Σύντροφοι! Γιορτάζουμε την επέτειο της επανάστασής μας σε μια στιγμή που στο διεθνές εργατικό κίνημα διαδραματίζονται γεγονότα υψίστης σημασίας και που ακόμη και για τα πιο σκεπτικιστικά, ακόμη και για τα πιο δύσπιστα στοιχεία της εργατικής τάξης και των εργαζομένων έγινε ολοφάνερο ότι ο παγκόσμιος πόλεμος δε θα τελειώσει με συμφωνίες ή εκβιασμούς των παλιών κυβερνήσεων και της παλιάς κυρίαρχης αστικής τάξης, ότι ο πόλεμος οδηγεί όχι μόνο τη Ρωσία, αλλά και όλο τον κόσμο στην παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση, στη νίκη των εργατών κατά του κεφαλαίου, που έπνιξε στο αίμα όλη τη γη και δείχνει, ύστερα από όλες τις βιαιότητες και τις θηριωδίες του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ότι ο αγγλογαλλικός ιμπεριαλισμός, με την υποστήριξη της Αυστρίας και της Γερμανίας, ακολουθεί την ίδια πολιτική.

Τη μέρα που γιορτάζουμε την επέτειο της επανάστασης καλό είναι να ρίξουμε μια ματιά στο δρόμο που αυτή πέρασε. Χρειάστηκε να αρχίσουμε την επανάστασή μας σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, σε τέτοιες συνθήκες δε θα ξαναβρεθεί καμιά από τις μελλοντικές εργατικές επαναστάσεις στον κόσμο, και γι' αυτό έχει ξεχωριστή σπουδαιότητα να δοκιμάσουμε να φωτίσουμε στο σύνολό του το δρόμο που διανύσαμε, να δούμε τι πετύχαμε στο διάστημα αυτό και κατά πόσο προετοιμαστήκαμε μέσα σ' αυτό το χρόνο για το κύριο, το πραγματικό, το αποφασιστικό, το θεμελιακό μας καθήκον. Πρέπει να αποτελούμε ένα μέρος των τμημάτων, μέρος της παγκόσμιας προλεταριακής και σοσιαλιστικής στρατιάς. Αντιλαμβανόμασταν πάντα ότι, αν έλαχε σε μας να αρχίσουμε την επανάσταση που αναπτυσσόταν μέσα από την παγκόσμια πάλη, αυτό δε χρωστιέται σε τίποτε ιδιαίτερα προτερήματα του ρώσικου προλεταριάτου, ούτε στο ότι αυτό προπορευόταν από τους άλλους, απεναντίας, μόνο μια ιδιαίτερη κατάσταση αδυναμίας, καθυστέρησης του καπιταλισμού και εξαιρετικά αντίξοες πολεμικο-στρατηγικές περιστάσεις μας έκαναν μέσα στην εξέλιξη των γεγονότων να καταλάβουμε θέση μπροστά από τα αλλά τμήματα, χωρίς να τα περιμένουμε να μας πλησιάσουν και να ξεσηκωθούν κι αυτά. Κάνουμε τώρα τον απολογισμό μας για να δούμε κατά πόσο προετοιμαστήκαμε για τις μάχες που μας περιμένουν στην επερχόμενη επανάστασή μας.

Ε, λοιπόν, σύντροφοι, βάζοντας στον εαυτό μας το ερώτημα τι έχουμε κάνει σε μεγάλη κλίμακα μέσα σ' αυτό το χρόνο, πρέπει να πούμε ότι κάναμε τα έξης: από τον εργατικό έλεγχο, αυτά τα πρώτα βήματα της εργατικής τάξης, από τη διαχείριση όλων των μέσων που διαθέτει η χώρα, περάσαμε κατευθείαν στην οργάνωση της διεύθυνσης της βιομηχανίας από τους εργάτες, από την πάλη όλης της αγροτιάς για γη, από την πάλη των αγροτών ενάντια στους τσιφλικάδες, από μια πάλη που είχε πανεθνικό, αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα, φτάσαμε στο σημείο να ξεχωρίσουν στο χωριό τα προλεταριακά και μισοπρολεταριακά στοιχεία, να ξεχωρίσουν εκείνοι που δουλεύουν πιο πολύ, εκείνοι που είναι εκμεταλλευόμενοι και να καταπιαστούν με την οικοδόμηση της νέας ζωής, η πιο καταπιεζόμενη μερίδα του χωριού αποδύθηκε σε ολόψυχο αγώνα κατά της αστικής τάξης, συμπεριλαμβανομένης και της δικής της αστικής τάξης του χωριού - των κουλάκων.

Παρακάτω. Από τα πρώτα βήματα της σοβιετικής οργάνωσης φτάσαμε στο σημείο, όπως σωστά παρατήρησε ο σύντροφος Σβερντλόφ που άνοιξε το συνέδριο, να μην υπάρχει στη Ρωσία μέρος, όσο απομακρυσμένο και αν είναι, όπου να μην έχει εδραιωθεί η σοβιετική οργάνωση και να μην αποτελεί ενιαίο τμήμα του Σοβιετικού Συντάγματος, καταρτισμένου με βάση την πολύχρονη πείρα της πάλης όλων των εργαζομένων και των καταπιεζομένων.

