Εν αναμονή των κυβερνητικών ανακοινώσεων για τη χωροθέτηση των δύο Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ), μία στη Βόρεια Αττική και μία στη Νοτιοανατολική - η τρίτη είναι, ήδη, γνωστό ότι θα γίνει στα Ανω Λιόσια - θα κυλήσει η ερχόμενη βδομάδα, καθώς ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ δεσμεύτηκε και ενώπιον των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων ότι όλα τα περιθώρια αναμονής έχουν εξαντληθεί και ότι το αργότερο μέχρι το τέλος Ιούνη θα πρέπει να έχει ψηφιστεί και από τη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εντός των ημερών η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει στα νομαρχιακά συμβούλια τα πορίσματα των επιστημονικών επιτροπών, σε ένα μήνα το αργότερο οι νομαρχίες πρέπει να έχουν πάρει τις αποφάσεις και στο αμέσως επόμενο δεκαήμερο πρέπει να έχει πάρει τη σχετική απόφαση και το περιφερειακό συμβούλιο. Τα περιθώρια, όμως, δεν έχουν εξαντληθεί μόνο για το ζήτημα της χωροθέτησης των ΟΕΔΑ. Με "βήματα χελώνας" προχωρεί αντίστοιχα και το νομοθετικό πλαίσιο, το σχετικό με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων και εκείνο που ρυθμίζει το σημαντικό ζήτημα της ανακύκλωσης και της μείωσης των συσκευασιών.

Μπορεί οι υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, εδώ και καιρό, να έχουν καταρτίσει τις σχετικές κοινές υπουργικές αποφάσεις, για τις οποίες έχουν μάλιστα εκφράσει τη γνώμη τους και οι ενδιαφερόμενοι φορείς, αλλά αυτές εξακολουθούν να αραχνιάζουν σε κάποια συρτάρια. Η τρομακτική αυτή αδράνεια της κυβέρνησης είχε σαν αποτέλεσμα την πρόσφατη καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καταδίκη που ενδέχεται να οδηγήσει και σε αφαίρεση 19 δισ. από κοινοτικά κονδύλια, τα οποία έχουν προϋπολογιστεί να χρηματοδοτήσουν διάφορες δράσεις για τη διάθεση και επεξεργασία των αποβλήτων.

Κάτω από την πίεση αυτής της καταδίκης, το ΥΠΕΧΩΔΕ αναγκάζεται τώρα να επιταχύνει την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με τις αντίστοιχες κοινοτικές οδηγίες. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης, σε συνέντευξή του την προηγούμενη βδομάδα, ανακοίνωσε συγκεκριμένα ότι η κοινή υπουργική απόφαση για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων εντός των ημερών θα δημοσιευτεί στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης. Επίσης, το ίδιο θα γίνει με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις που ρυθμίζουν το θέμα της διαχείρισης των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων και το θέμα της διαχείρισης των μπαταριών και των συσσωρευτών. Οπως ο ίδιος ανακοίνωσε, εντός των προσεχών ημερών θα υπογραφεί και η κοινή υπουργική απόφαση, που αφορά τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, το σχέδιο της οποίας είχε παρουσιάσει στους δημοσιογράφους τον περσινό Σεπτέμβρη! Τέλος, αναμένεται να υπογραφούν και οι κοινές υπουργικές αποφάσεις για την ανακύκλωση και τη συσκευασία που ρυθμίζουν θέματα, όπως: Τη μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα μέσα στα επόμενα χρόνια. Τη μείωση των συσκευασιών, αν δεν ανακυκλώνονται. Την προώθηση συσκευασιών πολλαπλής χρήσης. Τη θέσπιση κινήτρων για την παραγωγή, τη χρήση και την αξιοποίηση ανακυκλούμενων υλικών.

Στην υπουργική απόφαση για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, την οποία υπογράφουν δώδεκα συναρμόδιοι υπουργοί, περιγράφεται σειρά μέτρων για τη μείωση της παραγωγής και της βλαπτικότητας των στερεών αποβλήτων, αλλά και για την αξιοποίηση των αποβλήτων αυτών με ανακύκλωση ή με τη χρησιμοποίησή τους ως πηγών ενέργειας.

Η απόφαση, εκτός από τις γενικές κατευθύνσεις της πολιτικής διαχείρισης των στερεών αποβλήτων που περιγράφει, καθιερώνει τη συνευθύνη της Νομαρχιακής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και των οργάνων τους για το σχεδιασμό της διαχείρισης των απορριμμάτων. Σύμφωνα με άρθρο της, την οριστική απόφαση για το σχεδιασμό, λαμβάνει ένα κρατικό όργανο διοίκησης, το περιφερειακό συμβούλιο και ο περιφερειάρχης, αν υπάρξουν διαφωνίες μεταξύ των πλαισίων των σχεδιασμών δύο ή περισσοτέρων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Με άλλες διατάξεις, προβλέπει την αποκατάσταση και εξυγίανση των ανεξέλεγκτων χωματερών από τους αρμόδιους φορείς διαχείρισης, μέσα σε διάστημα το πολύ έξι ετών από την έκδοση της σχετικής άδειας παρέμβασης.

