Πενήντα έξι χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου, οι αγωνιστές του ΔΣΕ και οι οικογένειές τους που εξαναγκάστηκαν στην πολιτική προσφυγιά, θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας και εμπαίζονται ακόμα και για την αναγνώριση στοιχειωδών δικαιωμάτων τους. Στον εμπαιγμό και στην ταλαιπωρία των αγωνιστών και των παιδιών τους, εκτός των επίσημων αρχών, συμμετέχουν, αυτόκλητοι(;) ακόμα και δημοτικοί υπάλληλοι σε ορισμένες περιπτώσεις που αρνούνται να εφαρμόσουν ακόμα και δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν τους ενδιαφερόμενους! Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ελλης Αρχιτεκτονίδου, πρώην πολιτικού πρόσφυγα, στην οποία ο Δήμος Σαππών αρνείται να δώσει βεβαίωση για την πιστοποίηση της ημερομηνίας γέννησής της αυθαιρετώντας και παρά το ότι υπάρχει τελεσίδικη απόφαση δικαστηρίου!

Κι αφού, μετά πολλές προσφυγές, η Ελλη Αρχιτεκτονίδου, δεν μπόρεσε να βρει άκρη, αναγκάζεται να προσφύγει στον ίδιο τον πρωθυπουργό με ανοιχτή επιστολή της προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα. Αναφέρει, εκτός των άλλων, συγκεκριμένα η ενδιαφερόμενη:

«... Γεννήθηκα στο χωριό Νέα Σάντα του Νομού Ροδόπης στις 25 Αυγούστου 1938. Μετά τα γεγονότα του εμφύλιου πολέμου, βρέθηκα πολιτικός πρόσφυγας στη Ρουμανία μαζί με τη μητέρα και την αδελφή μου. Κατά την περίοδο αυτή τα Δημοτολόγια της κοινότητάς μας είχανε καεί. Στην ανασύνταξή τους και επειδή δε μου αφαιρέθηκε η ιθαγένεια, τα προσωπικά μου στοιχεία έχουν αναγραφεί λαθεμένα. Αντί του πραγματικού ονόματος ΕΛΛΗ, γράφτηκε Ελένη και η ημερομηνία γέννησης αντί 25 Αυγούστου 1938, γράφτηκε 1940.

Για να διορθωθεί το λάθος κατέφυγα στα δικαστήρια, όπως ορίζει ο νόμος. Το πρωτοδικείο Ροδόπης με απόφασή του, αρ. 150/1997/823/ΕΜ-124/12-5-'97, ορίζει τη διόρθωση. Ομως ο γραμματέας της κοινότητας αρνείται να το πράξει! Αναγκάζομαι να προσφύγω στο υπουργείο Εσωτερικών, παραθέτοντας και την απόφαση του Πρωτοδικείου, με αίτησή μου που πρωτοκολλήθηκε με αρ. 1347/15-4-99. Η απάντηση, από την κοινότητα, ήτανε και πάλι αρνητική δύο φορές, και μετά από νέα προσφυγή στο υπουργείο Εσωτερικών!

Στη συνέχεια, με τη βοήθεια της ΠΕΕΠΠ και με αίτησή της, αρ. 535/26-4-2000, απευθυνόμαστε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Ροδόπης να δοθεί εντολή, επιτέλους, να εφαρμοστεί η δικαστική απόφαση. Η Εισαγγελία, πράγματι, στέλνει έγγραφό της στον προϊστάμενο Δημοτολογίων του Δήμου Σαππών, όπου ανήκει η κοινότητα Ν. Σάντας, με αρ. πρωτ. 697/3-5-2000. Κι εδώ επεμβαίνει, πάλι, ο εν λόγω γραμματέας και δεν εφαρμόζεται η απόφαση! Μου ζητάνε να προσκομίσω νέα στοιχεία "αναμφισβητήτου κύρους και αποδεικτικής δύναμης"! Και ερωτώ από πού; Είναι δυνατόν η απόφαση ενός Πρωτοδικείου της χώρας μας να μην είναι γι' αυτούς "δυνατό" στοιχείο και πώς μπορεί να αμφισβητείται από ένα απλό γραμματέα κοινότητας;».

Ο εμπαιγμός δεν έχει όρια! Επιτέλους, είναι ευθύνη της κυβέρνησης να βάλει σε τάξη το συγκεκριμένο δημοτικό υπάλληλο και το δήμο που επιμένει να αυθαιρετεί και να αγνοεί και δικαστικές αποφάσεις...