Ηταν 6 του Οκτώβρη του 1976 όταν ακροδεξιοί παραστρατιωτικοί βγήκαν στους δρόμους της καρδιάς της Μπανγκόκ, όπου φοιτητές του πανεπιστημίου Ταμασάτ είχαν συγκεντρωθεί για να διαδηλώσουν. Στις ταραχές που ξέσπασαν ο απολογισμός έφθασε τους 41 νεκρούς και 3.000 συλληφθέντες, θυμάται ο ιστορικός Τσαλόνγκ Σουντραβάνιτς, φοιτητής τότε. Οταν βγήκε από τη φυλακή, δύο χρόνια αργότερα, κατέφυγε στις ζούγκλες κοντά στη μεθόριο με τη Βιρμανία, όπου εντάχθηκε στο αντάρτικο του ΚΚ Ταϊλάνδης, στις τάξεις του οποίου πολέμησε για πολλά χρόνια - πριν σχεδόν όλα τα μέλη του εξοντωθούν, εξοριστούν ή αιχμαλωτιστούν. Τον Ιούνη, ο Τσαλόνγκ δήλωνε ότι αν κρίνει κανείς από την επανάληψη της σφαγής στις διαδηλώσεις εναντίον μιας άλλης χούντας το 1992 και τη φετινή πολιτική κρίση, οι Ταϊλανδοί «δε διδάχθηκαν τίποτα»¹. Η χώρα, οι τουριστικοί ξεναγοί στην οποία υπερηφανεύονται ότι «δεν έγινε ποτέ αποικία», μετατράπηκε έκτοτε σε προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ στον ψυχρό πόλεμο, στο μέτωπο του Βιετνάμ, και χάρη στην αθρόα αμερικανική βοήθεια αναδείχτηκε σε μια από τις λεγόμενες Ασιατικές Τίγρεις. Παρ' όλ' αυτά, έγραφε το Μάη ένας αναλυτής², το Βασίλειο της Ταϊλάνδης «ποτέ δεν έγινε πραγματική δημοκρατία», αλλά πάντοτε, «όπως αναφέρεται στην παράδοξη αγγλική μετάφραση του Συντάγματος του 1997, είχε μια δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης με τον Βασιλέα ως Αρχηγό του Κράτους».

Τριάντα χρόνια μετά, η Ταϊλάνδη βρίσκεται, για άλλη μια φορά, υπό μια χούντα: Ο πρωθυπουργός Τάκσιν Σιναουάτρα ανατράπηκε στις 19 του Σεπτέμβρη 2006, ενώ βρισκόταν στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Την περασμένη Κυριακή, οι πραξικοπηματίες διόρισαν έναν απόστρατο στρατηγό, τον Σουραγιούντ Σουλανόντ, «πολιτικό» πρωθυπουργό, με τις ευλογίες του βασιλιά Μπουμιμπόλ Αμπντουλγιαντέτζ. Ο στρατηγός ε.α., σύμβουλος του παλατιού, «προτιμήθηκε» έναντι υποψηφίων όπως ο πρώην πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Σουπατσάι Πανιτσπάκντι, διότι οι πραξικοπηματίες στρατηγοί «επέλεξαν να προτάξουν την "εθνική σταθερότητα" έναντι της "διεθνούς εικόνας"» της χώρας, όπως το διατύπωσε η εφημερίδα «The Nation»³. Ο πρώην επικεφαλής των ειδικών δυνάμεων προβάλλεται ως «δημοκρατικός». Στην πραγματικότητα είναι αμείλικτος όσο και οι πραξικοπηματίες υπό τον μουσουλμάνο⁴ επικεφαλής του επιτελείου, στρατηγό Σόντι Μπουνιαρατγκλίν.

