Στην Ελλάδα βρέθηκε, το περασμένο Σαββατοκύριακο, για να πάρει μέρος στη συνάντηση κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων της Ανατολικής και Νότιας Μεσογείου, που διοργανώθηκε από το ΚΚΕ, ο Μοχάμεντ Ναφάα, Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισραήλ. Στο περιθώριο της συνάντησης, ο "Ρ" είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Μοχάμεντ Ναφάα, τόσο σχετικά με την κρίση και το μέλλον της ισραηλινο- παλαιστινιακής ειρηνευτικής διαδικασίας, όσο και σχετικά με τη δράση και τους στόχους του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισραήλ.

- Ας ξεκινήσουμε με το φλέγον ζήτημα που απασχολεί τους λαούς της περιοχής, αλλά και τη διεθνή κοινή γνώμη, το θέμα της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, η οποία ιδιαίτερα το τελευταίο χρονικό διάστημα εμφανίζεται να περνά από μια μεγάλη κρίση. Πώς βλέπετε αυτήν την ειρηνευτική διαδικασία και ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι αιτίες που οδήγησαν στη σημερινή κρίση;

- Από το 1947 - '48, ήδη, το κόμμα μας υποστήριζε κατηγορηματικά και με σαφήνεια το δικαίωμα τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων στην ανεξαρτησία.Υποστηρίζαμε, δηλαδή, την ύπαρξη δύο ξεχωριστών κρατών, του παλαιστινιακού δίπλα στο Ισραήλ. Ημασταν οι μόνοι που είχαμε αυτή την άποψη τότε μέσα στο Ισραήλ. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το πρόβλημα της ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιλυθεί. Μιλάμε για δεκάδες χρόνια φόβου, κατοχής, επιθετικότητας, πολέμου του Ισραήλ ενάντια στη Συρία, στην Αίγυπτο, στην Παλαιστίνη, στο Λίβανο.

Παρά τη δυσκολία αυτή, υποστηρίξαμε την ειρηνευτική διαδικασία, από την έναρξή της, παρά το γεγονός ότι η βασική, κινητήρια δύναμή της ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Υποστηρίξαμε και τη γνωστή Συμφωνία του Οσλο. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι εθελοτυφλούμε σχετικά με το περιεχόμενο των υπαρχουσών συμφωνιών και δε βλέπουμε τα επικίνδυνα σημεία, που αυτές εμπεριέχουν. Τα έχουμε εντοπίσει και έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να αγωνιστούμε πολύ ακόμα ώστε να επιτευχθεί μια συνολική και μόνιμη ειρήνη στην περιοχή.

Μετά τις ισραηλινές εκλογές και την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από το συντηρητικό, δεξιό κόμμα του "Λικούντ" και τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο κίνδυνος για την επιβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας είναι μεγαλύτερος. Και αυτό γιατί η κυβερνητική συνεργασία του "Λικούντ" με εθνικιστικά και θρησκευτικά κόμματα λειτουργεί ιδιαίτερα αρνητικά σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία. Το κόμμα μας εξέτασε το θέμα και συναντήθηκε και με εκπροσώπους του παλαιστινιακού λαού, αλλά και με την παλαιστινιακή ηγεσία και καταλήξαμε ότι πρέπει να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την ειρηνευτική διαδικασία με περισσότερη πίστη, καθώς δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση για την περιοχή. Κάθε εμπόδιο, κάθε διακοπή της ειρηνευτικής διαδικασίας δεν ευνοεί παρά μόνο τις δυνάμεις εκείνες, τόσο στο Ισραήλ όσο και στους Παλαιστινίους, που είναι κατά της μόνιμης και συνολικής ειρήνης.

