Στις 9 Φλεβάρη αργά το βράδυ σε μια υφαντουργία στην παντελώς άγνωστη για τον υπόλοιπο κόσμο πόλη Σαφιπούρ, περίπου 50 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Μπανγκλαντές, την Ντάκα, βρήκαν τον θάνατο 6 εργαζόμενοι από πυρκαγιά. Την Πέμπτη 23 Φλεβάρη, επίσης, τουλάχιστον 54 άτομα έχασαν τη ζωή τους και 80 άλλα τραυματίστηκαν από πυρκαγιά που ξέσπασε σε άλλο υφαντουργείο στην πόλη του νότου Τσιταγκόνγκ. Χτες, δεκάδες εργαζόμενοι τραυματίστηκαν και εγκλωβίστηκαν στα ερείπια υφαντουργείου εξαώροφου κτιρίου που κατέρρευσε μετά από πυρκαγιά στο προάστιο του Μπανγκλαντές, Τεϊγκαόν...

Και στις τρεις περιπτώσεις, εργαζόμενοι δούλευαν και την νύχτα με εντατικούς ρυθμούς. Αλλο ένα εργατικό δυστύχημα είχε συμβεί τον Απρίλη του 2005, όταν είχε καταρρεύσει ένα εννιαώροφο κτίριο το οποίο στέγαζε μια άλλη υφαντουργία στην πόλη Σαβάρ με 74 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.

Τα προϊόντα ιματισμού που παράγονται στο Μπανγκλαντές αποτελούν το 75% των εξαγωγών της χώρας. Η βιομηχανία της υφαντουργίας και του ρουχισμού απασχολεί 2 εκατομμύρια εργαζόμενους, στην πλειοψηφία τους γυναίκες. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα:

«Τα έσοδα από τις εξαγωγές (του Μπανγκλαντές) το 2004-'05 ανήλθαν σε 8,6 δισ. δολάρια, σχεδόν τριπλάσιες σε σχέση με τα επίπεδα του 1991-'92.

Η αύξηση των εξαγωγών διαδραμάτισε ρόλο-κλειδί στη διατήρηση θετικού εμπορικού ισοζυγίου και μακροοικονομικής σταθερότητας. Η διατήρηση της αύξησης των εξαγωγών είναι ζωτική για να επιτευχθεί μια αύξηση του ΑΕΠ κατά 6-7%».

Ολα αυτά τα δήθεν ατυχήματα είναι εγκλήματα στην ουσία προδιαγεγραμμένα. Στο κυνήγι του υπερκέρδους των καπιταλιστών πάνε περίπατο και τα πιο στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας και επόμενα και οι ανθρώπινες ζωές θεωρούνται αναλώσιμο είδος.

Οι υφαντουργίες στις οποίες συνέβησαν τα εργατικά δυστυχήματα προμηθεύουν με αγαθά τις μεγαλύτερες φίρμες των ΗΠΑ και της ΕΕ: Την αμερικανική «Wal-Mart», την ισπανική «Zara», τη γερμανική «Bluhm». Το θέλγητρό τους; Τα ασύγκριτα χαμηλά - τα απίστευτα χαμηλά - ημερομίσθια. Οι εργαζόμενοι στις υφαντουργίες του Μπανγκλαντές είναι ζήτημα αν κερδίζουν πέντε έως δέκα σεντς τη μέρα.

Το σύνθημα των εργοστασίων - κάτεργων είναι απλό: «Πιο φθηνά, πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά, πιο ποιοτικά». Η «H&M», μια γερμανική επιχείρηση σχεδίασης ρούχων, πρόσφατα όρισε το χρόνο παράδοσης των «φρέσκων» προϊόντων της ως εξής: Από το σχεδιασμό των ρούχων ώσπου να βρεθούν στα ράφια δε θα πρέπει να περάσουν πάνω από 20 μέρες. Η πίεση που ασκείται στις προμηθεύτριες εταιρίες, και στους εργαζομένους τους, είναι τέτοια που, τη μοιραία νύχτα της κατάρρευσης, τον Απρίλη του 2005, οι 400 εργαζόμενοι, η βάρδια των οποίων υποτίθεται ότι τέλειωνε στις 6 το απόγευμα, βρίσκονταν ακόμα εκεί τα μεσάνυχτα.