Τέλος, δίνει το δικαίωμα στα όργανα της πολιτείας να επιβάλουν αυστηρές ποινικές, αστικές και διοικητικές κυρώσεις στους παραβάτες της απόφασης αυτής.

Να σημειώσουμε ότι η υπογραφή αυτής της κοινής υπουργικής απόφασης, εκτιμούσε το Μάρτη - λίγες μέρες πριν από την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου - ο ΕΣΔΚΝΑ, με πολυσέλιδο έγγραφό του προς τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, θα δώσει σημαντική ώθηση για την εκπόνηση των περιφερειακών σχεδιασμών. Κι όμως η απόφαση αυτή εξακολουθούσε για μερικούς μήνες ακόμη να παραμένει στα συρτάρια...

Στην Ελλάδα παράγονται κάθε χρόνο 450.000 τόνοι περίπου επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων, εκ των οποίων ανακυκλώνονται μόνο 120.000 τόνοι περίπου. Τα υπόλοιπα διατίθενται ανεξέλεγκτα σε διάφορους χώρους. Η επίλυση του σημαντικού αυτού προβλήματος εκκρεμεί εδώ και αρκετά χρόνια. Για την επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων χρειάζεται η κατασκευή δύο εγκαταστάσεων - η μία στη Βόρεια και η άλλη στη Νότια Ελλάδα. Ηδη, για το θέμα αυτό υπάρχουν μελέτες, οι οποίες σκοντάφτουν και αυτές στο ζήτημα της "κοινωνικής αποδοχής".

Η κοινή υπουργική απόφαση, η οποία έχει ετοιμαστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ, προβλέπει τους όρους και τις διαδικασίες για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Ανάμεσα στα άλλα, προβλέπει ότι η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων γίνεται με ευθύνη και δαπάνη του κυρίου ή κατόχου των. Προβλέπει, επίσης, τη σύσταση επιτροπής από εκπροσώπους των συναρμόδιων υπουργείων, το έργο της οποίας θα είναι η κατάρτιση πλαισίου τεχνικών προδιαγραφών που θα αφορούν την εκτέλεση εργασιών διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων. Επίσης, προβλέπει την υποχρέωση να γίνονται έργα εξυγίανσης και αποκατάστασης των εγκαταστάσεων διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων.

Στη νομοθετική ρύθμιση καταγράφονται τα κίνητρα (40% επιδότηση για "καθαρές" τεχνολογίες) στις επιχειρήσεις αξιοποίησης, επεξεργασίας και διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων. Καθιερώνονται οι διαδικασίες πραγματοποίησης ελέγχων στις εγκαταστάσεις ή χώρους διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων και περιγράφεται λεπτομερώς η διαδικασία που ακολουθείται για την κατάρτιση εκθέσεων από τους φορείς διαχείρισης προς το νομάρχη και από τους νομάρχες προς το ΥΠΕΧΩΔΕ.

Τέλος, για τους παραβάτες της νομοθεσίας προβλέπονται αυστηρές ποινές που μπορούν να φτάσουν στη φυλάκιση από 5 - 15 χρόνια, αλλά και αποζημιώσεις που καταβάλλουν όσοι ρυπαίνουν το περιβάλλον με επικίνδυνες ουσίες, που κυμαίνονται από δέκα εκατομμύρια μέχρι ένα δισεκατομμύριο δραχμές.

Αυστηρά πρόστιμα που φτάνουν τα 100 εκατομμύρια δραχμές, αλλά και ποινές φυλάκισης, που κυμαίνονται από τρεις μήνες μέχρι δύο χρόνια, προβλέπουν οι δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις για όσες βιομηχανίες ρυπαίνουν το περιβάλλον με κατάλοιπα ορυκτελαίων ή υγρά που προέρχονται από συσσωρευτές και μπαταρίες. Οι ίδιες ποινές ισχύουν και για όσους εμπορεύονται μπαταρίες που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε υδράργυρο, κάδμιο και μόλυβδο.

Με την πρώτη απόφαση απαγορεύεται ρητά η απόρριψη των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων στο έδαφος και προβλέπεται η υποχρεωτική επεξεργασία τους με αναγέννηση ή, αν αυτό δεν είναι εφικτό, η ακίνδυνη καταστροφή τους με καύση ή η ελεγχόμενη αποθήκευση και εναπόθεσή τους. Επίσης επιβάλλεται σε κάθε επιχείρηση που παράγει ή συλλέγει ποσότητα χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων μεγαλύτερη από 400 λίτρα το χρόνο, να τηρεί βιβλίο καταγραφής και να υπόκειται σε τακτικούς ελέγχους από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

Με τη δεύτερη υπουργική απόφαση, επιβάλλεται η μείωση της περιεκτικότητας των μπαταριών και των συσσωρευτών σε βαρέα μέταλλα και η μείωση των χρησιμοποιημένων μπαταριών στα οικιακά απόβλητα, καθώς και η χωριστή συλλογή τους και ανακύκλωσή τους. Παρέχονται, επίσης, κίνητρα για την εμπορία μπαταριών με μικρότερη περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες.

Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