Από μια κατάσταση όπου ήμασταν εντελώς ανυπεράσπιστοι, όταν ο τελευταίος τετράχρονος πόλεμος είχε αφήσει στις μάζες όχι μόνο το μίσος καταπιεζόμενων ανθρώπων, αλλά και την αποστροφή και μια τρομερή κούραση και εξάντληση που καταδίκασε την επανάσταση να περάσει από την πιο δύσκολη, την πιο επώδυνη περίοδο, όταν ήμασταν ανυπεράσπιστοι στα χτυπήματα του γερμανικού και του αυστριακού ιμπεριαλισμού - από την κατάσταση αυτή φτάσαμε να έχουμε έναν κραταιό Κόκκινο Στρατό. Τέλος, το πιο σπουδαίο είναι ότι από τη διεθνή απομόνωση, από την οποία υποφέραμε από τον Οχτώβρη και στις αρχές αυτού του χρόνου, φτάσαμε σε μια τέτοια κατάσταση όπου ο μοναδικός, αλλά σταθερός σύμμαχός μας - οι εργαζόμενοι και οι καταπιεζόμενοι όλων των χωρών - ξεσηκώθηκε επιτέλους στην πάλη, όπου βλέπουμε ότι ηγέτες του δυτικοευρωπαϊκού προλεταριάτου, όπως ο Λίμπκνεχτ και ο Αντλερ - που πλήρωσαν με πολύμηνα κάτεργα τις θαρραλέες, ηρωικές τους απόπειρες να υψώσουν τη φωνή τους ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο - όπου, λοιπόν, βλέπουμε ότι οι ηγέτες αυτοί είναι ελεύθεροι, γιατί την απελευθέρωσή τους την επέβαλε η εργατική επανάσταση της Βιέννης και του Βερολίνου, που ανεβαίνει όχι μέρα με τη μέρα, αλλά ώρα με την ώρα. Από την απομόνωση φτάσαμε σε μια τέτοια κατάσταση, όπου βρισκόμαστε χέρι - χέρι, πλάι - πλάι με τους διεθνείς συμμάχους μας. Να ποιο είναι το βασικό που πετύχαμε μέσα σ' αυτό το χρόνο. Και ας μου επιτραπεί να μιλήσω με λίγα λόγια γι' αυτό το δρόμο, γι' αυτή τη μεταβολή.

Σύντροφοι, στην αρχή το σύνθημά μας ήταν ο εργατικός έλεγχος. Λέγαμε: παρόλες τις υποσχέσεις της κυβέρνησης Κερένσκι, το κεφάλαιο εξακολουθεί να σαμποτάρει την παραγωγή της χώρας, εξαρθρώνοντάς την όλο και πιο πολύ. Βλέπουμε τώρα ότι τα πράγματα τραβούσαν για αποσύνθεση και ότι το πρώτο βασικό υποχρεωτικό βήμα για κάθε σοσιαλιστική, εργατική κυβέρνηση πρέπει να είναι ο εργατικός έλεγχος. Δε θεσπίσαμε μονομιάς το σοσιαλισμό σε όλη τη βιομηχανία μας, γιατί ο σοσιαλισμός μπορεί να διαμορφωθεί και να εδραιωθεί μόνο όταν η εργατική τάξη μάθει να διευθύνει, όταν εδραιωθεί το κύρος των εργατικών μαζών. Χωρίς αυτό ο σοσιαλισμός παραμένει απλώς ευσεβής πόθος. Γι' αυτό καθιερώσαμε τον εργατικό έλεγχο, ξέροντας ότι αυτό είναι μέτρο αντιφατικό, μέτρο ελλιπές, αλλά απαραίτητο για να καταπιαστούν μόνοι τους οι εργάτες με το μεγάλο έργο της οικοδόμησης της βιομηχανίας μιας απέραντης χώρας χωρίς εκμεταλλευτές, ενάντια στους εκμεταλλευτές. Και όποιος, σύντροφοι, πήρε άμεσα ή και έμμεσα μέρος σ' αυτή την οικοδόμηση, όποιος έχει δοκιμάσει όλη την καταπίεση και τις θηριωδίες του παλιού καπιταλιστικού καθεστώτος, διδάχτηκε πολλά, πάρα πολλά.

Ξέρουμε ότι έχουμε πραγματοποιήσει λίγα πράγματα. Ξέρουμε ότι σε μια τόσο καθυστερημένη και ρημαγμένη χώρα, όπου τόσα εμπόδια και φραγμούς έβαζαν στην εργατική τάξη, χρειάζεται πολύς καιρός για να μάθει η τάξη αυτή να διευθύνει τη βιομηχανία, θεωρούμε ότι το πιο σπουδαίο και το πιο πολύτιμο είναι πως με τη δουλιά αυτή καταπιάστηκαν οι ίδιοι οι εργάτες, πως από τον εργατικό έλεγχο, που έμελλε να παραμείνει χαώδης, σκόρπιος, χειροτεχνικός και ελλιπής σε όλους τους κυριότερους κλάδους της βιομηχανίας, φτάσαμε στη διεύθυνση της βιομηχανίας από τους εργάτες σε πανεθνική κλίμακα.