Ο νέος «πολιτικός» πρωθυπουργός κατέστησε σαφές ότι, μέχρι τον επόμενο μήνα τουλάχιστον, ο στρατιωτικός νόμος που έχουν κηρύξει οι πραξικοπηματίες θα παραμείνει σε ισχύ. Ο Σουραγιούντ - που, ως αξιωματικός, διοικούσε τις δυνάμεις οι οποίες σφαγίασαν δεκάδες διαδηλωτές φοιτητές που διαμαρτύρονταν εναντίον της χούντας του στρατηγού Σουσίντα Κραπραγιούν το 1992 - είναι σαρξ εκ της σαρκός της χούντας, η οποία, για αρκετούς αναλυτές, θυμίζει αυτήν του Πακιστανού στρατηγού Περβέζ Μουσάραφ, του «διάσημου» συμμάχου των ΗΠΑ στη ΝΑ Ασία⁵. Οι αναλογίες είναι πολλές: Το πραξικόπημα ήταν αναίμακτο, η μέση τάξη στηρίζει αναφανδόν τους πραξικοπηματίες, οι ΗΠΑ ανέχονται - εμμέσως υποστηρίζουν - τη χούντα καλώντας με άκρατη υποκρισία για την «αποκατάσταση της δημοκρατίας το ταχύτερο», οι μπίζνες συνεχίζονται ως συνήθως.

Ο σύγχρονος οικονομικός σχηματισμός της καπιταλιστικής Ταϊλάνδης άρχισε να παίρνει τη σημερινή του μορφή τη δεκαετία του 1960, όταν το βασίλειο βρέθηκε «στην πρώτη γραμμή του αντικομμουνιστικού μετώπου»⁶. Στη χώρα των 26 εκατομμυρίων, τότε, το 80% του εργατικού δυναμικού απασχολούνταν στη γεωργία, το βασικό εξαγωγικό τομέα. Ωστόσο, με πολιτικές συνταγογραφημένες από την Παγκόσμια Τράπεζα, το πάλαι ποτέ Σιάμ μετατράπηκε σε μια χώρα που βασικά καλύπτει «ανάγκες» των ΗΠΑ: Ο σεξοτουρισμός και ο τουρισμός είναι μόνο οι πιο προφανείς εκφάνσεις της μετατροπής, όχι ασφαλώς οι μόνες. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μετά από διάφορα προγράμματα «δομικών μεταρρυθμίσεων», η βιομηχανία αντικαθιστούσε τη γεωργία ως ο κυριότερος τομέας οικονομικής δραστηριότητας. Οι τέσσερις δεκαετίες αδιάλειπτης οικονομικής ανάπτυξης αύξησαν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ από 100 δολάρια το 1961 σε 2.750 το 1995 - πράγμα που φυσικά σηματοδότησε μια μαζική εξαγορά συνειδήσεων.

Η κυβέρνηση Σιναουάτρα σήμανε την πρώτη ανάληψη της εξουσίας στην Ταϊλάνδη από τους ίδιους τους μεγαλο-καπιταλιστές. Ο δισεκατομμυριούχος πρωθυπουργός, που αναδείχτηκε υποσχόμενος να μην εφαρμόσει τα προγράμματα της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ξέχασε γρήγορα τις λαϊκίστικες υποσχέσεις του, εφάρμοσε αγρίως νεοφιλελεύθερα μέτρα, κυβέρνησε βασιζόμενος (και) στην καταλυτική και ευρύτατη διαφθορά, πλούτισε ακόμη περισσότερο και επιχείρησε μια μεταμόρφωση των δομών της εξουσίας, με στόχο να τη μεταλαμπαδεύσει από το παλάτι και το στρατό στους φορείς του κεφαλαίου. Το τελευταίο σκέλος του «οράματός» του δημιούργησε τις τριβές που έμελλαν να τον ανατρέψουν. Η διανομή ψιχίων που έκανε «γενναιόδωρα» προς το λαό δεν τον έσωσαν από την ταϊλανδική εκδοχή του «βαθέος κράτους», που έχει προβεί σε 18 πραξικοπήματα από το 1932.

