Εκ των πραγμάτων το πρόβλημα των εκατομμυρίων εργαζομένων με το κομμάτι κατ' οίκον έχει έρθει στο προσκήνιο και, κάτω από την πίεση συνδικάτων, αποτέλεσε θέμα συζήτησης στην περσινή 82η Σύνοδο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στη Γενεύη.

Μετ' εμποδίων, με τις εργοδοτικές οργανώσεις να καταψηφίζουν και τις κυβερνήσεις σε μια στάση του στιλ "ναι μεν, αλλά", αποφασίστηκε τελικά να συνταχθεί Διεθνής Σύμβαση Εργασίας σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων στο φασόν. Από κει και πέρα ξεκίνησε ένας νέος γύρος "μαχών" και παρασκηνιακών, κυρίως, διαβουλεύσεων, όπου οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων προέβαλαν συνεχώς "βέτο" σε κάθε θετική ρύθμιση, αποχωρούσαν και επανέρχονταν... Οι κυβερνήσεις κράτησαν μεσοβέζικη στάση, "αλληθωρίζοντας" προς τις θέσεις των εργοδοτικών οργανώσεων και αρκετές συνδικαλιστικές οργανώσεις έβαλαν "νερό στο κρασί" τους.

Φτάσαμε "αισίως" στη φετινή 83η Σύνοδο (Ιούνης '96 Γενεύη), που κατέληξε σε μια Διεθνή Σύμβαση Εργασίας (οι εργοδοτικές οργανώσεις τελικά την καταψήφισαν), άνευρη από ουσιαστικές θετικές διατάξεις, γενικόλογη και κινούμενη γενικά στο πνεύμα της "ταξικής συνεργασίας". Αυτό όμως δεν αναιρεί τη σημασία της, σαν μια αρχή που μπορεί, κάτω από τη δράση και την πίεση των συνδικάτων σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, να οδηγήσει σε θετικές παρεμβάσεις.

Στο πρώτο άρθρο της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας καθορίζεται ότι ο όρος "κατ' οίκον απασχόληση" αναφέρεται σε εργασία που πραγματοποιείται από ένα άτομο στο σπίτι του ή σε άλλο χώρο διαφορετικό από το χώρο δουλιάς του εργοδότη και καταλήγει σε ένα προϊόν ή υπηρεσία που προσδιορίζεται απ' τον εργοδότη, ανεξάρτητα από το ποιος παρέχει τον εξοπλισμό ή άλλα μέσα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό. Ωστόσο, μπαίνει "σφήνα" στην αναγνώριση του εξαρτημένου χαρακτήρα της εργασίας η επισήμανση "εκτός αν αυτό το άτομο έχει το βαθμό αυτονομίας και οικονομικής ανεξαρτησίας που είναι απαραίτητος για να θεωρηθεί ανεξάρτητος εργαζόμενος"!

Επίσης στο ίδιο άρθρο καθορίζεται ότι ο όρος "εργοδότης" περιλαμβάνει φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που "άμεσα ή μέσω ενός ενδιάμεσου" προσφέρουν εργασία.

Στο άρθρο 3 ορίζεται ότι η χώρα που θα επικυρώσει τη ΔΣΕ θα πρέπει να υιοθετήσει και να υλοποιήσει μια εθνική πολιτική, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση των φασονιστών, υπό τη "σκέπη" του "κοινωνικού διαλόγου".

Το πιο σημαντικό άρθρο είναι το 4,το οποίο κάνει λόγο για ισότητα μεταχείρισης μεταξύ φασονιστών και άλλων μισθωτών.Σημειώνεται, δε, ότι η ισότητα μεταχείρισης περιλαμβάνει: Το δικαίωμα των φασονιστών στο συνδικαλισμό με το να ιδρύουν ή να προσχωρούν σε οργανώσεις. Την αμοιβή τους. Την προστασία από διακρίσεις στην απασχόληση και στο επάγγελμα, καθώς και την πρόσβαση σε κατάρτιση. Στην καταστατική προστασία της Κοινωνικής Ασφάλισης. Την προστασία στον τομέα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας. Την ελάχιστη ηλικία για απασχόληση και την προστασία της μητρότητας.

Να σημειώσουμε ότι στο θέμα της Κοινωνικής Ασφάλισης και της αμοιβής αρκείται στη γενική κατεύθυνση της ισότητας μεταχείρισης, ενώ αντίθετα στο θέμα της υγιεινής και ασφάλειας προχωρά περισσότερο. Ετσι στο άρθρο 7 ορίζεται ειδικότερα ότι οι εθνικοί νόμοι και κανονισμοί για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία θα πρέπει να εφαρμόζονται και στο φασόν και μάλιστα ότι λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του φασόν, ορισμένοι τύποι εργασίας και ορισμένες ουσίες θα πρέπει να απαγορευτούν.

Επίσης στο άρθρο 9 θέτει την υποχρέωση να υπάρξει σύστημα επιθεώρησης,που θα διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τους νόμους και κανονισμούς και επιπλέον πως σε περίπτωση παραβίασής τους θα πρέπει να υπάρχει αποτελεσματική αποκατάσταση και κυρώσεις.