Αλλαξε η κατάσταση στα συνδικάτα. Κυριότερο καθήκον τους έγινε - να προωθούν αντιπροσώπους τους σε όλες τις γενικές διευθύνσεις και στα κέντρα, σε όλες τις νέες εκείνες οργανώσεις που κληρονόμησαν από τον καπιταλισμό μια βιομηχανία καταστραμμένη, βιομηχανία που σαμποτάριζε ενσυνείδητα. Και καταπιάστηκαν με την εκπλήρωση του καθήκοντος αυτού δίχως τη βοήθεια των διανοουμένων, που από μιας αρχής έταξαν σαν σκοπό τους να εκμεταλλευτούν τη γνώση και την ανώτερη μόρφωση - αποτέλεσμα των επιστημονικών γνώσεων που συσσώρευσε η ανθρωπότητα - όπως και τα εκμεταλλεύτηκαν όλα αυτά για να υποσκάψουν το έργο του σοσιαλισμού, για να χρησιμοποιήσουν την επιστήμη όχι για να βοηθήσει τις μάζες να οργανώσουν μια κοινωνική, λαϊκή οικονομία χωρίς εκμεταλλευτές. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν τάξει σαν σκοπό τους να χρησιμοποιήσουν την επιστήμη για να βάζουν τροχοπέδη, για να βάζουν εμπόδια στους εργάτες που καταπιάστηκαν με τη δουλιά της διεύθυνσης, αλλά ήταν λιγότερο καταρτισμένοι για τη δουλιά αυτή και μπορούμε να πούμε ότι το βασικό εμπόδιο συντρίφτηκε. Αυτή η δουλιά ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Το σαμποτάζ όλων των στοιχείων που έκλιναν προς την αστική τάξη συντρίφτηκε. Παρά τα τεράστια εμπόδια, οι εργάτες κατάφεραν να κάνουν αυτό το βασικό βήμα, βάζοντας έτσι τα θεμέλια του σοσιαλισμού. Δεν υπερβάλλουμε καθόλου και δε φοβόμαστε να πούμε την αλήθεια. Ναι, έχουν γίνει λίγα από την άποψη της επίτευξης του σκοπού, αλλά έχουν γίνει πολλά, πάρα πολλά από την άποψη της στερέωσης των θεμελίων. Μιλώντας για το σοσιαλισμό, δεν πρέπει να εννοούμε πως οι πιο πλατιές εργατικές μάζες χτίζουν τα θεμέλια συνειδητά, επειδή ανέτρεξαν σε βιβλία, ή διάβασαν καμιά μπροσούρα, η συνειδητότητα εδώ συνίσταται στο ότι οι μάζες αυτές, στηριγμένες στην ίδια τους την ενεργητικότητα, στα ίδια τους τα χέρια, καταπιάστηκαν με ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο, έκαναν χιλιάδες λάθη και το κάθε λάθος το πλήρωναν οι ίδιες, όμως το κάθε λάθος τις σφυρηλατούσε και τις ατσάλωνε στη δουλιά της οργάνωσης της διεύθυνσης της βιομηχανίας, που τώρα έγινε πραγματικότητα και στηρίζεται σε γερά θεμέλια. Εκαναν τη δουλιά τους ως το τέλος. Τώρα η δουλιά αυτή δε θα γίνεται όπως τότε - τώρα όλη η μάζα των εργατών, και όχι μόνο οι ηγέτες και οι πρωτοπόροι εργάτες, αλλά πραγματικά τα πιο πλατιά στρώματα ξέρουν πως αυτοί οι ίδιοι, με τα ίδια τους τα χέρια χτίζουν το σοσιαλισμό, πως έχουν βάλει τα θεμέλια και καμιά δύναμη στο εσωτερικό της χώρας δεν πρόκειται να τους εμποδίσει να ολοκληρώσουν το έργο αυτό. Αν στη βιομηχανία αντιμετωπίσαμε τόσο μεγάλες δυσκολίες, αν σ' αυτό τον τομέα χρειάστηκε να δοκιμάσουμε αυτό το δρόμο που οδήγησε από τον εργατικό έλεγχο στην εργατική διεύθυνση, δρόμο που σε πολλούς φαινόταν μακρύς, ενώ στην πραγματικότητα ήταν σύντομος, απεναντίας, στο χωριό που ήταν πιο καθυστερημένο χρειάστηκε να κάνουμε πολύ μεγαλύτερη προπαρασκευαστική δουλιά. Και όποιος παρακολούθησε τη ζωή του χωριού, όποιος ήλθε σε επαφή με τις αγροτικές μάζες του χωριού, λέει: η Οχτωβριανή επανάσταση στις πόλεις έγινε μια πραγματική για το χωριό Οχτωβριανή επανάσταση μόλις το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1918. Και σχετικά με το ζήτημα αυτό, σύντροφοι, όταν το προλεταριάτο της Πετρούπολης και οι στρατιώτες της φρουράς της Πετρούπολης έπαιρναν την εξουσία, ήξεραν θαυμάσια ότι η δουλιά της οικοδόμησης στο χωριό θα συναντήσει μεγάλες δυσκολίες, ότι εδώ χρειάζεται να προχωράμε με πιο αργούς ρυθμούς, ότι η απόπειρα να καθιερωθεί εδώ με διατάγματα, με νομοθετήματα η κοινή καλλιέργεια της γης θα ήταν η μεγαλύτερη κουταμάρα, ότι μόνο ένας ασήμαντος αριθμός συνειδητών αγροτών θα μπορούσε να συμφωνήσει μ' αυτό, ενώ η τεράστια πλειοψηφία των αγροτών δεν έβαζε τέτοιο καθήκον. Και γι' αυτό περιοριστήκαμε σε ό,τι ήταν απόλυτα απαραίτητο για την ανάπτυξη της επανάστασης: σε καμιά περίπτωση να μη τραβήξουμε πιο μπροστά από την ανάπτυξη των μαζών, αλλά να περιμένουμε να εκδηλωθεί η κίνηση προς τα μπρος από την ίδια την πείρα αυτών των μαζών, από την ίδια τους την πάλη. Τον Οχτώβρη περιοριστήκαμε στο να σαρώσουμε μονομιάς τον παλιό προαιώνιο εχθρό των αγροτών, τον τσιφλικά - φεουδάρχη, τον ιδιοκτήτη λατιφούντιων. Αυτή ήταν μια παναγροτική πάλη. Τότε δεν υπήρχε ακόμη στους κόλπους της αγροτιάς ο χωρισμός σε προλεταριάτο, μισοπρολεταριάτο, φτωχή αγροτιά και αστική τάξη. Εμείς, οι σοσιαλιστές, ξέραμε ότι χωρίς την πάλη αυτή δεν υπάρχει σοσιαλισμός, αλλά ξέραμε επίσης ότι δεν ήταν αρκετό να το ξέρουμε μόνο εμείς, ότι αυτό είναι ανάγκη να εισχωρήσει στα μυαλά εκατομμυρίων ανθρώπων, όχι με την προπαγάνδα, αλλά με την ίδια την πείρα αυτών των εκατομμυρίων, και γι' αυτό, όταν όλη η αγροτιά σαν σύνολο δεν μπορούσε να φανταστεί παρά μια επανάσταση βασισμένη στις αρχές της εξισωτικής γαιοχρησίας, εμείς είπαμε ανοιχτά στο διάταγμά μας της 26 του Οχτώβρη 1917 ότι παίρνουμε σαν βάση την εντολή των αγροτών σχετικά με τη γη.

