Η Κύπρος, λόγω της στρατηγικής της θέσης για τους δρόμους του πετρελαίου, αποτελούσε και αποτελεί το μήλον της Εριδος για τους ιμπεριαλιστές του σήμερα και του χτες που προσπαθούσαν να την ελέγξουν και να την υποτάξουν για να εξυπηρετήσουν τα σχέδιά τους. Οι κατοχικές εναλλαγές και η συνεχής καταπίεση του κυπριακού λαού από τους αποικιοκράτες και κατακτητές του γέννησε την ανάγκη για την ύπαρξη ενός Κομμουνιστικού Κόμματος, που θα έμπαινε μπροστά στις απαιτήσεις του λαού για ελευθερία και ανεξαρτησία, αλλά και θα διεκδικούσε δικαιώματα για τους εργαζόμενους, που υπό τον αγγλικό ζυγό, βρισκόταν σε κατάσταση εξαθλίωσης.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου υπήρξε γνήσιο παιδί των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν στην πρώτη δεκαετία μετά τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Στις ώριμες πλέον συνθήκες στην κυπριακή κοινωνία, για την οργάνωση της εργατικής τάξης στο δικό της κόμμα, η νικηφόρα Οχτωβριανή Επανάσταση έδωσε ώθηση στους πρωτοπόρους Κύπριους κομμουνιστές να βάλουν το θεμέλιο λίθο της ίδρυσης του κόμματος και να φτάσουν τελικά στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚΚ, στις 15 και 16 Αυγούστου του 1926.

Οι πρώτες κινήσεις της δημιουργία του ΚΚΚ έγιναν το 1922, με τις πρώτες Κομματικές Οργανώσεις να συνθέτονται στη Λεμεσό. Το 1926, πραγματοποιείται το Α΄ Συνέδριο του Κόμματος. Το 1941 το κόμμα, και ενώ η χώρα βρίσκεται ακόμα υπό το βρετανικό ζυγό, για να αντιπαρέλθει την παρανομία, δημιουργεί το Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού, το οποίο έχει παράλληλη δράση με το ΚΚΚ. Το 1944 το ΚΚΚ και το ΑΚΕΛ συγχωνεύονται στο ΑΚΕΛ, το οποίο το 1955 βγαίνει εκτός νόμου...

Ο Λεωνίδας Στρίγγος, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του ΚΚΚ και αργότερα μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ, σε μαρτυρία του για τις πρώτες κινήσεις ίδρυσης του κόμματος στην Κύπρο, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η πρώτη Κομματική Οργάνωση της Κύπρου (Λεμεσού) συγκροτήθηκε τον Οκτώβρη ή Νοέμβρη του 1922 από τους εξής συντρόφους, που είχαν και την πρωτοβουλία. α) Κώστας Χριστοδουλίδης, μαραγκός, και κατόπιν τυπογράφος (πέθανε). β) Χριστόδουλος Χριστοδουλίδης, υπάλληλος (πέθανε). γ) Λεωνίδας Στρίγγος, υπάλληλος. δ) Δημήτρης Χρυσοστομίδης, υπάλληλος (πέθανε). ε) Σολέας υπάλληλος. στ) Ενας εργάτης από τα χυτήρια του Κυριακίδη (δε θυμάμαι το όνομά του). ζ) Ενας μικροεπαγγελματίας με μικρή ταβέρνα (επίσης δε θυμάμαι το όνομά του)».

Η δράση και η επίδραση του κόμματος προσελκύει και άλλα μέλη, με αποτέλεσμα μέχρι τα τέλη του 1924 να έχει περίπου 35 μέλη στη Λεμεσό και επαφές με τη Λάρνακα και τη Λευκωσία. Η έδρα του συστεγαζόταν με τα συνδικάτα, γεγονός που δείχνει και τη στενή σχέση του κόμματος με αυτά, καθώς τόσο το ΚΚΚ, όσο και το ΑΚΕΛ μετέπειτα, στήριξαν το συνδικαλισμό και τη δημιουργία συνεταιρισμών, με αποτέλεσμα να ηγείται μέχρι σήμερα των μεγαλύτερων εργατικών συνδικάτων της μεγαλονήσου, όπως είναι η Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία (ΠΕΟ).

Οπως προαναφέραμε, σημαντικό ρόλο στη γέννηση του κόμματος, διαδραμάτισε η νικηφόρα Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, αλλά και η ύπαρξη μιας μαχητικής εργατικής τάξης στη Λεμεσό, σε συνδυασμό με τη διάδοση των μαρξιστικών ιδεών.

