Στην κινηματογραφική ταινία "Κολοσσός: Το Πρόγραμμα Φόρμπιν", ένας υπολογιστής αναρριχάται στην παγκόσμια κυριαρχία μέσα από τα σπήλαια ενός σκαμμένου βουνού, όπου κουτιά με φωτάκια που αναβοσβήνουν και περιστρεφόμενοι μηχανισμοί οδήγησης ταινιών δέχονται τη φροντίδα μιας στρατιάς από προγραμματιστές ντυμένους με άσπρες μπλούζες.

Το στερεότυπο άλλαξε μεταξύ του 1977 και του 1982, όταν οι προσωπικοί υπολογιστές εισέβαλαν στα σπίτια και στα γραφεία. Η νέα πραγματικότητα αντανακλάστηκε σύντομα σε κινηματογραφικά έργα: Για παράδειγμα, η ταινία "Γουόλ Στριτ", του 1987, παρουσίαζε μια μηχανή που είχε συρρικνωθεί σε επιτραπέζιο μέγεθος, χωρίς φωτάκια και μαγνητικές ταινίες, με μια οθόνη καθοδικών ακτίνων, ένα πληκτρολόγιο και ένα ποντίκι (συσκευή που καθώς κυλίεται υπό την οδήγηση του χεριού κινεί ανάλογα έναν δείκτη στην οθόνη). Το ιερατείο των προγραμματιστών είχε εξαφανιστεί και στη θέση τους βρισκόταν μόνο ένας άνθρωπος - που έπαιζε το ρόλο του χρηματιστή - για τον οποίο ο υπολογιστής δεν ήταν πια αυτοσκοπός, αλλά απλώς ένα εργαλείο.

Οι ταινίες της δεκαετίας του '90 θα περιγράφουν τους υπολογιστές σαν άκακες συσκευές, που θα μοιάζουν πιο πολύ με ρολόγια χειρός και λιγότερο με επιτραπέζια ρολόγια. Θα έχουν λεπτές, επίπεδες οθόνες, μικρόφωνα ή γραφίδες αντί των πληκτρολογίων και ασύρματους πομπούς αντί των καλωδιωμένων μόντεμ (κωδικοποιητές - αποκωδικοποιητές για επικοινωνία υπολογιστών μέσω τηλεφωνικών γραμμών). Παραπέρα, η σχέση τους με το χρήστη θα αλλάξει από εκείνη ενός απομονωμένου εργαλείου βελτίωσης της παραγωγικότητάς τους σε έναν ενεργό συνεργάτη, στην απόκτηση, χρήση και δημιουργία πληροφορίας, καθώς επίσης και στη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.

Πιστεύεται γενικά, από τους ανθρώπους της πληροφορικής, ότι ο υπολογιστής θα παίζει όλο και περισσότερο πιο ενεργό ρόλο στη συνεργασία του με το χρήστη. Κι αυτός ο επικουρικός ηλεκτρονικός πράκτορας (με την έννοια εκείνου που αναλαμβάνει να κάνει κάποια εργασία για λογαριασμό άλλου) δε θα περιορίζεται μόνο σε ένα τύπο υπολογιστή. Θα μπορεί να μετακινείται από τον υπολογιστή, που χωρά στην παλάμη του ενός χεριού, στον επιτραπέζιο υπολογιστή του γραφείου, ως τους υπερυπολογιστές και πάλι πίσω. Ο χρήστης, καθώς θα μετακινείται μεταξύ σπιτιού και τόπου δουλιάς, θα μπορεί να αναθέσει στον ηλεκτρονικό πράκτορα εργασίες όπως αυτές:

• Ποια ημερομηνία το Φλεβάρη κατέγραψα μια τηλεφωνική συνομιλία με τον Γιώργο;
• Κλείσε μου ένα ραντεβού σε βουλκανιζατέρ που βρίσκεται στο δρόμο μεταξύ σπιτιού και γραφείου και το οποίο είναι ανοιχτό μετά τις 6 μ.μ.
• Διάνεμε αυτό το προσχέδιο στην υπόλοιπη ομάδα και ενημέρωσέ με μετά αν το διάβασαν.
• Οποτεδήποτε δημοσιεύεται μια μελέτη γύρω από τα φουλερένια, θέλω να παραγγέλνεις ένα αντίγραφο για τη βιβλιοθήκη μου.

