Το κρίσιμο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί απ' όλες τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις από αύριο είναι: Συνέχιση του προγράμματος "σύγκλισης" ή εγκατάλειψή του. Δεν πρέπει, βέβαια, να διατηρούμε αυταπάτες ότι σε πολιτικό επίπεδο η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών κομμάτων και μετά τη σημερινή μέρα θα ταχθεί υπέρ της συνέχισης του προγράμματος "σύγκλισης". Οσο και αν κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε μονότονοι και βαρετοί, θα πρέπει και πάλι να υπενθυμήσουμε ότι, εκτός από το ΚΚΕ, όλα τα υπόλοιπα κόμματα έχουν αποδεχτεί τη φιλοσοφία και τη λογική της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Αυτό δεν το αμφισβήτησαν ούτε και κατά την προεκλογική περίοδο, γεγονός που καταδεικνύει τη... γοητεία, που ασκούν πάνω τους τα προγράμματα λιτότητας και κατ' επέκταση η συντελούμενη ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλισμού σε προδιαγραφές Βρυξελλών.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε με βεβαιότητα ότι σε περίπτωση που ο δικομματισμός δεν υποστεί σήμερα σημαντική ήττα, ειδικά στον τομέα της οικονομικής πολιτικής, όχι μόνο δε θα πρέπει να αναμένεται αλλαγή προς το καλύτερο, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε σκληρότερα μέτρα στην κατεύθυνση της πιο άγριας λιτότητας. Αυτό, άλλωστε, το έχουν εξαγγείλει πολλές φορές το τελευταίο διάστημα οι οικονομικοί υπουργοί. Το έχει εξαγγείλει και η ηγετική ομάδα Σημίτη αμέσως μετά την εκλογή του τελευταίου στη θέση του πρωθυπουργού τον προηγούμενο Γενάρη. Το περίφημο δε σύνθημα του "εκσυγχρονισμού" της κοινωνικής ζωής της χώρας που προβάλλουν σαν την ειδοποιό διαφορά σε σχέση με την περίοδο 1993 - '95 (περίοδος Παπανδρέου) συμπυκνώνει την εφαρμογή σκληρότερων πολιτικών σε όλους τους τομείς. Ο "εκσυγχρονισμός" είναι το σύνθημα του πιο άγριου καπιταλισμού, που φιλοδοξεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση Σημίτη.

Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι, αν εκλεγεί κυβέρνηση ΝΔ, θα υπάρξει μια ποιοτικά διαφορετική οικονομική πολιτική. Αν αφήσουμε κατά μέρος τον άκρατο λαϊκισμό του Εβερτ που μοναδικό σκοπό έχει την υφαρπαγή της ψήφου του ελληνικού λαού, η ΝΔ προβάλλει σήμερα σαν το αυθεντικό κόμμα του "ευρωπαϊκού προσανατολισμού" της χώρας, της υποταγής δηλαδή της ελληνικής κοινωνίας στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Η ΝΔ, δηλαδή, θα συνεχίσει να εφαρμόζει το πρόγραμμα "σύγκλισης" του ΠΑΣΟΚ, το οποίο άλλωστε φέρει το "κύρος" της έγκρισής του από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Και, για να είμαστε καθαροί η υλοποίηση του προγράμματος "σύγκλισης" την περίοδο 1997 - 1999 σημαίνει πιο άγρια λιτότητα. Αυτό πρέπει να είναι σίγουρο.

Υλοποίηση του προγράμματος "σύγκλισης" το 1997 σημαίνει πρώτα και κύρια τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος του Γενικού Προϋπολογισμού (περιλαμβάνει τα υπουργεία, τις ΔΕΚΟ, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους ΟΤΑ, τους τομείς δηλαδή που θέλουν να συρρικνώσουν) από 7,6% το 1996 στο 4,2% το 1997! Η μείωση αυτή κατά 3,4 μονάδες ισοδυναμεί με παραπέρα σφαγιασμό των πόρων μεγαλύτερο του ενός 1 τρισ. δρχ. Η εξοικονόμηση αυτή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

• την αύξηση των εσόδων (φορολογικών και μη) και
• τη μείωση των δαπανών.