Σε εκείνη τη χρονική περίοδο, είχε ξεκινήσει να τίθεται στα προοδευτικά στοιχεία του νησιού, το πρόβλημα της απαλλαγής της χώρας από την αγγλική κατοχή, γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάγκη ύπαρξης ενός κομμουνιστικού κόμματος.

Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λ. Στρίγγος, «η Σοβιετική Ενωση μόλις τότε έβγαινε από τον εμφύλιο πόλεμο, κι αντιμετώπιζε τεράστιες δυσκολίες. Ο αντικομμουνισμός εμφάνιζε τις πιο τερατώδεις μορφές. Ομως, οι επαναστατικές ιδέες και η αίγλη της ΣΕ άρχισαν να κατακτούν έδαφος μέσα στην εργατική τάξη, ιδιαίτερα στην εργαζόμενη νεολαία. Σ' αυτό βοήθησαν πολύ ο "Ριζοσπάστης", όργανο της ΚΕ του Σοσιαλεργατικού Κόμματος της Ελλάδας, που τον παίρναμε καθημερινά, η "Κομμουνιστική Επιθεώρηση", που την παίρναμε επίσης τακτικά, καθώς και μια σειρά μαρξιστικές εκδόσεις, που άρχισαν να εκδίδονται στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η πρώτη ΚΟ της Λεμεσού κατάφερε να ξεπεράσει ιδιαίτερες δυσκολίες, γιατί αντλούσε δύναμη από τη στενή επαφή της με τους εργάτες και τις ιδέες του μαρξισμού - λενινισμού. Τη στήριξαν ο ζήλος και η αφοσίωση των μελών της που έδιναν έως και το 1/3 του μισθού τους, προκειμένου να λειτουργήσει, να στήσει την εφημερίδα της, τον «Πυρσό», ν' αυξήσει τα μέλη της, να βοηθήσει στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, και να θέσει σε αρκετές χιλιάδες από τους πρωτοπόρους εργάτες το θέμα της απαλλαγής του νησιού από τον ιμπεριαλιστικό ζυγό.

Η συγκρότηση της Οργάνωσης που αποτέλεσε τον πυρήνα του ΚΚΚ και μετέπειτα του ΑΚΕΛ, στηρίχτηκε στις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς, με την οποία προσπάθησε να έχει επαφές και το πέτυχε στα τέλη του 1924 και στις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Πιστή στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, δεν παρέκκλινε της πορείας της, ενώ δε δίστασε και να διαγράψει μέλη της τα οποία έκαναν εκπτώσεις στις αρχές τους ή έδειχναν διάθεση υποχώρησης και συμβιβασμού.

Η πολιτική της δραστηριότητα προσανατολιζόταν στην έκδοση της εβδομαδιαίας πολιτικής εφημερίδας «Πυρσός» από τα τέλη του 1922, με ιδιαίτερη αναφορά στα ζητήματα των εργαζομένων, ενώ υποστήριξε την απαλλαγή του νησιού από τον αγγλικό ιμπεριαλισμό, καλλιεργώντας μαρξιστικές ιδέες. Βασικό μέλημα της Οργάνωσης ήταν η ανάπτυξη του συνδικαλισμού και η διοίκησή του από πρωτοπόρους εργάτες. Συνεργάστηκε και δημιούργησε αδελφικές σχέσεις με το τουρκικό στοιχείο, όπου κέρδισε και οπαδούς.

Τέλη του 1923 ή στις αρχές του 1924 συνήλθε στη Λευκωσία σύσκεψη, στην οποία πήραν μέρος εκπρόσωποι της Κομματικής Οργάνωσης, ο γραμματέας του τότε μικρού αγροτικού κόμματος και δυο χοτζάδες από την τούρκικη μειονότητα, και εξέτασαν το πρόβλημα των αγροτικών χρεών, φλέγον τότε ζήτημα.

Η Οργάνωση της Λεμεσού δεν παρέλειψε να ασχοληθεί και με τη μόρφωση των μελών της. Με βάση τα βιβλία που υπήρχαν, οργάνωσε μαθήματα και διαλέξεις.

Αυτή η Οργάνωση αποτέλεσε το πρόπλασμα από το οποίο δημιουργήθηκε το ΚΚΚ και το ΑΚΕΛ. Η νεαρή τότε εργατική τάξη της Κύπρου έβρισκε καθοδήγηση στο δικό της κόμμα, μπαίνοντας αυτοδύναμα πια στον αγώνα για τα εργασιακά δικαιώματα, τις κοινωνικές κατακτήσεις, αλλά και στον απελευθερωτικό αγώνα κατά του βρετανικού ζυγού.