Η βιομηχανία της υφαντουργίας και του ιματισμού στο Μπανγκλαντές είχε ξαναέλθει στο παρελθόν στο επίκεντρο: Το 1996, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας του ΟΗΕ διαπίστωνε ότι η παιδική εργασία στον τομέα ήταν τρομακτικά υψηλή - τα παιδιά αποτελούσαν το 43% των εργαζομένων στον τομέα. Μετά από πιέσεις, το ποσοστό τους μειώθηκε και σήμερα (υποτίθεται) βρίσκεται κοντά στο μηδέν. Αλλά από το 1971, όταν ιδρύθηκε η χώρα, ο αριθμός των επιθεωρητών εργασίας παραμένει ο ίδιος - είναι 48, όλοι κι όλοι.

Το εννιαώροφο κτίριο που κατέρρευσε τον περσινό Απρίλη, παρεμπιπτόντως, είχε πέντε παράνομους ορόφους - ο ιδιοκτήτης και ο διευθυντής του εργοστασίου ήθελαν διακαώς να εντατικοποιήσουν και να καθετοποιήσουν την παραγωγή τους. Το έδαφος ήταν ασταθές, οι δρόμοι που οδηγούσαν σε αυτό στενοί, τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν εξαιρετικά αμφίβολης ποιότητας. Οταν συνέβη το ατύχημα, που αποδόθηκε σε ένα σφάλμα στον καυστήρα, οι εργαζόμενοι ήταν καταδικασμένοι. Συγγενείς των θυμάτων και συνδικάτα εργαζομένων απαίτησαν τη σύλληψη του ιδιοκτήτη. Αλλά ο Σαριέρ Ραχμάν είναι ο γαμπρός ενός πολιτικού του κυβερνώντος κόμματος. Λίγο καιρό αργότερα, βρισκόταν στο διπλανό εργοστάσιό του, μερικές δεκάδες μέτρα από το σημείο όπου εκτυλίχτηκε η τραγωδία.

Αυτή την βαρβαρότητα που έχει γίνει ρουτίνα και μόνιμη αιμοραγία για την εργατική τάξη της χώρα έχει καταγγείλει επανειλλημένα το Κομμουνιστικό Κόμμα Μπαγκλαντές, που είναι μπροστάρης στις διεκδικήσεις των εργατών.

Στα 3.000 εργοστάσια ιματισμού του Μπανγκλαντές, οι συνθήκες εργασίας είναι εξοντωτικές και επικίνδυνες. Κατά επίσημα στοιχεία, σε 22 πυρκαγιές σε βιομηχανίες και βιοτεχνίες από το 1990 έχουν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον 300 άνθρωποι και έχουν τραυματιστεί άλλοι 2.500. Ωστόσο, με δεδομένα τα συμφέροντα που διακυβεύονται, είναι πολύ πιθανό ότι οι αριθμοί είναι εξαιρετικά υποτιμημένοι.

Χαρακτηριστικά περιστατικά: Το Γενάρη του 2005, 22 εργαζόμενοι χάθηκαν σε πυρκαγιά σε εργοστάσιο κοντά στην Ντάκα. Το Μάη του 2004, επτά εργαζόμενοι σκοτώθηκαν όταν προκλήθηκε πανικός λόγω εσφαλμένου συναγερμού για πυρκαγιά και οι εργαζόμενοι ποδοπατήθηκαν προσπαθώντας να βγουν από το εργοστάσιο. Το Νοέμβρη του 2000, τουλάχιστον 48 εργαζόμενοι πέθαναν και άλλοι 150 τραυματίστηκαν όταν ξέσπασε πυρκαγιά σε ένα εργοστάσιο κοντά στην Ντάκα και, όταν προσπάθησαν να βγουν έξω, ανακάλυψαν ότι οι επιστάτες, με εντολές των εργοδοτών τους, τους είχαν κλειδώσει μέσα.

