Ο βαθμός αποτελεσματικότητας των μέτρων και πολιτικών της Συνθήκης του Μάαστριχτ - την οποία δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν, είτε από τη θέση της κυβέρνησης είτε από τη θέση της αντιπολίτευσης, όσοι υπερψήφισαν τη Συνθήκη - φαίνεται αν συγκρίνουμε: Πρώτον, την εικόνα που παρουσίαζαν το 1992 το δημόσιο χρέος, τα ελλείμματα, ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και η ισοτιμία της δραχμής, που ήταν και οι 5 βασικοί δείκτες που ορίστηκαν σαν όροι και στόχοι από τους συντάκτες της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την ονομαστική "σύγκλιση" στις οικονομίες των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και πώς έχουν διαμορφωθεί το 1996. Δεύτερον, πώς έπρεπε να διαμορφωθούν μέχρι το 1997 (δηλαδή φέτος) οι παραπάνω 5 βασικοί δείκτες, ώστε η Ελλάδα να εξασφαλίσει το εισιτήριο για την επιβίβαση με θέση στο "πρώτο βαγόνι του τρένου για την ΟΝΕ"!

Οι δείκτες αυτοί, σκιαγραφούν τη μία όψη του νομίσματος, που είναι ο βαθμός της ονομαστικής "σύγκλισης" ή της "απόκλισης" της ελληνικής οικονομίας με τις άλλες πιο ανεπτυγμένες χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που σημειώθηκε την τελευταία 5ετία με τη συγκεκριμένη οικονομική πολιτική που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις της ΝΔ (μέχρι τον Οκτώβρη του 1993) και του ΠΑΣΟΚ (από τον Οκτώβρη του 1993 μέχρι σήμερα). Η άλλη όψη του νομίσματος - που δε φαίνεται από τους παραπάνω 5 δείκτες, αλλά από ορισμένους άλλους, όπως η ανεργία, η εξάπλωση της φτώχειας κλπ - είναι το κόστος αυτών των πολιτικών. Ποιες ήταν δηλαδή οι συνέπειες αυτής της πολιτικής και ποιοι τις πλήρωσαν.

Σύμφωνα λοιπόν με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EUROPEAN ECONOMY/ Suplement A, Economic trends, No 12 - Δεκέμβρης 1996), η πορεία προς τη "σύγκλιση" των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης - με βάση τους 5 δείκτες - στόχους της Συνθήκης του Μάαστριχτ - παρουσιάζει την παρακάτω εικόνα:

Από το 1992 μέχρι το 1996 οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, εφάρμοσαν με ευλαβική συνέπεια την πολιτική της σκληρής μονόπλευρης λιτότητας σε βάρος των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, προβάλλοντας σαν δικαιολογία και άλλοθι τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τις σχετικές δεσμεύσεις που ανέλαβαν όσοι την υπερψήφισαν. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής όμως, αποδείχτηκαν ισχνά,ακόμη και με βάση τους στόχους του αναθεωρημένου προγράμματος "σύγκλισης" 1994 - 1999 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, καθώς:

• ενώ είχαν θέσει για το 1996 και το 1997 να περιοριστεί ο ρυθμός πληθωρισμού στο 6,5% και 4,6% αντίστοιχα, τελικά ο πληθωρισμός έκλεισε το 1996 στο 8,5% και φέτος εκτιμάται ότι θα κλείσει στο 6,5%. Ενδεικτικό της αποτυχίας των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο μέτωπο του πληθωρισμού, είναι το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα ήταν και παραμένει υπερτριπλάσιος από το μέσο κοινοτικό όρο (3,2 φορές μεγαλύτερος το 1992 και 3,3 φορές το 1996).
• ενώ είχαν θέσει σαν στόχο για το 1996 και 1997 να μειώσουν το δημόσιο έλλειμμα,σαν ποσοστό του ΑΕΠ στο 7,6% και 4,2% αντίστοιχα, η ισχνή βελτίωση που πέτυχαν οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις αλχημείες που έκαναν με τη μετάθεση πληρωμής τόκων και άλλων υποχρεώσεων στα επόμενα χρόνια, αυξάνοντας όμως το δημόσιο χρέος. Με βάση τα στοιχεία της Κομισιόν (EYROPEAN ECONOMY 12 - 1996), το δημόσιο έλλειμμα, σαν ποσοστό του ΑΕΠ ήταν (το 1993) 14,2% για την Ελλάδα και 6,5% για την ΕΕ των "15" και το 1996 διαμορφώθηκε στο 7,9% για την Ελλάδα και 4,4% για την Κοινότητα. Για το 1997 και 1998 διατυπώνονται οι προβλέψεις ότι θα περιοριστεί στην Ελλάδα 6,5% και 5,3% και για την ΕΕ των "15" σε 3% και 2,5% τα αντίστοιχα. Στην ουσία δηλαδή τα δημόσια ελλείμματα στην Ελλάδα ήταν και παραμένουν διπλάσια ή υπερδιπλάσια της Κοινότητας.
• ενώ, με βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, θα έπρεπε το δημόσιο χρέος των χωρών - μελών της Κοινότητας να μειωθεί δραστικά και να μην ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ, στην Ελλάδα αντί για μείωση είχαμε σημαντική αύξηση. Συγκεκριμένα, το δημόσιο χρέος της χώρας σαν ποσοστό του ΑΕΠ, από 99,2% που ήταν τα 1992, ανέβηκε στο 111,8% το 1995 (οριστικά στοιχεία) και - στο βαθμό που επαληθευτούν οι προβλέψεις του EYROPEAN ECONOMY) - το 1996 θα κλείσει στο 110,6%. Στην ίδια περίοδο, αύξηση παρουσίασε και το δημόσιο χρέος για το σύνολο των χωρών - μελών της ΕΕ καθώς από 60,4% που ήταν το 1992, διαμορφώθηκε στο 71,3% το 1996 και προβλέπεται να κλείσει στο 73,5% το 1996. Για την ιστορία, πάντως, να θυμίσουμε πως το ακαθάριστο δημόσιο χρέος, αντιπροσώπευε το 1989 το 85,9% και ήταν 1,4 φορές μεγαλύτερο από το μέσο κοινοτικό χρέος, ενώ το 1996 θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, 1,6 φορές μεγαλύτερο.
• ενώ έθεταν σαν στόχο να μειώσουν το βραχυπρόθεσμο επιτόκιο στο 10,6% το 1996 και στο 7,9% το 1997, το επιτόκιο αυτό έκλεισε σε υψηλότερα επίπεδα πέρσι και το ίδιο αναμένεται να συμβεί και φέτος.

