Η πρεσβεία των ΗΠΑ και η καταστολή στα ορυχεία (β)

9ο ΜΕΡΟΣ

Κι ο ιερέας Ιριάρτε συνεχίζει τη διήγησή του:

"Η ανώτατη στρατιωτική διοίκηση ένιωθε ικανοποίηση. Ποτέ πριν στη Βολιβία δεν είχε σχεδιαστεί μια στρατιωτική επιχείρηση με τόση λεπτομέρεια και προσοχή...

Στην πόρτα του κάθε σπιτιού έκαιγε μια φωτιά. Εντονο κρύο, ήσυχη νύχτα, ουρανός με χιλιάδες αστέρια. Ηταν η νύχτα του Αϊ - Γιαννιού, διάφανη, χαρούμενη και θορυβώδης, όπως πάντα...

Κάποιοι παρατήρησαν έκπληκτοι την άκαιρη άφιξη ενός τρένου και τη μυστική μετακίνηση των στρατιωτών στις πλαγιές του λόφου του Σαν Μιγέλ.

Ηταν ακόμα σκοτάδι, νύχτα. Μυστήριο κάλυπτε τα πάντα. Δεν άξιζε τον κόπο να διαταραχτεί ο ύπνος των ανθρώπων...

Χωρίς κανείς να το καταλάβει, τρομακτικοί πυροβολισμοί έζωσαν το στρατόπεδο, τα όπλα των στρατιωτών ξερνούσαν ριπές θανάτου προς κάθε κατεύθυνση.

Τα δύο τμήματα υποστήριξης ανοίγουν κι αυτά πυρ εναντίον του στρατοπέδου, πιστεύοντας ότι οι στρατιώτες είχαν δεχτεί επίθεση. Οι σφαίρες διαπερνούν τα σπίτια μέσα από τα παράθυρα και τις τσίγκινες στέγες.

Οι κραυγές τρόμου των γυναικών και των παιδιών σκεπάζουν για ένα λεπτό το κροτάλισμα των μυδραλιοβόλων. Ο βροντερός ρόγχος των όλμων κάνει και τους πιο θαρραλέους να δειλιάσουν. Ο ταγματάρχης Πέρες κι οι στρατιώτες του, χάνοντας την ψυχραιμία τους, δε βλέπουν παρά εχθρούς σε κάθε άνθρωπο που κρύβεται ή σε κάθε πόρτα που ανοίγει.

Η κυβέρνηση, μη μπορώντας να δικαιολογήσει τίποτα, προσπαθεί να δημιουργήσει σύγχυση στην κοινή γνώμη. Ωστόσο, υπήρχαν αυτά τα 26 πτώματα, που αποδείκνυαν ότι όσα έλεγαν ήταν ψέματα. Τα διαμελισμένα πτώματα αυτών των παιδιών, αυτών των αγροτών, αυτών των γυναικών, αυτών των αθώων, ήταν η καλύτερη απόδειξη ότι, τουλάχιστον αυτή τη φορά, οι μεταλλωρύχοι δεν είχαν αντιπαρατεθεί στο στρατό, ούτε ήταν άμεσοι υπαίτιοι της απάνθρωπης γενοκτονίας. (...)

Το βράδυ της ίδιας μέρας, πραγματοποιήθηκε η ταφή όλων των θυμάτων. Μπροστά στο Κλαμπ Ρέισινγκ συγκεντρώθηκε ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων που έκλαιγε και φώναζε. Θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς πιο θλιβερή και σπαρακτική εικόνα. Οι προσευχές κι οι κραυγές πόνου μπερδεύονταν με τα πολιτικά συνθήματα και τα ανατρεπτικά κηρύγματα. Οι βρισιές ενάντια στο στρατό έσχιζαν τον αέρα και μπλέκονταν με τις ικεσίες των πιστών. Φτάνοντας στο νεκροταφείο, από την κορυφή των μισογκρεμισμένων τοίχων του, οι ηγέτες απότισαν φόρο τιμής στους νεκρούς, ανακοινώνοντας ότι πλησίαζε η μέρα της ανελέητης εκδίκησης...

Δεν έφτασε η νύχτα για να ηρεμήσει τα νεύρα μας. Η ατμόσφαιρα παρέμενε σε ένταση και για την επόμενη μέρα προμηνύονταν νέες δυστυχίες...