Ξέρουμε ότι αυτές οι αντιδραστικές δυνάμεις υπάρχουν και στις δύο πλευρές. Στους Παλαιστινίους εκφράζονται με τις οργανώσεις της "Χαμάς", της "Τζιχάντ" και στο Ισραήλ με τις εθνικιστικές - θρησκευτικές δυνάμεις. Αναγνωρίζουμε, όμως, ότι και η ισραηλινή κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει κάνει πολλές επιλογές αρνητικές για την ειρηνευτική διαδικασία. Το σημαντικότερο λάθος, θα μπορούσαμε να πούμε, είναι η πολιτική του εποικισμού, που είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για την τελευταία απόφαση της οικοδόμησης νέου οικισμού στην Ιερουσαλήμ. Είναι ξεκάθαρη η πρόθεση να αποκοπεί η Ανατολική Ιερουσαλήμ από την υπόλοιπη Δυτική Οχθη.

Είναι αλήθεια ότι η ειρηνευτική διαδικασία περνά, σήμερα, πολύ δύσκολες στιγμές. Για παράδειγμα, η βομβιστική επίθεση στο κέντρο του Τελ Αβίβ είναι μια σαφής απόδειξη της δυσκολίας για επίτευξη ειρήνης. Δυσκολίας που, όπως είπα, έχει τις ρίζες της στους μακροχρόνιους πολέμους, στην κατοχή. Είναι ξεκάθαρο ότι η αιτία της κρίσης, όχι μόνο σε επίπεδο σαφώς καθορισμένο στο σήμερα, αλλά και γενικότερα, είναι η ισραηλινή πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων απέναντι στους Παλαιστίνιους, πολιτική επιθετικότητας και δύναμης.

- Πώς βλέπετε το μέλλον της ειρηνευτικής διαδικασίας μετά και από τη βομβιστική επίθεση και την οξύτατη ένταση στις σχέσεις Παλαιστινίων - Ισραηλινών.

- Νομίζω ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να γυρίσουμε πίσω. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα ανάμεσα στους δύο λαούς είναι ό,τι καλύτερο έχουμε ζήσει. Η αλλαγή στη νοοτροπία είναι εμφανής. Πριν από 3 ή 4 χρόνια, όταν προφέραμε το όνομα της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ή του Γιασέρ Αραφάτ, η πλειοψηφία του ισραηλινού λαού μάς επιτιθόταν και μας κατηγορούσε ότι είχαμε επαφές με "τρομοκράτες". Σήμερα, εκτιμούμε ότι η πλειοψηφία του ισραηλινού λαού έχει αποδεχτεί την ιδέα της ίδρυσης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Πιθανώς, δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν κάτι τέτοιο αύριο ή μεθαύριο, όμως σίγουρα δεν το αποκλείουν πια για ένα κάπως πιο μακρινό μέλλον.

Βέβαια, η αλλαγή αυτή της κοινής γνώμης γίνεται ακόμα πιο δύσκολη επειδή δεν υπάρχει ενότητα ανάμεσα στις παλαιστινιακές οργανώσεις. Δηλαδή, πολλές από τις υπάρχουσες και δραστήριες οργανώσεις υποστηρίζουν ακόμα την εξαφάνιση, την καταστροφή του ισραηλινού κράτους.

Αυτό, βέβαια, δεν είναι το βασικό εμπόδιο για το μέλλον. Το σημαντικότερο εμπόδιο ήταν και παραμένει η πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης. Εντούτοις, πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν, και σήμερα, να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί η ειρηνευτική διαδικασία.

- Τι σημαίνει να είσαι κομμουνιστής, σήμερα, στο Ισραήλ; Ποιες είναι οι δραστηριότητες του κόμματός σας, ποιοι οι τρόποι προσέγγισης του ισραηλινού λαού;

- Πριν από πέντε - έξι χρόνια χάσαμε περισσότερο από το 30% των συντρόφων μας, δηλαδή μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και των υπολοίπων ανατολικών χωρών. Στις τελευταίες εκλογές, πριν από δέκα μήνες, συγκεντρώσαμε, περίπου, 150.000 ψήφους. Είναι η πρώτη φορά που συγκεντρώνουμε τόσες ψήφους, τα τελευταία 35 χρόνια. Ενδεικτικό στοιχείο της ανοδικής πορείας του κόμματός μας και της επιρροής μας είναι ότι στις πρόσφατες φοιτητικές εκλογές, στα πανεπιστήμια της Ιερουσαλήμ, η παράταξή μας αναδείχτηκε πρώτη. Εξίσου ενδεικτικό νομίζω είναι το ότι σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να οργανώνουμε διαδηλώσεις από τη μία άκρη της χώρας ως την άλλη, όπως πρόκειται να κάνουμε και αύριο (22/3) ενάντια στον εποικισμό των κατεχομένων εδαφών, ενάντια στο νέο οικισμό στον αραβικό τομέα της Ιερουσαλήμ και υπέρ μιας συνολικής και μόνιμης ειρήνης.