Είπαμε ανοιχτά ότι η εντολή αυτή δεν ανταποκρίνεται στις απόψεις μας, ότι αυτό δεν είναι κομμουνισμός, δεν επιβάλαμε όμως στην αγροτιά εκείνο που δεν ανταποκρινόταν στις απόψεις της και που ανταποκρινόταν μόνο στο πρόγραμμά μας. Δηλώσαμε ότι τραβάμε μαζί με τους αγρότες, θεωρώντας τους συντρόφους της δουλιάς, βέβαιοι ότι η πορεία της επανάστασης θα οδηγήσει σ' αυτή την ίδια κατάσταση, στην οποία φτάσαμε κι εμείς, και το αποτέλεσμα το βλέπουμε: είναι το αγροτικό κίνημα. Η αγροτική μεταρρύθμιση άρχισε με την ίδια ακριβώς κοινωνικοποίηση της γης που την ψηφίσαμε οι ίδιοι, λέγοντας ανοιχτά ότι αυτή δεν ανταποκρίνεται στις απόψεις μας, ξέροντας ότι την ιδέα της εξισωτικής γαιοχρησίας τη συμμερίζεται η τεράστια πλειοψηφία, μη θέλοντας να της επιβάλουμε τίποτε και περιμένοντας τη στιγμή που η αγροτιά μόνη της θα απαλλαγεί από αυτή την ιδέα και θα τραβήξει μπροστά. Και αυτό που περιμέναμε ήλθε, και καταφέραμε να προετοιμάσουμε τις δυνάμεις μας.

Αφετηρία του νόμου που ψηφίσαμε τότε είναι οι πανδημοκρατικές αρχές, εκείνο που συνενώνει τον πλούσιο μουζίκο - κουλάκο με το φτωχό, δηλ. το μίσος προς τον τσιφλικά, είναι η γενική ιδέα της ισότητας που, αναμφισβήτητα, ήταν μια επαναστατική ιδέα ενάντια στο παλιό καθεστώς της μοναρχίας, από το νόμο αυτό έπρεπε να περάσουμε στο χωρισμό μέσα στους αγρότες. Ψηφίσαμε το νόμο για την κοινωνικοποίηση της γης με τη συγκατάθεση όλων. Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε ομόφωνα και από εμάς και από εκείνους που δε συμμερίζονταν τις απόψεις των μπολσεβίκων. Οσο για το ζήτημα ποιος θα κατέχει τη γη, αφήσαμε τη λύση αυτού του ζητήματος κατά πρώτο λόγο στις αγροτικές κομμούνες. Αφήσαμε το δρόμο ανοιχτό για να μπορέσει να αναπτυχθεί η γεωργία πάνω σε σοσιαλιστικές αρχές, ξέροντας πολύ καλά ότι τότε, τον Οχτώβρη του 1917, η γεωργία δεν ήταν σε θέση να βαδίσει σ' αυτό το δρόμο. Χάρη στην προετοιμασία μας καταφέραμε να κάνουμε ένα γιγάντιο βήμα κοσμοϊστορικής σημασίας που δεν το έκανε ως τώρα κανένα από τα πιο δημοκρατικά, ρεπουμπλικανικά κράτη. Το βήμα αυτό το έκανε φέτος το καλοκαίρι όλη η μάζα της αγροτιάς, ακόμη και στα πιο απόμερα χωριά της Ρωσίας. Οταν έφτασε το ζήτημα στις επισιτιστικές δυσχέρειες, στην πείνα, όταν λόγω της κληρονομιάς του παρελθόντος και του καταραμένου τετράχρονου πολέμου, όταν με τις προσπάθειες της αντεπανάστασης και με τον εμφύλιο πόλεμο μας απέσπασαν την πιο σιτοπαραγωγική περιοχή, όταν όλα αυτά έφτασαν στο αποκορύφωμά τους και η πείνα απειλούσε τις πόλεις - τότε οι πρωτοπόροι εργάτες των πόλεων και των βιομηχανικών περιφερειών, το μόνο σίγουρο, γερό στήριγμα της εξουσίας μας, τράβηξαν ενωμένοι για το χωριό. Μας συκοφαντούν όταν λένε πως οι εργάτες πήγαν στο χωριό για να προκαλέσουν ένοπλη πάλη ανάμεσα στους εργάτες και στους αγρότες. Τη συκοφαντία αυτή τη διαψεύδουν τα γεγονότα. Οι εργάτες πήγαν εκεί για να αποκρούσουν τα εκμεταλλευτικά στοιχεία του χωριού - τους κουλάκους, που μάζεψαν τεράστια πλούτη, κερδοσκοπώντας με τα σιτηρά, τον καιρό που ο λαός πέθαινε από την πείνα. Πήγαν για να βοηθήσουν την εργαζόμενη φτωχολογιά, την πλειοψηφία του πληθυσμού των χωριών και ότι δεν πήγαν στα χαμένα, ότι έτειναν χέρι συμμάχου, ότι η προπαρασκευαστική δουλιά τους συγχωνεύτηκε με τη δουλιά της μάζας - αυτό το απέδειξε περίτρανα ο Ιούλης, η κρίση του Ιούλη, όταν η ανταρσία των κουλάκων είχε επεκταθεί σε όλη τη Ρωσία. Η κρίση του Ιούλη έληξε με το ότι ξεσηκώθηκαν παντού στα χωριά τα εκμεταλλευόμενα εργαζόμενα στοιχεία, ξεσηκώθηκαν μαζί με το προλεταριάτο των πόλεων. Σήμερα ο σ. Ζηνόβιεφ με ειδοποίησε τηλεφωνικά ότι στο συνέδριο των Επιτροπών φτωχολογιάς της περιοχής Πετρούπολης συμμετέχουν 18.000 άτομα και ότι κυριαρχεί σ' αυτό πρωτοφανής ενθουσιασμός και έξαρση.