Ως αποτέλεσμα της δουλιάς του νεαρού ΚΚΚ και της συνέπειας των μελών του ήταν η ίδρυση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, οι οποίες παρά τα απαγορευτικά μέτρα της δεκαετίας του '30 από τους Αγγλους αποικιοκράτες, αναπτύσσονται ραγδαία, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό εργατών. Τότε ξεσπούν και οι πρώτοι αγώνες των Κυπρίων εργατών.

Στη δεκαετία του '40 ιδρύεται το ΑΚΕΛ, το οποίο και διαδέχεται το ΚΚΚ, ως άξιος συνεχιστής του, όπου το κόμμα της εργατικής τάξης του νησιού ανδρώνεται και δυναμώνει συνεχώς, καθιερώνεται στη συνείδηση των λαϊκών στρωμάτων, ως ο σημαιοφόρος των αγώνων για εθνική απελευθέρωση, δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο.

Την Πρωτομαγιά του 1926 το ΚΚΚ δημοσιεύει μανιφέστο προς τους Κύπριους εργατοαγρότες και φτωχούς βιοπαλαιστές, καλώντας τους να αφήσουν «τις προλήψεις, να σκεφθούν λογικά να κοιτάξουν γύρω τους την ανησυχία που τους κυριεύει και στο τέλος θα δουν ότι το μόνο που τους λέει είναι η αλήθεια. Η δυστυχία και το ξεκλήρισμα δεν οφείλεται παρά μονάχα σ' εκείνους που μέχρι χτες αναγνωρίζατε σαν ηγέτες - συνεχίζει - και που τους αφήνατε να συντελούν στην καταστροφή σας με το να στάζουν στην ψυχή σας τα υπνωτικά τους: τους πατριωτισμούς τους και τους σεβασμούς για τα υποκείμενά τους. Η εκστρατεία τους εναντίον μας, με συκοφαντίες, εξορκισμούς, παλικαρισμούς και με άλλα χίλια ηθικά και ανήθικα μέσα δείχνει τους φόβους τους για το ξύπνημά σας, γιατί αντί την ταπεινή ματιά σας ξέρουν ότι θα αντικρίζουν το μέτωπο υπερήφανο ψηλά και τη γροθιά σας απειλητική».

Με προκηρύξεις του, το ΚΚΚ από την ίδρυσή του απευθύνεται στους εργάτες, αλλά και στους ανέργους: «Σε προκαλεί να κινηθείς, να οργανωθείς και να ζητήσεις τα δικαιώματά σου στη ζωή από τους πλούσιους εκμεταλλευτές της δουλειάς και της δυστυχίας σου και τον ξένο κυρίαρχο που απομυζά το αίμα μας». Τους καλεί να οργανωθούν και να παλέψουν για τα δικαιώματά τους, να υψώσουν ανάστημα σε κατακτητές και εργοδότες...

Η δράση του ΚΚΚ και του ΑΚΕΛ δεν περνά απαρατήρητη από τις κατοχικές δυνάμεις. Το Δεκέμβρη του 1955, όπως αναφέρει ο Αντώνης Γλυκερίου, ως αποκορύφωμα των προσπαθειών της δεξιάς να διαλύσουν το κόμμα, «Αγγλοι αποικιοκράτες προγράφουν το ΑΚΕΛ, συλλαμβάνουν και φυλακίζουν 135 στελέχη του, λεηλατούν και καταστρέφουν τα γραφεία του, καθώς και την εφημερίδα "Νέος Δημοκράτης". Ολη η περιουσία του ΑΚΕΛ κατάσχεται».

Το ΑΚΕΛ, μέχρι σήμερα, δε σταμάτησε ποτέ να είναι στο πλευρό του Κύπριου εργάτη και αγρότη. Υπερασπίζεται τα συμφέροντά του και διεκδικεί τα δικαιώματά του, πιστό στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, δεν έχει σταματήσει από την ίδρυσή του να επιδιώκει την απελευθέρωση της Κύπρου από τους κατακτητές της, ενώ υποστηρίζει την ενότητα και την ισότητα των δύο κοινοτήτων, Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, χωρίς διακρίσεις, με ίσα δικαιώματα. Από το 1974 και το χουντικό πραξικόπημα, που διχοτόμησε τη μεγαλόνησο, μάχεται για την εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, στα πλαίσια μιας διζωνικής - δικοινοτικής ομοσπονδίας...