Οι εξελίξεις «δυσαρεστούν» την κυβέρνηση των ΗΠΑ, όχι μόνο διότι αναβάλλεται η κύρωση της σχεδόν έτοιμης συμφωνίας «ελεύθερου» εμπορίου, αλλά κι επειδή «αναγκάζεται» να αναστείλει τις πωλήσεις όπλων προς έναν από τους καλύτερους πελάτες της στην Ασία. Η Κοντολίζα Ράις την περασμένη βδομάδα κάλεσε τη χούντα να «επιστρέψει στη δημοκρατική οδό πολύ πολύ γρήγορα», επισείοντας το ότι η στρατιωτική βοήθεια 24 εκατ. δολαρίων και οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις που ήταν προγραμματισμένες ακυρώνονται⁷. Πάντως, η Ουάσιγκτον δε δικαιούται να παριστάνει την «αθώα» για το πραξικόπημα. Η Φρίντα Μπέριγκαν του Κέντρου Τεκμηρίωσης για το Εμπόριο Οπλων του Ινστιτούτου Διεθνούς Πολιτικής (Νέα Υόρκη) επισημαίνει πως οι ΗΠΑ έχουν εκπαιδεύσει στην «αντιτρομοκρατία» τις ειδικές δυνάμεις της Ταϊλάνδης - απ' αυτές, ακριβώς, προήλθαν όλοι οι πραξικοπηματίες. Μένει να φανεί πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, αλλά φαντάζει βέβαιη η αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ-Ταϊλάνδης μόλις στηθεί μια «πολιτική» κυβέρνηση από τη χούντα, ή, το αργότερο, το 2007, όταν θα γίνουν οι «εκλογές» που υπόσχονται οι στρατηγοί.

Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν κάτι ακόμη: Οι ανεκπλήρωτες υποσχέσεις του Σιναουάτρα - που παραμένει στο Λονδίνο υπό το φόβο της φυλάκισής του για τα σκάνδαλα που τον βαρύνουν - προς το λαό είχαν δημιουργήσει αναμονές, όπως και οι υποσχέσεις του συνασπισμού των αντιπάλων του, της (παρελκυστικά ονομασμένης) Λαϊκής Συμμαχίας για τη Δημοκρατία (ΛΣΔ). Οταν έγινε το πραξικόπημα αναμένονταν νέες μαζικές διαδηλώσεις. Οι κινητοποιήσεις εξέφραζαν τη λαϊκή δυσαρέσκεια, το διακαή πόθο πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής - έστω κι αν η ΛΣΔ ήταν ένα σχήμα κυριαρχούμενο από «αντίπαλους» του πρωθυπουργού ολιγάρχες. Η δημοκρατία έγινε «άβολη» για τους φορείς της εξουσίας, εξήγησε ο ακαδημαϊκός Ζιλ Ουνγκπακόρν⁸: Οι πολίτες απαιτούσαν μια πολιτική υπέρ των φτωχών. Πράγμα ασυγχώρητο.

Αλλά η λαϊκή δυσαρέσκεια, έστω κι αν αποσιωπάται, αφού στα ΜΜΕ κυριαρχούν οι εκδηλώσεις των υποστηρικτών των πραξικοπηματιών, είναι εκεί και αργά ή γρήγορα θα ξεσπάσει.

----------

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Subhatra Bhumiprabhas, «Lessons from a massacre», The Nation (Μπανγκόκ), 30 του Ιούνη 2006.

2. Kasian Tejapira, «Toppling Thaksin», New Left Review 39, Μάης-Ιούνης 2006, σελ. 5-37.

3. Αναφέρεται από τον John Roberts, «Thailand's military junta tightens its hold on power», World Socialist, 3 του Οκτώβρη 2006.

4. Το ότι ο επικεφαλής της χούντας είναι μουσουλμάνος, σε μια χώρα στο νότιο τμήμα της οποίας, που χαρακτηρίζεται υπανάπτυκτο (14% του πληθυσμού, 9% του ΑΕΠ), μαίνεται μια μουσουλμανική εξέγερση με τουλάχιστον 2.000 νεκρούς από το 2003, αποτελεί ασφαλώς ειρωνεία, αλλά ο Σόντι είναι πρωτίστως πιστός στο στρατό και στο βασιλιά - ο τελευταίος, ας σημειωθεί, συγχέει σκόπιμα το θώκο με την ιδιότυπη μορφή βουδισμού, που αποτελεί το επίσημο θρήσκευμα (ως τέτοιο εκφαίνεται, έστω κι αν δεν είναι με βάση την τυπική θρησκειολογία) στην Ταϊλάνδη.

5. Walden Bello, «A Siamese Tragedy», Foreign Policy In Focus, 29 του Σεπτέμβρη 2006.

6. Tejapira, όπ. π.

7. Οι δηλώσεις Ράις στην εφημερίδα «The Wall Street Journal», αναφέρονται από τον Roberts, όπ. π.

8. Οι δηλώσεις του στην εφημερίδα «Independent». Παρατίθενται από τους John Roberts και Peter Symonds, «Thailand's coup leaders suppress democratic rights», World Socialist, 25 του Σεπτέμβρη 2006.