Οσο παίρνει πιο συγκεκριμένη μορφή αυτό που συντελείται σε όλη τη Ρωσία, όπου έχει ξεσηκωθεί η φτωχολογιά του χωριού, τόσο η φτωχολογιά αυτή βλέπει με την ίδια της την πείρα τι σημαίνει πάλη ενάντια στους κουλάκους, βλέπει ότι για να εξασφαλιστούν τρόφιμα στην πόλη, για να αποκατασταθεί η ανταλλαγή εμπορευμάτων, που χωρίς αυτή δεν μπορεί να ζήσει το χωριό, δεν πρέπει να βαδίσει μαζί με την αστική τάξη του χωριού και με τους κουλάκους. Πρέπει να οργανωθεί χωριστά. Και τώρα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα, βήμα τεράστιο, στον τομέα της σοσιαλιστικής επανάστασης στο χωριό. Τον Οχτώβρη δεν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό. Καταλάβαμε ποια είναι η στιγμή που μπορούσαμε να απευθυνθούμε στις μάζες, και τώρα πετύχαμε να αρχίσει η σοσιαλιστική επανάσταση στο χωριό, να μην υπάρχει χωριό, όσο απόμερο κι αν είναι, όπου να μην ξέρουν οι αγρότες ότι ο πλούσιος, ο κουλάκος, αγρότης κι αυτός, εφόσον κάνει κερδοσκοπίες με τα σιτηρά, βλέπει με την παλιά πισωδρομική άποψη όλα τα γεγονότα που διαδραματίζονται.

Και να που τα χωριά, η φτωχολογιά του χωριού, σφιχτοδεμένη με τους καθοδηγητές της, με τους εργάτες των πόλεων, μόλις τώρα βάζει οριστικά και στέρεα θεμέλια για μια πραγματικά σοσιαλιστική οικοδόμηση. Μόλις τώρα θα αρχίσει η σοσιαλιστική οικοδόμηση στα χωριά. Μόλις τώρα σχηματίζονται τα Σοβιέτ και τα νοικοκυριά εκείνα που τείνουν συστηματικά στην κοινή καλλιέργεια της γης σε μεγάλη κλίμακα, στη χρησιμοποίηση των γνώσεων, της επιστήμης και της τεχνικής, ξέροντας ότι πάνω στις βάσεις της παλιάς εποχής, που κυριαρχούσε η αντίδραση και ο σκοταδισμός, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε και ένας απλός, στοιχειώδης ανθρώπινος πολιτισμός. Εδώ η δουλιά είναι πολύ δυσκολότερη απ' ό,τι στη βιομηχανία. Εδώ κάνουν πολύ περισσότερα λάθη οι τοπικές μας επιτροπές και τα τοπικά Σοβιέτ. Από τα λάθη τους διδάσκονται. Εμείς δε φοβόμαστε τα λάθη, όταν τα κάνουν οι μάζες που κρατούν συνειδητή στάση απέναντι στην οικοδόμηση, γιατί δε βασιζόμαστε, παρά μόνο στην ίδια μας την πείρα και σε ό,τι κάνουμε με τα ίδια μας τα χέρια.

Και να που η μεγάλη επανάσταση, που μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα μας οδήγησε στο σοσιαλισμό στο χωριό, δείχνει ότι όλη αυτή η πάλη στέφθηκε με επιτυχία. Αυτό πιο περίτρανα το αποδεικνύει ο Κόκκινος Στρατός. Ξέρετε σε ποια κατάσταση βρεθήκαμε τον καιρό του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου, τότε που η Ρωσία βρέθηκε σε τέτοια κατάσταση που δεν μπορούσαν πια να την υποφέρουν οι λαϊκές μάζες. Ξέρουμε ότι τότε βρεθήκαμε σε πάρα πολύ κρίσιμη κατάσταση. Είπαμε ανοιχτά στη μάζα των εργατών όλη την αλήθεια. Ξεσκεπάσαμε τα μυστικά ιμπεριαλιστικά σύμφωνα της πολιτικής εκείνης που αποτελεί ένα πολύ μεγάλο όργανο απάτης, που τώρα στην Αμερική, την πιο προχωρημένη ρεπουμπλικανική δημοκρατία του αστικού ιμπεριαλισμού, εξαπατά τις μάζες περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε και τις σέρνει από τη μύτη. Οταν ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του πολέμου είχε γίνει φανερός σε όλους, τον καιρό αυτό η μόνη χώρα που έκανε συντρίμμια τη μυστική αστική εξωτερική πολιτική, ως τα θεμέλιά της, ήταν η Σοβιετική Δημοκρατία της Ρωσίας. Ξεσκέπασε τα μυστικά σύμφωνα και είπε μέσω του σ. Τρότσκι, απευθυνόμενη στις χώρες όλου του κόσμου: σας καλούμε να βάλετε τέρμα σ' αυτόν τον πόλεμο με δημοκρατικό τρόπο, χωρίς προσαρτήσεις και επανορθώσεις, και λέμε ανοιχτά και περήφανα αυτή τη σκληρή αλήθεια που παρ' όλα αυτά είναι αλήθεια, ότι για να μπει τέρμα στον πόλεμο αυτό πρέπει να γίνει επανάσταση ενάντια στις αστικές κυβερνήσεις. Η φωνή μας δε βρήκε απήχηση. Χρειάστηκε να το πληρώσουμε αυτό με μια αφάνταστα βαριά και καταθλιπτική ειρήνη, που μας επιβλήθηκε βίαια με τη συνθήκη του Μπρεστ και προκάλεσε αποθάρρυνση και απόγνωση στις γραμμές πολλών συμπαθούντων. Αυτό έγινε γιατί ήμασταν μόνοι. Εμείς όμως κάναμε το χρέος μας και είπαμε μπροστά σε όλους: να οι σκοποί του πολέμου! Και αν ρίχτηκε καταπάνω μας ο χείμαρρος του γερμανικού ιμπεριαλισμού, αυτό έγινε γιατί χρειαζόταν ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ώσπου να κατορθώσουν οι εργάτες και οι αγρότες μας να φτιάξουν μια γερή οργάνωση. Τότε δεν είχαμε στρατό, είχαμε τον παλιό αποδιοργανωμένο στρατό των ιμπεριαλιστών, που τον έσερναν στον πόλεμο για σκοπούς που οι στρατιώτες δεν τους συμμερίζονταν, που τους ήταν ξένοι. Φάνηκε τότε ότι έπρεπε να περάσουμε από μια πολύ βασανιστική περίοδο. Ηταν η περίοδος που οι μάζες έπρεπε να ανασάνουν ύστερα από το βασανιστικό ιμπεριαλιστικό πόλεμο και να νιώσουν ότι αρχίζει ένας νέος πόλεμος. Με το δίκιο μας ονομάζουμε δικό μας τον πόλεμο που κάνουμε για να υπερασπίσουμε τη σοσιαλιστική μας επανάσταση. Αυτό το πράγμα χρειάστηκε να το νιώσουν εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι με την ίδια τους την πείρα. Για να γίνει αυτό χρειάστηκαν ολόκληροι μήνες. Μακρύς και δύσκολος ήταν ο δρόμος που είχε να περάσει η συνείδηση αυτή. Φέτος το καλοκαίρι όμως έγινε καθαρό σε όλους ότι τον πέρασε, επιτέλους, το δρόμο αυτό, ότι επήλθε η καμπή, ότι ο στρατός που είναι προϊόν των λαϊκών μαζών, ο στρατός που θυσιάζεται, που ύστερα από την τετράχρονη αιματηρή σφαγή ξαναπηγαίνει στον πόλεμο για να υπερασπίσει αυτός ο στρατός τη Σοβιετική Δημοκρατία, είναι απαραίτητο για τη χώρα μας τη θέση της κόπωσης και της απόγνωσης των μαζών που βαδίζουν στον πόλεμο αυτό, να την πάρει η καθαρή επίγνωση, πως οι μάζες αυτές βαδίζουν προς το θάνατο για μια πραγματικά δική τους υπόθεση: για τα Σοβιέτ των εργατών και αγροτών, για τη σοσιαλιστική δημοκρατία. Αυτό το πετύχαμε.