Οσον αφορά, π.χ., τους εργαζομένους, προωθήσαμε και πετύχαμε τη διοργάνωση της πρόσφατης μεγάλης απεργίας δασκάλων, γιατρών και βιομηχανικών εργατών, καθώς και της γενικής απεργίας στη Χάιφα. Στόχος μας είναι, μέσα από όλες αυτές τις κινητοποιήσεις, η βελτίωση των όρων εργασίας, καθώς και η αύξηση των μισθών.

Υπό τις υπάρχουσες συνθήκες, οι δυνατότητες εδραίωσης της επιρροής μας τόσο μέσα στον εβραϊκό όσο και μέσα στον αραβικό ισραηλινό πληθυσμό είναι πάρα πολύ μεγάλες. Δυστυχώς, όμως, δεν τις έχουμε αξιοποιήσει ανάλογα,κυρίως εξαιτίας εσωτερικών δικών μας προβλημάτων, τα οποία περιορίζουν τις δυνατότητές μας. Πιστεύουμε, όμως, ότι σήμερα οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για την ανάπτυξη και βελτίωση της δράσης μας. Και την αισιοδοξία μας αυτή την ενισχύει το γεγονός ότι πολλοί από τους συντρόφους μας, που έφυγαν πριν από μερικά χρόνια, επέστρεψαν στο κόμμα μας επειδή συνειδητοποίησαν ότι είμαστε η μόνη εναλλακτική λύση.

Θα μπορούσα, λοιπόν, συνοψίζοντας να πω ότι οι δραστηριότητές μας, το πρόγραμμά μας, επικεντρώνει σε ορισμένα βασικά σημεία - στόχους, εκ των οποίων, λόγω συγκυριών, τα πιο σημαντικά αφορούν την ειρηνευτική διαδικασία. Παλεύουμε για μια συνολική και μόνιμη ειρήνη στην περιοχή, για τη δημιουργία δύο κρατών για δύο λαούς, για μια Ιερουσαλήμ που θα είναι πρωτεύουσα για δυο χώρες (η Δυτική Ιερουσαλήμ για το Ισραήλ και η Ανατολική για την Παλαιστίνη). Παλεύουμε ενάντια στον εποικισμό, υπέρ της πλήρους αποχώρησης των ισραηλινών στρατευμάτων από τα υψώματα του Γκολάν, ώστε να επιτευχθεί ειρήνη με τη Συρία, καθώς και υπέρ της πλήρους αποχώρησης από το Νότιο Λίβανο. Παλεύουμε για ισότιμη αντιμετώπιση των Αράβων και των Εβραίων Ισραηλινών πολιτών, για δημοκρατία.

-Αναφερθήκατε στον αγώνα για δημοκρατία στο Ισραήλ. Τι ακριβώς εννοείτε;

- Στο Ισραήλ, σήμερα, υπάρχουν αρκετές αντιδραστικές, ακροδεξιές δυνάμεις, οι οποίες, μάλιστα, εκπροσωπούνται και στο Κοινοβούλιο. Οι δυνάμεις αυτές έχουν, επανειλημμένως, υποστηρίξει τόσο στα λόγια όσο και με πράξεις μέτρα και ενέργειες κατά των Ισραηλινών πολιτών που είναι αραβικής καταγωγής. Αυτό είναι ένα έλλειμμα δημοκρατίας. Εχουν προτείνει και έχουν πετύχει να υιοθετηθούν νόμοι κατά των Ισραηλινών πολιτών αραβικής καταγωγής, όπως και νόμοι κατά των γυναικών σχετικά με τους μισθούς, σχετικά με τις συνθήκες εργασίας.

