Η μορφή του εκπαιδευτικού συστήματος στη νέα πραγματικότητα της Ευρώπης των πολυεθνικών, με στόχο τη δημιουργία του νέου μοντέλου εργαζόμενου - γρανάζι, του "περιπλανώμενου εργάτη" όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται στο κείμενο της "Λευκής Βίβλου", παρουσιάστηκε χτες στη διάρκεια της εναρκτήριας συνδιάσκεψης του "Ευρωπαϊκού Ετους διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης 1996" που ξεκίνησε χτες και θα ολοκληρωθεί σήμερα. Αυτό το μοντέλο έρχεται να αντικαταστήσει το υπάρχον ενιαίο εκπαιδευτικό σύστημα, με ένα είδος εκπαίδευσης πλήρως εναρμονισμένης στις ανάγκες των πολυεθνικών.

Ο όρος "διά βίου εκπαίδευση και μάθηση", σύμφωνα με την επίσημη ερμηνεία,"δηλώνει ένα χωρίς όρια σχήμα που αποβλέπει στην αναμόρφωση του υπάρχοντος εκπαιδευτικού συστήματος και στην ανάπτυξη του εκπαιδευτικού δυναμικού έξω από αυτό". Οπως προέκυψε χτες από τις εισηγήσεις των συνέδρων, αλλά και από τη "Λευκή Βίβλο" για την παιδεία, η οποία διαπνέεται απ' τη λογική της "διά βίου εκπαίδευσης", το νέο εκπαιδευτικό μοντέλο θα έχει σαν στόχο την παροχή μιας γενικής στοιχειώδους μόρφωσης η οποία απλώς θα εξασφαλίζει την προσαρμοστικότητα των εργαζόμενων στις διάφορες ειδικότητες, με μικρό κόστος.

Είναι χαρακτηριστική η έκφραση που χρησιμοποιείται στο κείμενο της "Λευκής Βίβλου" για την παιδεία, για να περιγραφεί η "βασική μόρφωση": Το σχολείο παρέχει μόνο γνώσεις "γραφής, ανάγνωσης, αριθμητικής και ξένων γλωσσών". Παράλληλα γίνεται ξεκάθαρη η πρόθεση να περιοριστούν οι απόφοιτοι των Πανεπιστημίων, ενώ προβλέπεται και το "σπάσιμο" ολόκληρων κλάδων της επιστήμης, σε επιμέρους τομείς γύρω από τους οποίους θα παρέχονται αποσπασματικές γνώσεις. Καταργείται δηλαδή ο ενιαίος χαρακτήρας της εκπαίδευσης και αντικαθίσταται με στοιχεία γνώσης από διάφορους τομείς με στόχο την προσαρμοστικότητα του εργαζόμενου.

Στη "διά βίου εκπαίδευση", τον πρώτο και καθοριστικό ρόλο θα έχουν οι επιχειρήσεις και απώτερος σκοπός της θα είναι η ικανοποίηση των αναγκών της αγοράς εργασίας. Στη λογική αυτή, ο όρος "ποιότητα εκπαίδευσης" αναφέρεται στο κατά πόσο η εκπαίδευση ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων.

Η "διά βίου εκπαίδευση", θα πρέπει να παρέχει στον εργάτη ικανότητα συνεργασίας με τον εργοδότη, ενσωμάτωση στην επιχείρηση, να παίρνει πρωτοβουλίες για επίλυση προβλημάτων της επιχείρησης, να μαθαίνει τους μηχανισμούς ώστε να εκπαιδεύεται διαρκώς.

Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια του Γ. Χαλά από το ΕΛΚΕΠΑ ο οποίος στην εισήγησή του έδωσε τις βασικές κατευθύνσεις, του τι σημαίνει "διά βίου εκπαίδευση". Ανέφερε χωρίς περιστολές, ότι μία από τις ικανότητες - κλειδιά του εργαζόμενου στη νέα πραγματικότητα είναι "η ανοχή του εργαζόμενου στην αβεβαιότητα",όπως επίσης η κατανόηση και αποδοχή του περιβάλλοντος της επιχείρησης, ο ενστερνισμός δηλαδή των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων. "Οταν λέμε ο εαυτός μας, να εννοούμε η επιχείρησή μας",είπε χαρακτηριστικά. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και ο εκπρόσωπος του ΣΕΒ Γ. Μαρκόπουλος,ο οποίος εντελώς κυνικά, είπε ότι όχι απλώς νομιμοποιείται αλλά επιβάλλεται να ασχολείται ο ΣΕΒ με την εκπαίδευση, δίνοντας και μια πρώτη γεύση για το τι είδους εκπαίδευση θέλει ο ΣΕΒ: "Ο εργαζόμενος πρέπει να είναι πιστός στην επιχείρηση και να νιώθει υπερήφανος που δουλεύει σε αυτήν".

Ο εκπρόσωπος της ΓΣΕΒΕΕ μίλησε για ανάγκη της βασικής εκπαιδευτικής κατάρτισης, με κίνητρα στους εργοδότες, χαρακτηρίζοντας το δρόμο αυτό ως μονόδρομο.

Ο υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου, στον χαιρετισμό του χαρακτήρισε τη διά βίου εκπαίδευση ως τον πυρήνα της φιλοσοφίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Στα πλαίσια αυτά, ο υπουργός Παιδείας εξήγγειλε τη θεσμοθέτηση επιμορφωτικών σεμιναρίων που θα παρέχονται από τα ΤΕΙ και τα ΑΕΙ σε ενήλικες ξεκινώντας από τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά που θα παρέχουν πιστοποίηση και όχι ισότιμο πτυχίο με τα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Για το λόγο αυτό, τόνισε, προωθείται νομοθετική ρύθμιση. Παράλληλα αναφέρθηκε και στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο το οποίο είπε ότι θα λειτουργήσει σύντομα, χωρίς όμως να προσδιορίσει πότε.

Ωστόσο στη λογική ότι "τα πτυχία δεν έχουν σημασία, σημασία έχει η εξειδίκευση",όπως λέγεται ξεκάθαρα στη "Λευκή Βίβλο", αντιτάχθηκε ο Αντιπρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου Π. Γετίμης. Τόνισε ότι αυτό σημαίνει την υποβάθμιση της επιστημονικής γνώσης σε όφελος της κατάρτισης και ότι ταυτίζεται έτσι η αντίληψη για την κατάρτιση σε μια αντίληψη για την παιδεία. Χαρακτήρισε επίσης απαράδεκτο τον ανταγωνισμό των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων στην εκπαίδευση. "Αλίμονο, προειδοποίησε, αν δούμε το εκπαιδευτικό σύστημα σε αντιστοιχία με τις ανάγκες της αγοράς".