Στις 26 του μήνα, η εταιρία θέλει να συνεχίσει ομαλά η δουλιά. Πολλοί μεταλλωρύχοι επιστρέφουν στο ορυχείο, αλλά όχι για να αναλάβουν δουλιά. Είναι το μοναδικό μέρος όπου μπορούν να συγκεντρωθούν. Θέλουν ν' ανταλλάξουν εντυπώσεις με τους συντρόφους τους, να ενημερωθούν λεπτομερειακά για τα συμβάντα, ν' ακούσουν τα συνθήματα των ηγετών της συνδικαλιστικής ομοσπονδίας τους. Στη στοά 411 έγινε μια μεγάλη σε διάρκεια συνέλευση. Τα πνεύματα ήταν οξυμένα. Πολλοί μεταλλωρύχοι πήγαν στη συνέλευση εφοδιασμένοι με φυσίγγια από δυναμίτη και αποφασισμένοι να κατεβούν σε διαδήλωση, να αντιμετωπίσουν το στρατό κι αν χρειαστεί να πεθάνουν, πιστεύοντας ότι μ' αυτόν τον τρόπο θα εκδικούνταν το θάνατο των θυμάτων της νύχτας του Αϊ - Γιαννιού.

... Η κυβέρνηση εξαπέλυσε συστηματική καταστολή. Στο ορυχείο Εικοστός Αιώνας συνέλαβαν 21 εργάτες, που τους μετέφεραν αμέσως στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ζούγκλας του Μπένι.

Τα μέλη της ομοσπονδίας κι οι κυριότεροι ηγέτες των ορυχείων Εικοστός Αιώνας και Κατάβι κατάφεραν να εγκαταλείψουν τα ορυχεία χωρίς να συλληφθούν από το στρατό. Σαν έσχατο μέτρο κήρυξαν γενική απεργία αόριστης διαρκείας. Η εταιρία σαν απάντηση απέλυσε από τη δουλιά 200 μεταλλωρύχους.

Η παρουσία του στρατού, πιο έντονη τώρα, τα κάλυπτε όλα, πνίγοντας κάθε απόπειρα αγώνα ή οργάνωσης.

Και το Ουανούνι δέχτηκε τη δυσάρεστη επίσκεψη των στρατιωτικών και έζησε ώρες πανικού. Στις τέσσερις το απόγευμα στις 25 του Ιούνη, ο στρατός εγκατέστησε το γενικό στρατηγείο του στην Πλάγια Βέρδε κι έκανε επιδρομή στο χωριό, με σκοπό να καταλάβει το συνδικάτο και τα στρατηγικά σημεία. Για κάμποση ώρα, οι πυροβολισμοί είναι έντονοι.

Στο νοσοκομείο Σάντα Ελένα, ο δρ. Λουίς Μπαλντεράμα φροντίζει τους πρώτους τραυματίες. Στο ίδιο το χειρουργείο χτυπιέται από μια σφαίρα στρατιώτη και τραυματίζεται.

Το σούρουπο, μερικοί εργαζόμενοι έχουν συγκεντρωθεί κοντά στο ραδιοφωνικό σταθμό "Ράδιο Νασιονάλ", που κάνει επείγουσες εκκλήσεις στις οργανώσεις της χώρας. Λίγο αργότερα φτάνει ένα ειδικό τμήμα του στρατού, που καταλαμβάνει χωρίς δυσκολία το σταθμό και μ' ένα φορτίο δυναμίτη καταστρέφει όλα του τα μηχανήματα.

Το επόμενο πρωί, όταν ένα φορτηγό του στρατού έρχεται στο κατάστημα της εταιρίας για να φορτώσει τρόφιμα, οι γυναίκες βρίζουν και προσπαθούν να επιτεθούν στους στρατιώτες. Ενα γεφυράκι τινάζεται στον αέρα από δυναμίτη τη στιγμή που το διέσχιζε το στρατιωτικό καμιόνι...

