Είναι άκρως ενδιαφέρον μια ταινία να σε αναγκάζει να αναζητήσεις περισσότερες πληροφορίες από αυτές που σου παρέχει η ίδια. Να μάθεις περισσότερα για το χώρο και το χρόνο, μέσα στον οποίο κινείται. «Το κρυφό σπαθί του σαμουράι» σού γεννάει μια τέτοια ανάγκη. Θέλεις, οπωσδήποτε, να μάθεις περισσότερα για τους σαμουράι, για τη δυναστεία Σογκούν, για την Ιαπωνία του 19ου αιώνα. Ο Δυτικός θεατής, χωρίς τις απαραίτητες πληροφορίες, συναντάει δυσκολίες στην κατανόηση των ανθρώπινων συμπεριφορών της Απω Ανατολής. Δυσκολεύεται να κατανοήσει τις κοινωνικές δομές, την αυστηρή ιεραρχική πειθαρχία. Και το εθνικό καλλιτεχνικό έργο, φυσικά!

Η ταινία του Γιόζι Γιαμάντα στηρίζεται σε τρία ιστορικά διηγήματα του πολύ καλού και πολύ γνωστού Γιαπωνέζου ιστορικού συγγραφέα Σουχέι Φουτζισάβα (1927-1997). Τα δυο διηγήματα αφορούν σε επιδέξιους και γενναίους ξιφομάχους και το τρίτο, που είναι και ο κορμός της ταινίας, σε μια «ιστορία απαγορευμένης αγάπης»! (Ο σκηνοθέτης και ο συγγραφέας έχουν ξανασυνεργαστεί για τον κινηματογράφο - «Ο Σαμουράι του Λυκόφωτος»).

Βρισκόμαστε στα μέσα του 19ου αιώνα. Πλησιάζουμε, δηλαδή, στα 1868, χρονιά που η κληρονομική εξουσία Σογκούν θα καταργηθεί. (Η δυναστεία Σογκούν, τίτλος φεουδάρχη στρατηγού στην αρχαία Ιαπωνία, κυβέρνησε τη χώρα από 1192 μέχρι το 1868). Η πτώση, βέβαια, αυτής της μακρόχρονης απολυταρχικής φεουδαρχίας δε φέρνει αμέσως και τις αλλαγές στη βάση. Μια σειρά από πράγματα, από θεσμούς και συνήθειες, συνεχίζουν να λειτουργούν. Ανάμεσα σε αυτά και ο πολύ αυστηρός κώδικας τιμής και συμπεριφοράς των σαμουράι. Της κοινωνικής τάξης των πολεμιστών, οι οποίοι αναπτύχθηκαν στην Ιαπωνία στο αυτοκρατορικό παλάτι. Μιας αυστηρής συμπεριφοράς, που δημιούργησε το «έθιμο» της υποχρεωτικής αυτοκτονίας (χαρακίρι), το οποίο εφαρμοζόταν σε περίπτωση θανατικής καταδίκης ή αιχμαλωσίας των πολεμιστών. (Μετά το 1871 η τάξη των σαμουράι προσαρτήθηκε στην αριστοκρατική τάξη της νέας Ιαπωνίας! Τα χαρακίρι εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι τις μέρες μας)!