Οι νίκες που κερδίσαμε το καλοκαίρι ενάντια στους τσεχοσλοβάκους, και οι ειδήσεις που παίρνουμε και που μιλάνε για τεράστιες νίκες, αποδεικνύουν ότι επήλθε η καμπή και ότι το πιο δύσκολο καθήκον - το καθήκον της δημιουργίας ύστερα από έναν τετράχρονο βασανιστικό πόλεμο, μιας συνειδητής σοσιαλιστικής οργανωμένης μάζας - πραγματοποιήθηκε. Η συνείδηση αυτή εισχώρησε βαθιά μέσα στις μάζες. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι κατάλαβαν ότι έχουν να εκπληρώσουν ένα δύσκολο έργο. Και αυτό μας δίνει την εγγύηση ότι παρόλο που συγκεντρώνονται τώρα εναντίον μας οι δυνάμεις του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού, που σήμερα είναι πιο δυνατές από εμάς, ότι παρόλο που μας περιστοιχίζουν οι στρατιώτες των ιμπεριαλιστών, που κατάλαβαν τον κίνδυνο που αποτελεί γι' αυτούς η σοβιετική εξουσία και φλέγονται από την επιθυμία να την πνίξουν, παρόλο που λέμε τώρα την αλήθεια και δεν κρύβουμε ότι είναι πιο δυνατοί από εμάς, δεν πέφτουμε σε απόγνωση.

Εμείς λέμε: Αναπτυσσόμαστε, η Σοβιετική Δημοκρατία αναπτύσσεται! Η υπόθεση της προλεταριακής επανάστασης αναπτύσσεται πιο γοργά απ' ό,τι πλησιάζουν οι δυνάμεις των ιμπεριαλιστών. Εχουμε κάθε ελπίδα και πεποίθηση ότι δεν υπερασπίζουμε μόνο τα συμφέροντα της ρωσικής σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά διεξάγοντας τον πόλεμο υπερασπίζουμε και την παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση. Οι ελπίδες μας για τη νίκη μεγαλώνουν πιο γοργά, γιατί ανεβαίνει η συνείδηση των εργατών μας. Τι ήταν η σοβιετική οργάνωση πέρυσι τον Οχτώβρη; Ηταν τα πρώτα βήματα. Δεν μπορούσαμε να την προσαρμόσουμε, να τη φέρουμε στην καθορισμένη, όπως είναι σήμερα, συγκεκριμένη κατάσταση, ενώ τώρα έχουμε το Σοβιετικό Σύνταγμα. Ξέρουμε ότι αυτό είναι Σοβιετικό Σύνταγμα, θεσπισμένο επίσημα τον Ιούλη, ότι δεν είναι επινόηση μιας κάποιας επιτροπής, δεν έχει καταρτιστεί από νομικούς, δεν είναι αντίγραφο άλλων Συνταγμάτων. Τέτοιο Σύνταγμα σαν το δικό μας δεν ξαναείδε ο κόσμος. Σ' αυτό είναι καταγραμμένη η πείρα από την πάλη και την οργάνωση των προλεταριακών μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές τόσο μέσα στη χώρα, όσο και σε όλο τον κόσμο. Εχουμε απόθεμα αγωνιστικής πείρας (Χειροκροτήματα). Και αυτό το απόθεμα πείρας επιβεβαίωσε περίτρανα το γεγονός ότι οι οργανωμένοι εργάτες δημιούργησαν τη Σοβιετική εξουσία χωρίς υπαλλήλους, χωρίς μόνιμο στρατό, χωρίς προνόμια, καθιερωμένα στην πράξη για την αστική τάξη, και δημιούργησαν στα εργοστάσια τα θεμέλια για τη νέα οικοδόμηση. Αρχίζουμε τη δουλιά, τραβώντας νέους συνεργάτες, απαραίτητους για την εφαρμογή του Σοβιετικού Συντάγματος. Για το σκοπό αυτό έχουμε τώρα έτοιμα στελέχη από νεοσύλλεκτους, νεαρούς αγρότες που πρέπει να τους τραβήξουμε στη δουλιά, και αυτοί θα μας βοηθήσουν να φέρουμε το έργο σε πέρας.

