Σε εξέλιξη βρίσκεται ο λεγόμενος εθνικός διάλογος για τη νέα διοικητική δομή της χώρας, με πιθανότερο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της τη μεθεπόμενη αυτοδιοικητική περίοδο, δηλαδή το 2010. Ανεπίσημα, όμως, η σχετική συζήτηση κρατά περίπου δέκα χρόνια, οπότε και οι δυνάμεις που υπηρετούν το σύστημα διαπίστωσαν την «ανάγκη» δημιουργίας ισχυρών διοικητικών μηχανισμών που θα εξασφαλίζουν τα κριτήρια της οικονομικής σύγκλισης που θέτει η ΕΕ, αλλά και καλύτερα πλαίσια δράσης του μεγάλου κεφαλαίου.

Η αρχή έγινε το 1998, με το νόμο περί αναγκαστικών συνενώσεων, τον «Καποδίστρια», ο οποίος έβαζε τα θεμέλια για τον «εκσυγχρονισμό του διοικητικού συστήματος», προδιαγράφοντας για τους δήμους το ρόλο «του αποτελεσματικού διαχειριστή της εξουσίας τους» και του «δυναμικού αποδοχέα νέου μεριδίου στην ανακατανομή της εξουσίας μεταξύ κέντρου και περιφέρειας». Η διαχείριση της εξουσίας (σ.σ. αντιλαϊκής εν προκειμένω) προϋποθέτει, όπως ομολογείται στο σχετικό νόμο, ότι «η αμεσότητα της πολιτικής συμμετοχής που χαρακτήριζε τη δημοκρατική αντιπροσώπευση στις μικρές κοινότητες υποθηκεύεται στο βωμό της αποτελεσματικής διοίκησης».

Συνέχεια του παραπάνω «στόχου» είναι και η προτεινόμενη διοικητική μεταρρύθμιση, η οποία φαίνεται να μειώνει δήμους, περιφέρειες, να καταργεί ως έχουν τις νομαρχίες και να δημιουργεί νέα σχήματα συγκέντρωσης της εξουσίας που θα ασκούν μητροπολιτική διακυβέρνηση. Η θεσμοθέτηση ενός σχήματος μητροπολιτικού δήμου εντός του 2006 ήταν το πρώτο μέτρο που ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Ο νέος αυτοδιοικητικός φορέας θα αναλάβει την υλοποίηση μιας σειράς λειτουργιών - όπως οικονομική ανάπτυξη, χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, κοινωνική πολιτική, περιβάλλον, μεταφορές και πολιτική προστασίας και ασφάλειας.

Πρόκειται δηλαδή για ένα νέο λειτουργικό σχήμα που, με πιο ευέλικτους όρους, θα μπορεί να συνεργάζεται με το ιδιωτικό κεφάλαιο για την άσκηση υπερτοπικών πολιτικών, στην κατεύθυνση που το κράτος - επιτελείο έχει χαράξει. Θα μπορεί με λίγα λόγια να εφαρμόσει την κυρίαρχη πολιτική επιλογή, χωρίς την αντίδραση επιμέρους δήμων ή νομαρχιών και τοπικών κινήσεων, κάτι που είχε «προβλέψει» η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όταν θεσμοθετούσε τον «Καποδίστρια», δηλώνοντας ότι «ο αντιπρόσωπος απομακρύνεται από το βλέμμα του αντιπροσωπευόμενου», ότι δηλαδή περιορίζεται έως μηδενίζεται ο λαϊκός έλεγχος.

Για το ΚΚΕ, για τις δημοτικές παρατάξεις που στηρίζει και δίνουν τη μάχη των εκλογών, το κύριο είναι η όποια διοικητική δομή να ενισχύει την εργατική τάξη, τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Το κύριο είναι ποιος κερδίζει και ποιος χάνει από τα αποτελέσματα της όποιας ανάπτυξης εμφανίζεται στην ελληνική οικονομία.