Μπορεί μια Διεθνής Σύμβαση Εργασίας για τους φασονιστές να είναι πλέον γεγονός, όμως αυτό, από μόνο του, δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει σε τίποτα τους εργαζόμενους στο φασόν από τα ιδιαίτερα προβλήματα που βιώνουν καθημερινά. Η "κατ' οίκον απασχόληση" δεν είναι ρόδινη. Γι' αυτούς, μάλιστα, που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει, δε διαφέρει και πολύ από τον "κατ' οίκον περιορισμό".

Η Ελένη Πρατζίνη εργάζεται στο φασόν τα τελευταία 11 χρόνια. Οχι βέβαια επειδή η ίδια το διάλεξε. Το φασόν ήταν αναγκαίο κακό, μια και η βιοτεχνία στην οποία εργαζόταν για 8 χρόνια, την απέλυσε, επειδή τόλμησε να συμμετάσχει σε μια προσπάθεια ίδρυσης σωματείου. Ο άντρας της άνεργος εκείνη την περίοδο κι έτσι - όπως η ίδια τονίζει - "εγκλωβίστηκε στο φασόν".

Η Ελένη χαρακτηρίζει όσους δουλεύουν φασόν στο σπίτι, "τραγικές περιπτώσεις" και εξηγεί το γιατί: "Η δουλιά που κάνουμε δεν μπορεί να αμειφθεί. Εγώ προσωπικά, αλλά και άλλες φασονίστριες που γνωρίζω, εργάζομαι13 - 14 ώρες.Τις περισσότερες φορές στη δουλιά βοηθάνε και τα παιδιά και ο άντρας μου. Είναι να τρελαίνεσαι. Ξυπνάω πολύ νωρίς. Εργάζομαι μιάμιση ώρα, μετά ξυπνάω τα παιδιά και τα ετοιμάζω για το σχολείο. Συνεχίζω να δουλεύω. Κάποια στιγμή σταματάω για να μαγειρέψω. Συνεχίζω τη δουλιά για να ξανασταματήσω μετά από λίγο πότε για να βάλω πλυντήριο, πότε για κάτι άλλο... Αυτό γίνεται όλη τη μέρα. Οταν πρέπει να βοηθήσω τα παιδιά στο διάβασμα, το κάνω εδώ, ενώ ράβω. Ολα ταυτόχρονα. Ενα συνεχές πήγαινε - έλα, είσαι στο σπίτι και δεν είσαι...".

Αυτό δεν είναι το μόνο αρνητικό. Η Ελένη συνεχίζει να απαριθμεί τα "καλά" αυτής της δουλιάς: "Τόσες ώρες πάνω από μια μηχανή χάνεις τα λογικά σου. Ούτε ένας άνθρωπος να πεις μια κουβέντα, το μυαλό σου σκουριάζει. Αν είσαι και κοινωνικός άνθρωπος... Ποιον να προβληματίσεις και με τι να προβληματιστείς, όταν απέναντί σου έχεις μια μηχανή κι έναν τοίχο; Η ακόμα αν θες να συνδικαλιστείς, πώς; Είναι άλλες οι "χάρες" της δουλιάς στο εργοστάσιο. Επικοινωνείς, παλεύεις, διεκδικείς... ".

"Μας ταλαιπωρούν πολλά ακόμα", μας λέει χαμογελώντας και συνεχίζει: "Αισθάνεσαι ότι "αφεντικό" σου είναι το κομμάτι. Οσο πιο περιορισμένη είναι η δυνατότητά σου για παραγωγή, τόσο πιο περιορισμένη είναι και η δυνατότητά σου να διαπραγματευτείς την τιμή του κομματιού. Τελευταία, πολλοί φασονιστές αντιμετωπίζουν και το πρόβλημα της απειλής "αν σ' αρέσει με αυτή την τιμή, αλλιώς παίρνω τα κομμάτια και τα πάω στην Αλβανία ή τη Βουλγαρία". Δεν είναι δύσκολο για τους εργοδότες να εγκαταστήσουν δέκα μηχανές εκεί και να βγάζουν τη δουλιά".

Ενα ακόμη αγκάθι, στη ζωή των φασονιστών είναι και η κοινωνική ασφάλιση, ένα αγαθό που για αυτούς είναι ασύμφορο: "Εργαζόμαστε ανασφάλιστοι, αφού για να ασφαλιστούμε χρειάζεται ολόκληρη διαδικασία, έναρξη επαγγέλματος, εγγραφή στο βιοτεχνικό επιμελητήριο και βέβαια το ΤΕΒΕ, στο οποίο πρέπει να πληρώνουμε ένα αξιοσέβαστο ποσό κάθε μήνα, παρότι εργαζόμαστε μόνο λίγους μήνες το χρόνο. Για να αποφύγουμε όλα αυτά και το ΤΕΒΕ, εργαζόμαστε "παράνομα", γεγονός που δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, πολλοί δεν πληρώνονται ή πληρώνονται μετά από μήνες. Πώς να αποδείξεις ότι σου χρωστάνε λεφτά, αν δεν έχεις χαρτιά που να το βεβαιώνουν";

Οσο για τις συνθήκες δουλιάς, αν εργάζεσαι μέσα στο σπίτι κι όχι σε κάποιον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, είναι δράμα. "Κάποιες φορές - θα μας πει η εργαζόμενη - γεμίζουν χνούδι από τα υφάσματα ακόμα και τα πιάτα στα ντουλάπια, όλο το σπίτι σκεπάζεται από ένα χνούδι".

Η Ελένη Πρατζίνη δέχτηκε με επιφύλαξη τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας για το φασόν. Πρώτον, γιατί δεν είναι σίγουρη αν και πότε θα εφαρμοστεί και δεύτερον και σημαντικότερο γιατί, όπως τονίζει, "το θέμα δεν είναι να νομιμοποιήσουμε τα ζητήματα γύρω από το φασόν. Βέβαια καλό θα ήταν να γίνει, αφού ούτως ή άλλως μας αναγκάζουν να δουλεύουμε φασόν. Το πρωταρχικό για μένα είναι να εκλείψει το φασόν, να δώσει τη θέση του στη βιομηχανία ένδυσης, πάνω στην καταστροφή της οποίας στηρίχτηκε η ανάπτυξή του. Να αναπτυχθεί η βιομηχανία, αυτός ο τόσο σημαντικός κλάδος, να υπάρξουν δουλιές, να απολαμβάνουμε κι εμείς τα δικαιώματά μας".

Βάσω ΝΙΕΡΗ