Και τώρα το τελευταίο σημείο, πάνω στο οποίο θέλω να σταθώ, το ζήτημα της διεθνούς κατάστασης. Βαδίζουμε πλάι πλάι με τους συντρόφους μας όλων των χωρών κι έχουμε τώρα πειστεί πόσο αποφασιστικά και δραστήρια εκφράζουν την πεποίθησή τους, ότι η ρωσική προλεταριακή επανάσταση θα βαδίσει μαζί τους, σαν διεθνής επανάσταση.

Οσο μεγάλωνε η διεθνής σημασία της επανάστασης, άλλο τόσο μεγάλωνε και δυνάμωνε και η λυσσαλέα συνένωση των ιμπεριαλιστών όλου του κόσμου. Τον Οχτώβρη του 1917 αυτοί θεωρούσαν τη Δημοκρατία μας σαν κάτι το περίεργο, το ανάξιο προσοχής, το Φλεβάρη τη θεωρούσαν σοσιαλιστικό πείραμα που δεν άξιζε να παρθεί υπόψη. Μα ο στρατός της Δημοκρατίας μεγάλωνε, δυνάμωνε: Η Δημοκρατία έλυσε το πιο δύσκολο πρόβλημα, δημιούργησε το σοσιαλιστικό Κόκκινο Στρατό. Η πρόοδος και οι επιτυχίες της υπόθεσής μας είχαν σαν συνέπεια την ένταση της λυσσαλέας εναντίωσης και του λυσσαλέου μίσους των ιμπεριαλιστών όλων των χωρών, οι οποίοι έφτασαν στο σημείο ώστε οι Αγγλογάλλοι ιμπεριαλιστές, που φωνασκούσαν ότι είναι εχθροί του Γουλιέλμου, κοντεύουν να ενωθούν μ' αυτόν τον ίδιο τον Γουλιέλμο στην πάλη για την κατάπνιξη της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, γιατί είδαν ότι έπαψε να αποτελεί κάτι το περίεργο και κάποιο σοσιαλιστικό πείραμα, ότι έγινε εστία αληθινή, πραγματική εστία της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης. Να γιατί όσο μεγάλωναν οι επιτυχίες της επανάστασής μας, μεγάλωνε και ο αριθμός των εχθρών μας. Πρέπει να αντιληφθούμε, χωρίς να κρύβουμε καθόλου το γεγονός, ότι η κατάστασή μας είναι δύσκολη, να αντιληφθούμε τι μας περιμένει στο μέλλον. Μα εμείς θα αντιμετωπίσουμε όλες τις δυσκολίες και δε θα βαδίσουμε πια μόνοι, αλλά μαζί με τους εργάτες της Βιέννης και του Βερολίνου, που ξεσηκώνονται στην ίδια πάλη και θα προσδώσουν, ίσως, μεγαλύτερη πειθαρχία και συνειδητότητα στην κοινή μας υπόθεση.

***

Σύντροφοι, όλοι μας ξέρουμε πολύ καλά πως η γερμανική κυβέρνηση ήξερε θαυμάσια ότι στη ρωσική πρεσβεία έβρισκαν φιλοξενία οι Γερμανοί σοσιαλιστές και όχι όσοι ήταν με το μέρος του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Οι τελευταίοι δεν έχουν πατήσει το κατώφλι της ρωσικής πρεσβείας. Φίλοι της πρεσβείας ήταν οι σοσιαλιστές που αντιτάσσονταν στον πόλεμο, που συμπαθούσαν τον Καρλ Λίμπκνεχτ. Αυτοί ήταν φιλοξενούμενοι της πρεσβείας από την αρχή αρχή της ίδρυσής της, και μόνο μ' αυτούς είχαμε επαφή. Αυτό το ήξερε θαυμάσια η γερμανική κυβέρνηση. Οι άνθρωποί της παρακολουθούν τον κάθε αντιπρόσωπο της κυβέρνησής μας με τον ίδιο ζήλο που παρακολουθούσε η κυβέρνηση του Νικολάου του Β΄ τους συντρόφους μας. Και αν η κυβέρνηση κάνει τώρα αυτή τη χειρονομία, αυτό δε γίνεται γιατί κάτι άλλαξε, αλλά γιατί προηγούμενα ένιωθε τον εαυτό της πιο δυνατό και δε φοβόταν ότι από ένα σπίτι που πήρε φωτιά στους δρόμους του Βερολίνου θα πιάσει φωτιά όλη η Γερμανία. Η γερμανική κυβέρνηση τα έχει χάσει και, τώρα που καίγεται όλη η Γερμανία, φαντάζεται ότι θα σβήσει την πυρκαγιά, στρέφοντας τις αστυνομικές της μάνικες σ' ένα μονάχα σπίτι (θυελλώδη χειροκροτήματα).

Αυτό δεν είναι πια γελοίο. Αν η γερμανική κυβέρνηση σκοπεύει να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις, εμείς θα πούμε ότι το ξέραμε αυτό, ότι βάζει όλα τα δυνατά της για να πετύχει μια συμμαχία με τους Αγγλογάλλους ιμπεριαλιστές. Ξέρουμε ότι την κυβέρνηση του Ουίλσον τη βομβάρδιζαν με τηλεγραφήματα, ικετεύοντάς την να αφήσει να παραμείνουν τα γερμανικά στρατεύματα στην Πολωνία, στην Ουκρανία, στην Εσθονία, στη Λιθουανία, γιατί, παρόλο που αυτοί είναι εχθροί του γερμανικού ιμπεριαλισμού, τα στρατεύματα αυτά εξυπηρετούν την υπόθεσή τους: Καταστέλλουν τη δράση των μπολσεβίκων. Ας φύγουν μόνο τότε που θα εμφανιστούν τα ανταντόφιλα «απελευθερωτικά στρατεύματα», για να εξοντώσουν τους μπολσεβίκους.