Η COMIBOL, που δόλια χειραγωγείται από την Ομάδα των Συμβούλων που εξυπηρετεί ξένα συμφέροντα, μπορεί να νιώθει ικανοποιημένη: Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν διαλυθεί, έχουν συλληφθεί ή εκδιωχθεί οι ηγέτες τους, έχουν κατασχεθεί και σωπάσει όλα τα όργανα λαϊκής ενημέρωσης, έχει επιβληθεί σύμφωνα με το γράμμα του νόμου το διάταγμα για τη μείωση των μισθών, έχουν τσακιστεί όλες οι δημοκρατικές κι επαναστατικές δυνάμεις της χώρας.

Η πολιτική της βίας, που επαναλήφθηκε ξανά το Σεπτέμβρη του 1965 και τον Ιούνη του 1967, δεν έχει όμοια στην ιστορία της χώρας, όχι μόνο για τον αριθμό των νεκρών και τραυματιών, αλλά και για την προδοσία, την ψυχρότητα και τον προμελετημένο τρόπο που ασκήθηκε.

Τα μαθήματα που έδιναν οι Βορειοαμερικανοί σύμβουλοι μετέτρεψαν τη στρατιωτική μηχανή σε μια αποτελεσματική αστυνομική δύναμη καταστολής, λέει ο Ραμίρο Βιγιαροέλ στο βιβλίο του "Μύθος και πραγματικότητα για την ανάπτυξη της Βολιβίας".

"Η δημόσια αντίδραση στις σφαγές στα ορυχεία ήταν η ομόφωνη καταδίκη και αποδοκιμασία. Η Εκκλησία ύψωσε φωνή διαμαρτυρίας. Οι πανεπιστημιακές οργανώσεις, τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικάτα, οι οργανώσεις των πολιτών ένιωσαν φρίκη και μη θέλοντας να περιοριστούν μόνο σε απλές λέξεις, έστειλαν γενναιόδωρη βοήθεια σε όλους τους παθόντες".

Η CIA και ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Βολιβία κατάφεραν να επικρατήσει η "ειρήνη και η κοινωνική γαλήνη" που απαιτούσαν σαν αντάλλαγμα για τις πιστώσεις της Διαμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης.

Ο ακόλουθος επί εργασιακών θεμάτων της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Λα Πας διατηρούσε πολύ στενές επαφές με ένα Μεξικανό, που ονομαζόταν Αλμπέρτο Γκάρσα, που ήταν υπάλληλος της Περιφερειακής Οργάνωσης της Διεθνούς των Εργατών (ORIT) και ταυτόχρονα στενός φίλος του Λάρι Στέρνφιλντ, γνωστού μέλους της CIA, οργανωτή ενός δικτύου Βορειοαμερικανών που ζούσαν στη Βολιβία. Το δίκτυο αυτό διεύθυνε κάποιος με το επώνυμο Χολτ, που δούλευε σαν μεσίτης ορυκτών. Αυτοί ήταν οι κύριοι πληροφοριοδότες.

Η στάση των διανοουμένων και καλλιτεχνών της Βολιβίας κατά του καθεστώτος του Μπαριέντος ήταν η συνεχής και δημόσια κριτική. Από τις 23 έως τις 29 Ιούνη του 1967, στην πόλη Σούκρε, πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο των Βολιβιανών Ποιητών, όπου συμμετείχαν οι σημαντικότεροι ποιητές της χώρας. Αρκετοί, μπροστά στο πολυάριθμο ακροατήριο που γέμισε το αμφιθέατρο του πανεπιστημίου αυτής της πόλης, διάβασαν ποιήματά τους με καθαρά αντιμιλιταριστικό περιεχόμενο. Ο Χόρχε Καλβιμόντες απήγγειλε για πρώτη φορά το ποίημά του "Η φωτιά του Αϊ - Γιαννιού", μια κραυγή καταδίκης της σφαγής των μεταλλωρύχων, που είχε μεγάλη απήχηση, δημιούργησε ένα κλίμα έντασης και συναισθηματικής φόρτισης. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν να καταδικάσουν την κυβέρνηση και το στρατό γι' αυτό το φρικτό γεγονός.

Αμέσως ο Μπαριέντος κατηγόρησε το συνέδριο ότι "κυριαρχείται από μερικούς κομμουνιστές" κι ότι "εμπνέεται από το Φιδέλ Κάστρο"".

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 10ο ΜΕΡΟΣ