Η κυβέρνηση, η όποια κυβέρνηση θα κινηθεί δραστήρια και στους δύο τομείς.

Αύξηση εσόδων: Δε θα πρέπει να αναμένουμε μεγάλες... οφθαλμοφανείς αλλαγές στη φορολογία που επιβάλλει κεντρικά η κυβέρνηση. Αυτό, βέβαια, δεν οφείλεται στην... απέχθεια της κυβέρνησης στην επιβολή νέων φορολογικών βαρών. Κάθε άλλο. Το ζήτημα είναι πως οι κυβερνώντες αυξάνουν τη φορολογική επιβάρυνση, χωρίς να θεσπίζουν "καθαρούς νέους φόρους". Η περίοδος που διανύσαμε από το 1990 μέχρι σήμερα είναι χαρακτηριστική, για το πόσα φορολογικά βάρη φορτώθηκαν οι μισθωτοί - συνταξιούχοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα. Παράλληλα, άνθηση στον τομέα της φορολογίας αρχίζουν να γνωρίζουν οι τοπικές φορολογίες... Ο "οικουμενικός" δήμαρχος της Αθήνας, για παράδειγμα, στις αρχές του χρόνου αύξησε τα τέλη καθαριότητας κατά 22%, ο δε Νομάρχης Βοιωτίας προχώρησε σε άγρια φορολογία στα όρια του νομού. Η έκδοση άδειας αυτοκινήτου στοιχίζει στον Βοιωτό σήμερα περί τις 120.000 δραχμές, γεγονός που στρέφει τους κατοίκους του νομού σε άλλες λύσεις.. (έκδοση άδειας σε άλλο νομό).

Μείωση δαπανών: Είναι ο τομέας, ο οποίος την επόμενη τριετία αναμένεται να σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος της λιτότητας. Τη μείωση των - κοινωνικών για να ακριβολογούμε - δαπανών την προωθούν για δύο λόγους. Ο ένας είναι εισπρακτικός. Μειώνω τις δαπάνες, άρα μειώνω και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ο άλλος λόγος είναι ότι μέσω της μείωσης των δαπανών προχωρούν σε πλήρη κατεδάφιση των κοινωνικών κατακτήσεων των εργαζομένων. Οι επιτελείς των αστικών κυβερνήσεων και των πολυεθνικών εταιριών έχουν καταλήξει, τα τελευταία χρόνια, στο συμπέρασμα ότι η προσαρμογή του καπιταλισμού στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης σημαίνει πρώτα και κύρια κατεδάφιση των κοινωνικών κατακτήσεων. Η διαδικασία αυτή προωθείται σήμερα στον ένα ή τον άλλο βαθμό σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, μέσω των περίφημων προγραμμάτων λιτότητας. Τις τελευταίες μέρες η γερμανική κυβέρνηση εξάγγειλε νέο πακέτο μέτρων λιτότητας και με δεδομένο το ειδικό βάρος της Γερμανίας στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, αναμένεται οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να κάνουν τα επόμενα βήματα.

Η λιτότητα, βέβαια, δεν είναι μονόδρομος. Είναι ο δρόμος που θέλουν να ακολουθήσουν οι αστικές κυβερνήσεις και το πολυεθνικό κεφάλαιο, προκειμένου να ξεπεράσουν με τον τρόπο αυτό τη μακροχρόνια καπιταλιστική κρίση. Είναι όμως ο δρόμος της ακραίας όξυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων. Από τη μια πλευρά τεράστια συσσώρευση πλούτου και από την άλλη αύξηση με επιταχυνόμενους ρυθμούς της φτώχειας, της ανεργίας, της απόλυτης εξαθλίωσης. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αν σήμερα οι πολιτικές δυνάμεις, που την αντιπαλεύουν και την αμφισβητούν, είναι μικρές, αύριο θα γίνουν περισσότερες και μεθαύριο ακόμη πιο ισχυρές. Τα ρυάκια σιγάσιγά θα γίνου χείμαρροι και οι χείμαρροι ορμητικά ποτάμια. Η ευρωπαϊκή ιστορία του 19ου και 20ού αιώνα είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα.

Θ. Κ.