Μέσα σε ένα τέτοιο ιστορικό, πολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον, ένας τέτοιος σαμουράι, ένας άνθρωπος της τιμής, θα αναγκαστεί από έρωτα να προχωρήσει σε υπέρβαση! Μια υπέρβαση που δεν ήταν ικανός να κάνει πριν κάποιο διάστημα. Οταν η ταξική του συνείδηση δεν του επέτρεψε να παντρευτεί την υπηρέτριά του, την οποία αγαπούσε. Οταν, όμως, «ωρίμασαν» οι συνθήκες, όταν η πτώση της δυναστείας Σογκούν άρχισε να επιταχύνεται, όταν οι σαμουράι αναγκάζονταν να περάσουν από τα ξίφη στα πυροβόλα όπλα, και στη συνέχεια στην αλλαγή αφεντικών, ο ερωτευμένος σαμουράι, βοηθούμενος από τις συνθήκες, έκανε τη δική του ανατροπή. Εισέβαλε στο νέο σπίτι της αγαπημένης του, και με το πρόσχημα ότι ο άντρας της και οι συγγενείς του δεν τη μεταχειρίζονταν καλά, την έφερε πίσω στο δικό του. Εκεί, αφού πάλεψε για μεγάλο διάστημα με τον εαυτό του, τελικά, κατάφερε να νικήσει τις κακές προκαταλήψεις και να της ζητήσει να τον παντρευτεί!

Αυτά όλα σήμερα, και ειδικά στην Ευρώπη, ακούγονται, ίσως,.. φολκλορικά! Οταν, όμως, μεταφερθούμε στα μέσα του 19ου αιώνα, και μάλιστα στη φεουδαρχική Ιαπωνία, τότε φαίνονται αξεπέραστα. Θυμίζουμε πως από το 1633 μέχρι το 1853, που οι Αμερικανοί κατόρθωσαν (με εξαγορές) να ανοίξουν τα λιμάνια στο δυτικό εμπόριο, η Ιαπωνία έζησε σχεδόν τρεις ολόκληρους αιώνες απόλυτου απομονωτισμού! Για να εμποδιστούν οι ιεραποστολικές αποστολές (προτεστάντες, καθολικοί κλπ.), και μέσω αυτών η πορτογαλική, η ολλανδική και η αγγλική αποικιοκρατία, ψηφίστηκε νόμος που απαγόρευε σε οποιοδήποτε ξένο να πατήσει το ιαπωνικό έδαφος!

Αυτή η εξωτερική απομόνωση διευκόλυνε, όπως είναι φυσικό, και την εσωτερική. Η εξουσία λειτούργησε και στους δικούς της πολίτες κατασταλτικά. Τους ανάγκασε να κινούνται μέσα σε κρατικούς και «ηθικούς» δεσμευτικούς νόμους. Νόμους, που χρειάστηκε ακόμα και ο έρωτας για να σπάσουν!

Ο Γιόζι Γιαμάντα, γεννήθηκε στην Οσάκα το 1931. Φέτος συμπληρώνει 41 χρόνια σκηνοθετικής παρουσίας! «Το κρυφό σπαθί του σαμουράι» (είναι η εβδομηκοστή ταινία του), προσπαθεί με σεβασμό στην ιστορία και τις παραδόσεις της πατρίδας του να φωτίσει κάποιες ιστορικές στιγμές που σημάδεψαν τους Ιάπωνες. Η ταινία του είναι μια ερωτική ιστορική λαϊκή χορογραφία. Είναι μια έμπειρη σκηνοθετική δουλιά. Εχεις την αίσθηση πως παρακολουθείς μια λαϊκή όπερα. Με πολύ απλούς τρόπους, χωρίς κινηματογραφικά εφέ, εξεζητημένο μοντάζ ή γωνίες λήψης, με κλασικό, αλλά την ίδια στιγμή φρέσκο κινηματογραφικό τρόπο, μας διηγείται, σε πρώτο πλάνο, μια ερωτική ιστορία. Στο δεύτερο και τρίτο επίπεδο, όμως, στο φόντο της αφήγησης, μας παρέχει χρήσιμες ιστορικές και κοινωνιολογικές πληροφορίες και φέρει μαζί τις μυρουδιές ατόφιου γιαπωνέζικου λαϊκού πολιτισμού.

Παίζουν: Μασατόσι Ναγκάσε, Τασάκου Μάτσου, Χιντετάκα Γοσιόκα, Τομόκο Ταμπάτα, Ρέικο Τακασίμα.