Γνωρίζουμε ότι σε σχέση με τις γειτονικές χώρες, και μπορώ εδώ να αναφέρω την Αίγυπτο, την Ιορδανία, το Ιράν, το Ιράκ, η δικιά μας χώρα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση αναφορικά με τη δημοκρατία. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι στο Ισραήλ, σήμερα, το θέμα της δημοκρατίας δεν είναι ιδιαίτερα θεμελιώδες και σημαντικό και ένας από τους κυριότερους στόχους του καθημερινού μας αγώνα. Εβραίοι και Αραβες Ισραηλινοί πολίτες πρέπει να παλέψουν από κοινού.

Οφείλουμε να τονίσουμε ότι οι ισραηλινές κυβερνήσεις, μέχρι σήμερα, έχουν ακολουθήσει, στον ένα βαθμό ή στον άλλο, ξεκάθαρα αυταρχικές και καταπιεστικές πολιτικές ιδιαίτερα όσον αφορά τους Αραβες Ισραηλινούς. Ενδεικτικό είναι ότι υπάρχουν περισσότεροι από 40 νόμοι, οι οποίοι αναφέρονται στους τρόπους κατάσχεσης από το κράτος της γης των Αράβων Ισραηλινών! Οι ισραηλινές κυβερνήσεις έχουν κατασχέσει, περίπου, το 80% της γης των Αράβων Ισραηλινών σε όλη την επικράτεια της χώρας. Συνεπώς, η πάλη για δημοκρατία είναι θεμελιώδης. Στο πλευρό μας, σήμερα, έχουμε και εβραϊκές προοδευτικές δυνάμεις, έχουμε πολλές ειρηνιστικές οργανώσεις, όπως η "Ειρήνη Τώρα", έχουμε πολλά μικρά αραβικά κόμματα και πολλές προσωπικότητες του αριστερού κόμματος "Μέρετζ".

-Να κλείσουμε με μια ερώτηση σχετικά με τις εξτρεμιστικές δυνάμεις στο εσωτερικό του Ισραήλ. Ποια είναι η εμβέλειά τους και ποια η δική σας στάση απέναντί τους;

-Στο Ισραήλ, θα μπορούσε κανείς να πει, ότι έχουμε δύο είδη εξτρεμισμού: αυτόν που γεννιέται στους κόλπους του αραβικού πληθυσμού, που υποστηρίζεται από χώρες όπως το Ιράν, σκοπεύει στην εφαρμογή του ισλαμικού νόμου και τάσσεται εναντίον κάθε προοδευτικής ενέργειας, π.χ., κατά της βελτίωσης της θέσης της γυναίκας, κατά της επίτευξης ειρήνης. Να διευκρινίσω εδώ ότι μιλάω για τον εξτρεμισμό και όχι γενικά για τους ισλαμιστές.

Στους κόλπους του εβραϊκού πληθυσμού οι εξτρεμιστικές δυνάμεις, δυστυχώς, έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια και αυτό καθιστά την παρουσία τους πιο επικίνδυνη. Υπάρχουν τέσσερα θρησκευτικά κόμματα, τα οποία επηρεάζουν σοβαρά τις εκάστοτε κυβερνήσεις, και δεν αναφέρομαι μόνο σε περιπτώσεις, όπως η τωρινή, όπου τα θρησκευτικά κόμματα συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό του "Λικούντ". Στον τομέα του πολιτισμού και της εκπαίδευσης έχουν πολύ σημαντική παρουσία και διαθέτουν τα δικά τους σχολεία, τα δικά τους εκπαιδευτικά προγράμματα, μέσα από τα οποία προωθούν την ιδεολογία και την κουλτούρα του σιωνισμού. Η κατάσταση αυτή, όπως καταλαβαίνετε, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για όλο τον ισραηλινό λαό.

Εδώ αξίζει να τονίσω ότι η αραβική μειονότητα στο Ισραήλ είναι, στη συντριπτική της πλειοψηφία, ιδιαίτερα προοδευτική τόσο στις κοινωνικές της αντιλήψεις όσο και σχετικά με το μείζον θέμα της οριστικής και συνολικής ειρήνευσης στην περιοχή. Το κόμμα μας ήταν και παραμένει η πρώτη πολιτική δύναμη στους κόλπους της αραβικής μειονότητας.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