Ο μόνος στόχος που εκπλήρωσαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, ήταν οι περιορισμοί που έθετε η Συνθήκη του Μάαστριχτ για τη διακύμανση της δραχμής. Ομως, παρά το μεγάλο κόστος που είχε στην ελληνική οικονομία η πολιτική "σκληρής δραχμής", δεν εκπληρώθηκε ο στόχος που είχε τεθεί για την ένταξη της δραχμής στο μηχανισμό σταθερών συναλλαγματικών του ΕΝΣ (αρχικά το 1993 και στη συνέχεια το 1996) και ούτε γίνεται - προς το παρόν - συζήτηση για ένταξή της στο άμεσο μέλλον.

Συνοψίζοντας, λοιπόν, πρέπει να σημειώσουμε τα εξής:

Πρώτον, ότι σε σχέση με τις 3 χώρες - μέλη της Κοινότητας - οι οποίες την ημερομηνία υπογραφής της Συνθήκης δεν πληρούσαν κανέναν από τους 5 όρους στόχους - στα πέντε χρόνια που πέρασαν, η Ελλάδα παρουσιάζει τις μεγαλύτερες αποκλίσεις και χωρίς υπερβολή βρίσκεται στη δυσκολότερη θέση. Με βάση τα στοιχεία για το 1996, αλλά και τις εκτιμήσεις για το 1997, η Ελλάδα, δεν εκπληρώνει ούτε ένα από τα 5 βασικά κριτήρια που είχαν τεθεί με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, για την ονομαστική σύγκλιση.Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι και τα πλατιά λαϊκά στρώματα, υποχρεώθηκαν σε σκληρές θυσίες είτε με την εισοδηματική πολιτική μείωσης των μισθών και συντάξεων, είτε με την περικοπή δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα, είτε με άλλα μέτρα και πολιτικές που επιβλήθηκαν και επιβάλλονται πάντα με το στερεότυπο επιχείρημα ότι η πορεία προς το Μάαστριχτ και τη "σύγκλιση" είναι μονόδρομος...

Δεύτερον, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ κατάφεραν το ακατόρθωτο. Ενώ δεν πέττυχαν να εκπληρώσουν τους στόχους και να μειώσουν τα δημόσια ελλείμματα, το χρέος, τον πληθωρισμό και τα επιτόκια, ώστε να προσεγγίσουν και να "συγκλίνουν" στα χαμηλότερα επίπεδα των ίδιων δεικτών στις χώρες - μέλη της ΕΕ, κατάφεραν να συγκλίνουν σε δείκτες που η Ελλάδα ήταν σε καλύτερη θέση από τις άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ. Για παράδειγμα, αυξήθηκε η ανεργία με συνέπεια το ποσοστό της στην Ελλάδα να ξεπεράσει σήμερα το 10% και να έχει φτάσει τα μέσα κοινοτικά επίπεδα, από περίπου 8% το 1992, αυξήθηκε η εγκληματικότητα κλπ.

Τρίτον, αν στην ονομαστική "σύγκλιση" οι κυβερνητικές επιδόσεις ήταν κακές, τότε στην πορεία για την πραγματική σύγκλιση, ήταν κάκιστες. Αποκαλυπτικά από αυτή την άποψη, είναι τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που δείχνουν την εξέλιξη για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σε τιμές αγοράς σε τρέχουσες ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι όχι μόνο δεν έκλεισε το χάσμα που χώριζε την Ελλάδα με τις άλλες χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (άρα και το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων σε σχέση με το βιοτικό επίπεδων των περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών - μελών της ΕΕ), αλλά αντίθετα μεγάλωσε. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της EYROSTAT - "ο μέσος Ελληνας από την άποψη της πραγματικής αγοραστικής ικανότητας, βρίσκεται στην τελευταία θέση του πίνακα των πολιτών των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης". Ενώ για το σύνολο των κατοίκων των 15 χωρών - μελών της ΕΕ, το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ (μεταφρασμένο σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) είναι 100 μονάδες, οι Ελληνες βρίσκονται στη 15η ή την τελευταία θέση.Η αγοραστική ικανότητα των Ελλήνων είναι 66 - ήτοι 34% χαμηλότερη του μέσου όρου της Κοινότητας - που σημαίνει ότι οι Ελληνες είναι ο φτωχός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.