Εξίσου σημαντικό είναι το άρθρο 6,που επιβάλλει την καταγραφή της κατ' οίκον εργασίας, καθώς και το άρθρο 8,που ορίζει ότι θα πρέπει να οριστούν οι ευθύνες και αυτών που βρίσκονται ενδιάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους.

Στο τελευταίο (10) άρθρο ορίζεται ότι αυτή η ΔΣΕ δεν επηρεάζει άλλες ευνοϊκότερες διατάξεις άλλων Διεθνών Συμβάσεων Εργασίας.

Η Διεθνής Σύμβαση Εργασίας συνοδεύεται και από μια Διεθνή Σύσταση.Ο χαρακτήρας της υποχρεωτικότητας της πρώτης και οι κάθετες αντιδράσεις εργοδοτών, αλλά και ορισμένων κυβερνήσεων, την κατέστησαν ελλιπή. Η Σύσταση, λόγω του ότι είναι περισσότερο κατευθυντήριο κείμενο, προχωρά σε ορισμένα ζητήματα λίγο παραπέρα.

Ετσι επισημαίνεται στη Σύσταση ότι ο εργαζόμενος στο φασόν θα πρέπει να ενημερώνεται εγγράφως για τους όρους απασχόλησής του και συγκεκριμένα το όνομα και τη διεύθυνση του εργοδότη, την κλίμακα ή το ποσοστό πληρωμής και τις μεθόδους υπολογισμού της και τον τύπο της εργασίας.

Σημειώνεται, επίσης, ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια "αρχή" που θα διαμορφώνει και θα εφαρμόζει την εθνική πολιτική στον τομέα αυτό και ότι πρέπει να υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για την έκταση και τα χαρακτηριστικά της κατ' οίκον εργασίας.

Συγκεκριμένα σε αυτή την "αρχή" οι εργοδότες θα πρέπει να υποβάλλουν αρχείο όλων των φασονιστών που απασχολούν. Επίσης να τηρούν αρχείο εργασιών για καθένα, όπου θα αναφέρεται ο χρόνος που έχει επιμεριστεί για την εργασία, τα ποσοστά αμοιβής, το κόστος που βαρύνει τον εργαζόμενο, οι τυχόν κρατήσεις που έγιναν με βάση τους νόμους, οι οφειλόμενες αποδοχές και η ημερομηνία πληρωμής.

Επιπλέον να καθορίζονται από την "αρχή" ελάχιστα ποσοστά μισθών και ότι το ποσοστό αμοιβής πρέπει να είναι συγκρίσιμο με εκείνο που λαμβάνει ο εργαζόμενος στην επιχείρηση του εργοδότη. Οι εθνικοί νόμοι για την προστασία των μισθών πρέπει να εφαρμόζονται και στους φασονιστές. Να καθιερώνονται προϋποθέσεις, ώστε να υπάρχει δυνατότητα ημερήσιας και εβδομαδιαίας ανάπαυσης συγκρίσιμης με των μισθωτών και επίσης οι φασονιστές να δικαιούνται αμειβόμενες δημόσιες αργίες, ετήσιες διακοπές μετ' αποδοχών και αμειβόμενη άδεια ασθένειας.

Αναφέρεται αναλυτικότερα στην επαγγελματική ασφάλεια και υγιεινή και στην προστασία που πρέπει να απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι από πιέσεις στο θέμα αυτό των εργοδοτών, όπως και το δικαίωμα των Επιθεωρητών Εργασίας να μπαίνουν ακόμα και στα σπίτια να κάνουν έλεγχο.

Σχολιάζοντας το κλίμα, τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και κατέληξαν στη Διεθνή Σύμβαση, η Χρ. Τσεντούρου,μέλος της διοίκησης της Ομοσπονδίας των Κλάδων Ενδυσης, που παραβρέθηκε στην 83η Διεθνή Σύνοδο της ΔΟΕ, θα επισημάνει πως "οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και αρκετές κυβερνήσεις δεν ήθελαν να υπάρξει ΔΣΕ. Οταν τελικά μετά από ψηφοφορία αποφασίστηκε η σύνταξή της, έβαλαν στόχο να γίνει ένα γενικό και αόριστο κείμενο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ΔΟΕ έχουμε "λάβωμα" της τριμερούς συνεργασίας με τη μη συμμετοχή των εργοδοτών. Οι δε κυβερνήσεις λαμβάνοντας το μήνυμα, αφού τους "μάλωσαν", τους διαβεβαίωσαν ότι μπορεί να γίνει αρκετά ελαστική. Ενα κείμενο γενικό, που θα συμβάλει στην κατεύθυνση της κοινωνικής συναίνεσης, κάτι στο οποίο βοήθησαν και ορισμένοι απ' το εργατικό γκρουπ. Η κατάσταση στην εργασία, τα δικαιώματα και η ζωή των κατ' οίκον απασχολούμενων θα συνέχιζε όπως σήμερα, με άγρια εκμετάλλευση. Και σ' αυτή την περίπτωση το λόγο έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα".

Ντίνα ΝΤΑΒΟΥ