρική επιστήμη...