Οι επιχειρήσεις έφτιαξαν εργοστάσια-«βιτρίνες» στην Ντάκα, όπου περιφέρουν τους δυτικούς παρατηρητές για να τους πείσουν ότι οι κανόνες τηρούνται. Αλλά ένας ενδιάμεσος της βιομηχανίας λέει στο «Σπίγκελ» ότι ο ανταγωνισμός γίνεται όλο και πιο άγριος: «Οι βιομήχανοι πούλαγαν τζιν για περίπου 6 δολάρια το κομμάτι πριν 3 χρόνια. Σήμερα είναι τυχεροί αν πιάσουν τη μισή τιμή. Η πίεση είναι ανελέητη».

Στο γήπεδο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, οι εκφράσεις όπως «κοινωνική υπευθυνότητα» και «κοινωνικός έλεγχος», που χρησιμοποιούν οι δυτικές βιομηχανίες, είναι απλώς ευφημισμοί για τη βάρβαρη, φονική εκμετάλλευση των εργαζομένων στις χώρες του τρίτου, του λεγόμενου αναπτυσσόμενου κόσμου. Στο Μπανγκλαντές, όπου ο κόσμος ζει με λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα, η συζήτηση περί δικαιωμάτων των εργαζομένων αποτελεί πικρό ανέκδοτο. Αδιάφορο για επιχειρήσεις όπως η «Bluhm»: Τα πουλόβερ της κοστίζουν 5 δολάρια το κομμάτι και πωλούνται στις βιτρίνες της στην Ευρώπη έναντι τουλάχιστον 20 δολαρίων. Η Αστριντ Μπάντε, στέλεχος της επιχείρησης, δηλώνει με κυνισμό που θα έκανε ακόμα και τον Μακιαβέλι να ανατριχιάσει, ότι η παιδική εργασία στο Μπανγκλαντές «ίσως είναι η καλύτερη ευκαιρία που έχουν αυτά τα παιδιά».

Η «καλύτερη ευκαιρία»: Ο 22χρονος Μίλον Χουλάντερ, ένας από τους εργαζόμενους στο εργοστάσιο που κατέρρευσε το 2005, λέει, ανάπηρος πια, σε ένα δωμάτιο 12 τετραγωνικών, δίπλα στον αδελφό του που παίζει στο πάτωμα, ανάμεσα σε κατσαρίδες, ότι ο ιδιοκτήτης «ήταν καλός άνθρωπος». Μετά από τις πιέσεις του πατέρα του, ο ιδιοκτήτης συμφώνησε να του δώσει αποζημίωση 11.000 τάκα - δηλαδή κάπου 140 ευρώ. Τόσα έκρινε ότι άξιζε μια κατεστραμμένη ζωή.

Οι ιστορίες φρίκης στο Μπανγκλαντές δεν έχουν τέλος: Δύο μήνες μετά την τραγωδία στο εργοστάσιο, το Μάη του 2005, η Σεφάλι Μπέγκουμ, μια 26χρονη μητέρα, καταχώρισε στην εφημερίδα «Ittefaq» μια αγγελία. Πωλούσε το ένα από τα μάτια της.

«Αυτό που θέλω είναι μερικά χρήματα ώστε να μπορέσω να αγοράσω λίγη γη για την κόρη μου. Δε θα το μετανιώσω εάν αυτό μου προκαλέσει τύφλωση», δήλωσε. Η υπόθεσή της έγινε πρωτοσέλιδη στις εφημερίδες - η πρωθυπουργός Χαλέντα Ζία τη δέχτηκε στο γραφείο της και της υποσχέθηκε στέγη και επίδομα για τη μονογονεϊκή της οικογένεια. Η ιστορία της νεαρής μητέρας μπορεί να είχε κάτι σαν χάπι εντ, αλλά αυτό δεν ισχύει για τα εκατομμύρια των εξαθλιωμένων στη χώρα. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έκανε μια ανατριχιαστική διαπίστωση το 2005: Το 77% των κατοίκων του Μπανγκλαντές δε διαθέτουν τα απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωσή τους. Πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς πωλούν τα όργανά τους - το νεφρό κοστίζει 1.000 δολάρια, και παρότι η πώληση οργάνων στη χώρα είναι παράνομη, το εμπόριο κάνει θραύση. Συνήθης προορισμός των οργάνων; Οι αναπτυγμένες χώρες...