Αυτό το ξέρουμε πολύ καλά, από την άποψη αυτή δεν υπάρχει για μας τίποτε το απροσδόκητο. Εμείς απλώς λέγαμε ότι τώρα που η Γερμανία πήρε φωτιά, και η Αυστρία φλέγεται ολόκληρη, τώρα που αναγκάστηκαν να ελευθερώσουν τον Λίμπκνεχτ και να του δώσουν τη δυνατότητα να πάει στη ρωσική πρεσβεία, όπου έγινε μια κοινή συγκέντρωση Ρώσων και Γερμανών σοσιαλιστών με επικεφαλής τον Λίμπκνεχτ, τώρα το διάβημα αυτό της γερμανικής κυβέρνησης μαρτυρεί όχι τόσο ότι θέλουν να κάνουν πόλεμο, όσο ότι τα έχουν κυριολεκτικά χαμένα, ότι παραδέρνουν, μη ξέροντας τι απόφαση να πάρουν, γιατί τραβάει καταπάνω τους ο πιο αδυσώπητος εχθρός, ο αγγλοαμερικανικός ιμπεριαλισμός, που κατέπνιξε την Αυστρία με μια ειρήνη εκατό φορές πιο εκβιαστική από την ειρήνη του Μπρεστ. Η Γερμανία βλέπει ότι τούτοι οι απελευθερωτές θέλουν να την πνίξουν κι αυτή, να την ξεσχίσουν, να τη βασανίσουν. Μα ταυτόχρονα ο εργάτης της Γερμανίας ξεσηκώνεται. Ο γερμανικός στρατός κατάντησε άχρηστος, ανίκανος για πόλεμο, όχι γιατί η πειθαρχία ήταν αδύνατη, αλλά γιατί οι στρατιώτες που αρνήθηκαν να πολεμήσουν μεταφέρθηκαν από το ανατολικό μέτωπο στο δυτικό γερμανικό μέτωπο και έφεραν μαζί τους αυτό που η αστική τάξη ονομάζει παγκόσμιο μπολσεβικισμό.

Να γιατί ο γερμανικός στρατός κατάντησε ανίκανος για πόλεμο και να γιατί το ντοκουμέντο αυτό δείχνει περισσότερο από καθετί άλλο αυτή την παραζάλη. Εμείς λέμε ότι αυτό θα οδηγήσει στη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων και ίσως να οδηγούσε και σε πόλεμο, αν αυτοί είχαν δυνάμεις να ηγηθούν στα στρατεύματα των λευκοφρουριτών. Γι' αυτό στείλαμε τηλεγράφημα προς όλα τα Σοβιέτ των βουλευτών, που καταλήγει τονίζοντας την ανάγκη να βρίσκονται σε επιφυλακή, να προετοιμάζονται, να εντείνουν όλες τις δυνάμεις τους. Αυτό αποτελεί μια από τις ενδείξεις ότι ο διεθνής ιμπεριαλισμός βάζει σαν κύριο καθήκον του την ανατροπή του μπολσεβικισμού. Αυτό δε σημαίνει να νικήσουν μόνο τη Ρωσία - αυτό σημαίνει να νικήσουν τους ίδιους τους εργάτες τους στην κάθε μια χώρα. Δε θα το καταφέρουν όσες θηριωδίες και βιαιότητες και αν ακολουθήσουν μια τέτοια απόφαση. Και αυτοί, τα θηρία αυτά, ετοιμάζονται, ετοιμάζουν εκστρατεία κατά της Ρωσίας από το Νότο, από τα Δαρδανέλια, ή από τη Βουλγαρία και από τη Ρουμανία. Κάνουν διαπραγματεύσεις για να συγκροτήσουν στη Γερμανία στρατεύματα λευκοφρουριτών και να τα ρίξουν πάνω στη Ρωσία. Νιώθουμε πολύ καλά τον κίνδυνο αυτό και λέμε ανοιχτά: Σύντροφοι, δε δουλεύαμε του κάκου ένα χρόνο, βάλαμε τα θεμέλια, φτάσαμε σε αποφασιστικές μάχες που θα είναι στ' αλήθεια αποφασιστικές. Αλλά δε βαδίζουμε μόνοι μας: Το προλεταριάτο της Δυτικής Ευρώπης ξεσηκώθηκε και δεν άφησε από την Αυστροουγγαρία πέτρα πάνω στην πέτρα. Την κυβέρνηση εκεί τη χαρακτηρίζει η ίδια ανικανότητα, η ίδια απέραντη σύγχυση, η ίδια παραφροσύνη που χαρακτήριζε κάποτε, στα τέλη του Φλεβάρη 1917, την κυβέρνηση του Νικολάου Ρομάνοφ. Σύνθημά μας πρέπει να είναι: Να εντείνουμε ξανά και ξανά όλες μας τις δυνάμεις, έχοντας στο νου μας ότι πλησιάζουμε στην τελική, αποφασιστική μάχη, όχι για τη ρωσική επανάσταση, αλλά για τη διεθνή σοσιαλιστική επανάσταση!

Ξέρουμε ότι τα θηρία του ιμπεριαλισμού είναι ακόμη ισχυρότερα από μας, μπορούν ακόμη να κάνουν ένα σωρό βιαιότητες και θηριωδίες σε βάρος μας και σε βάρος της χώρας μας, να μας προξενήσουν ένα σωρό βάσανα, δεν μπορούν όμως να νικήσουν τη διεθνή επανάσταση. Τους πλημμυρίζει άγριο μίσος, και γι' αυτό εμείς λέμε: Ας γίνει ό,τι γίνει, μα ο κάθε εργάτης και ο κάθε αγρότης της Ρωσίας θα κάνει το χρέος του και θα βαδίσει στο θάνατο, αν το απαιτήσουν τα συμφέροντα της υπεράσπισης της επανάστασης. Εμείς λέμε: Ας γίνει ό,τι γίνει, μα όσα δεινά και αν φέρουν ακόμη οι ιμπεριαλιστές, αυτά δε θα τους σώσουν. Ο ιμπεριαλισμός θα χαθεί, ενώ η διεθνής σοσιαλιστική επανάσταση, όπως και αν έλθουν τα πράγματα, θα νικήσει! (θυελλώδη χειροκροτήματα και παρατεταμένες επευφημίες).