Οι προγραμματιστές θα κάνουν τους ηλεκτρονικούς πράκτορες να φαίνονται έξυπνοι, προσδίδοντάς τους ορισμένες κριτικές ικανότητες. Οι πράκτορες θα συμβουλεύονται βάσεις δεδομένων και όταν βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδο (είτε αντικειμενικά, είτε γιατί δεν μπορούν να κρίνουν τι πρέπει να κάνουν), θα ζητούν τη συμβουλή του χρήστη. Θα είναι σαν άνθρωποι βοηθοί, με τη διαφορά ότι δε θα έχουν φυσικά την έμπνευση και την ικανότητα του ανθρώπου να αυτοσχεδιάζει. Θα μπορούν, ωστόσο, να αναγνωρίζουν επαναλαμβανόμενα σχήματα στη δουλιά του χρήστη, να εξετάζουν τα εισερχόμενα μηνύματα και να λαμβάνουν υπόψη τις προθεσμίες. Εξοπλισμένοι με τέτοια πληροφόρηση, οι πράκτορες θα μπορούν μερικές φορές να καταλάβουν ανάγκες του χρήστη πριν ακόμα προλάβει αυτός να τις διατυπώσει ή και να τις συνειδητοποιήσει καν. Ενας φορητός υπολογιστής θα μπορούσε να κάνει την εξής ενημέρωση στο χρήστη του κατά τη διάρκεια του προγεύματος:

• Με ρωτήσατε πότε κάνατε την πιο πρόσφατη καταγραφή μιας τηλεφωνικής συνδιάλεξης με τον Γιώργο. Ηταν στις 27 Φλεβάρη. Θέλετε να ακούσετε τη συνδιάλεξη;
• Καταγράψατε σε μια σημείωση την περασμένη βδομάδα ότι τα λάστιχά σας έχουν μισοξεφουσκώσει. Θέλετε να σας κλείσω ένα ραντεβού για σήμερα με το βουλκανιζατέρ;
• Ο Γιάννης πέταξε και τα τέσσερα προσχέδια που του στείλατε χωρίς να διαβάσει κανένα απ' αυτά.
• Ζητήσατε ερευνητικές μελέτες σχετικά με τα φουλερένια. Θέλετε να παραγγείλω μελέτες και για άλλα οργανικά μικροσυσσωματώματα;

Αν και οι εντολές και απαντήσεις διατυπώνονται εδώ σε μορφή προτάσεων της γλώσσας του χρήστη, κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο. Θα μπορούσαν να είχαν δοθεί σαν χειρόγραφες σημειώσεις ή να έχουν εκφωνηθεί, στα ελληνικά ή σε κάποια άλλη γλώσσα, και βέβαια σε μια γλώσσα πιο κοντά σε εκείνη του υπολογιστή, όπως η SQL (γλώσσα δομημένων ερωτημάτων). Θα μπορούσαν, επίσης, να έχουν τη μορφή επιλογών που διαλέγονται ή διαγράφονται, κενών που συμπληρώνονται, ή ενός "ναι"/"όχι" σε ερωτήσεις που θέτει ο πράκτορας με κάποιο τρόπο.

Οι αλλαγές στο ρόλο του υπολογιστή: από γρίφος για λίγους, σε προσωπικό βοηθητικό εργαλείο και μετά ενεργός βοηθός, έρχονται σαν διακριτά κύματα που μπορούν να θεωρηθούν ανάλογα με τις μεταπτώσεις προτύπων (paradigm shifts), όρο που καθιέρωσε ο φιλόσοφος Τόμας Κουν, του ΜΙΤ, θέλοντας να περιγράψει τις επαναστατικές αλλαγές στην επιστημονική σκέψη. Τα νέα πρότυπα στην πληροφορική γίνονται δυνατά μέσα από συνεχείς βελτιώσεις σε μια ποικιλία τεχνολογιών και, ταυτόχρονα, με την ωρίμανση της οικονομίας. Τα πρότυπα αυτά φαίνεται να δίνουν τη θέση τους σε νεότερα κάθε δεκαετία.

Η εξέλιξη της πληροφορικής μέσα στη σχεδόν απόλυτη κυριαρχία του καπιταλιστικού συστήματος συνοδεύεται από τις προσπάθειες των γιγαντιαίων εταιριών, που κυριαρχούν σήμερα στη σχετική αγορά, να αυξήσουν την κατανάλωση προσφέροντας χρήσιμα και μη προϊόντα. Αυτή η τάση οδηγεί σε μεγάλη σπατάλη ανθρώπινων δυνάμεων και υλικών πόρων (στον μεταξύ τους ανταγωνισμό και σε άχρηστα προϊόντα). Αναμφισβήτητα, όμως, τα νέα πρότυπα στην πληροφορική οδηγούν στην ακόμα μεγαλύτερη κοινωνικοποίηση της παραγωγής. Ταυτόχρονα, επιτρέπουν τη μεγάλης κλίμακας συσσώρευση αυτών των πολύτιμων, εν δυνάμει αγαθών: των πληροφοριών.