Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα συνδέεται με βασικούς τομείς, όπως η δημόσια υγεία, η προστασία του περιβάλλοντος, η εθνική οικονομία και η τοπική ανάπτυξη.

Η συνεχιζόμενη επιδείνωση του προβλήματος σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα όμως στην Αττική, έχει τις ρίζες της σε μια σειρά γενικότερες αιτίες, χαρακτηριστικές του τρόπου ανάπτυξης της χώρας μας (απρογραμμάτιστη διόγκωση των αστικών κέντρων χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, έλλειψη πολιτικής γης με καθορισμό χρήσεων γης, έλλειψη επαρκούς νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των απορριμμάτων και ειδικότερα, υποβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έλλειψη επαρκών οικονομικών πόρων για δράσεις κοινωνικής υποδομής).

Η ύπαρξη του προβλήματος οφείλεται, ειδικότερα και σε ουσιαστικές παραλείψεις που χαρακτηρίζουν το όλο πλαίσιο διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα:

- Ελλειψη εθνικού σχεδιασμού, με χρονικό προγραμματισμό και ποσοτικούς στόχους, βασικής προϋπόθεσης για την ανάπτυξη του περιφερειακού σχεδιασμού.- Ελλειψη ακόμα, ειδικής σύγχρονης νομοθεσίας.

- Ελλειψη πλαισίου γενικών τεχνικών προδιαγραφών.

Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν, αναφερόμενοι ειδικότερα στην Αττική και τα παρακάτω:

- Υπαναχωρήσεις έναντι των αρχικών δεσμεύσεων (1991) κυβέρνησης, φορέων ΤΑ, μεμονωμένων ΟΤΑ - ΤΕΔΚΝΑ και των δύο εναλλασσόμενων στην κυβέρνηση κομμάτων, για τη χωροθέτηση των υποψηφίων χωρών, υπό το βάρος προφανώς κομματικών και άλλων σκοπιμοτήτων (πχ απόρριψη "Ριτσώνας").

- Κωλυσιεργία πολλών χρόνων (1993 - 1995) για την ολοκλήρωση των σχετικών μελετών, με την ανοχή από ένα σημείο και μετά του ΕΣΔΚΝΑ.

- Ασυνέπεια και αντιφάσεις στην κυβερνητική επιχειρηματολογία περί "εξαγωγής" των απορριμμάτων της Αττικής, που ενισχύουν τοπικιστικού χαρακτήρα αντιδράσεις. Ως προς αυτό αναπάντητα παραμένουν ερωτήματα όπως: Γιατί ΟΧΙ στην εξαγωγή του 30% των οικιακών της Αττικής, αλλά ΝΑΙ στην "εξαγωγή" του 100% των επικίνδυνων και τοξικών; Γιατί ΟΧΙ στην "εξαγωγή" από νομό σε άλλο νομό, αλλά ΝΑΙ στην "εξαγωγή" από Νομαρχία σε Νομαρχία; Τα ερωτήματα απαιτούν μια απάντηση, πολύ περισσότερο που την ίδια στιγμή το ΥΠΕΧΩΔΕ ενισχύει (και πολύ σωστά) σε άλλες περιπτώσεις την "εξαγωγή" (δηλαδή τη συνεργασία μεταξύ νομών) όπως σε Καρδίτσα - Τρίκαλα και στους νομούς της Δυτικής Μακεδονίας.

- Κλίμα μυστικισμού και αδιαφάνειας, από την πλευρά του υπουργείου για τις προτάσεις των μελετητών και σύγχυσης μεταξύ προτάσεων μελετητών και επιστημονικών συμβούλων.

α. Να εκπονηθεί σε επίπεδο χώρας εθνικός σχεδιασμός, με στρατηγικούς στόχους και άξονες, αυτούς που επανειλημμένα έχουν διατυπωθεί από το ΚΚΕ (ημερίδα 1989), τον ΕΣΔΚΝΑ (συνέδριο Καλαμάτας), την ΚΕΔΚΕ (συνέδριο Χαλκιδικής και πρόσφατο συνέδριο Κεφαλονιάς).

β. Να εκσυγχρονιστεί η νομοθεσία για τα στερεά απόβλητα, τα επικίνδυνα και τοξικά, τα μολυσματικά. Να αποτυπωθεί νομοθετικά συγκεκριμένη εθνική πολιτική για την ανακύκλωση.

Το αντικείμενο του πλαισίου του περιφερειακού σχεδιασμού, να το αναλάβει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (στα πλαίσια της συνολικότερης ανάπτυξης του νομού) και της διαχείρισης η Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση. Στην Αττική (4 Νομαρχιακά Συμβούλια) το αντικείμενο του σχεδιασμού και της διαχείρισης να παραμείνει στον ΕΣΔΚΝΑ με θεσμοθέτηση, όμως, και της συμμετοχής της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

γ. Να εκδοθεί ένα συγκεκριμένο πλαίσιο γενικών τεχνικών προδιαγραφών σε εθνικό επίπεδο, με ιεραρχημένους στόχους (i) την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, (ii) τα οικονομικά του αποτελέσματα και (iii) τη λειτουργικότητά του σε σχέση με τα επιστημονικοτεχνικά δεδομένα της χώρας.

δ. Να αναληφθεί μια συντονισμένη προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών για το πρόβλημα των απορριμμάτων, τις επιβαλλόμενες λύσεις και την εφικτότητά τους.

1. Να υιοθετηθούν από την κυβέρνηση οι επιστημονικά τεκμηριωμένες επιλογές των σχετικών μελετών.

2. Να συγκρατηθούν τα δραχμικά αντισταθμιστικά ανταλλάγματα σε εύλογα επίπεδα για τις δυνατότητες της ΤΑ και να αυξηθούν οι ευρύτερες χωροταξικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού χαρακτήρα εξυπηρετήσεις προς τους "οχλούμενους" ΟΤΑ.

3. Από πλευράς περιεχομένου στηρίζουμε το σχεδιασμό του ΕΣΔΚΝΑ, θεωρώντας ότι η καύση των απορριμμάτων πρέπει να απορριφθεί ως μέθοδος διάθεσης για την Αττική, για όλη την εικοσαετή προοπτική και του υπόψη σχεδιασμού.

4. Φορέας σχεδιασμού και διαχείρισης παραμένει για την Αττική ο ΕΣΔΚΝΑ, που απέδειξε ότι μπορεί αυτοδύναμα (χωρίς προσφυγή σε μορφές διαδημοτικών επιχειρήσεων) να υλοποιήσει το πρόγραμμά του.

5. Να διασφαλιστούν έγκαιρα από την κυβέρνηση, με διαχρονική κατοχύρωση, οι απαιτούμενοι πόροι για την υλοποίηση του προγράμματος του ΕΣΔΚΝΑ, όπως και όλων των άλλων περιοχών της χώρας που εκπονούν ολοκληρωμένα προγράμματα διαχείρισης απορριμμάτων.

Μπάμπης ΖΙΩΓΑΣ

μέλος του Tμήματος Αυτοδιοίκησης και Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