"Η κατάσταση που κληροδότησε στη δεκαετία του είκοσι η προηγούμενη περίοδος, που ξεκινάει από την απελευθέρωση, ήταν από κάθε άποψη άθλια". Πρόκειται για την κατάσταση της δημοτικής εκπαίδευσης όπως την κληροδότησε από συστάσεώς του το ελληνικό κράτος και στον 20ό αιώνα: "Οι δάσκαλοι ξεκινούσαν από τους γραμματοδιδασκάλους, που ήταν χωρίς κανένα προσόν, προχωρούσαν μετά το 1892 στους υποδιδασκάλους, για να φτάσουν στους πτυχιούχους δημοδιδασκάλους. Υπήρχαν και δάσκαλοι μη πτυχιούχοι, όπως επίσης κι άλλοι που είχαν διοριστεί με βάση ένορκη κατάθεση δύο μαρτύρων" (!).Ο λόγος, απλός και τεκμηριωμένος, ανήκει σ' ένα δάσκαλο που εκράτει τα λόγια του και με την πράξη του. Τον Γιάννη Κατσαντώνη,που καθώς διορίστηκε δάσκαλος το '29 και έζησε από πρώτο χέρι και την άθλια κατάσταση της δημοτικής εκπαίδευσης και, όντας μέλος του ΚΚΕ, συμμετείχε στο δραστήρια αγωνιστικό και συνδικαλιστικό κίνημα των δασκάλων και μέσω της ΔΟΕ από τα χρόνια του μεσοπολέμου και εντεύθεν. Κίνημα που διεκδικούσε μιαν ουσιαστική, προοδευτική εκπαίδευση, που να βγάλει από τα "σκοτάδια" και το λαό και τη ζωή των δασκάλων. "Καρπός" της ιστορικής γνώσης και της ιδεολογικής πράξης του αληθινού δασκάλου είναι και το νέο βιβλίο του "Η Αριστερή Παράταξη των Δασκάλων στο μεσοπόλεμο",που μόλις κυκλοφόρησε από τη "Σύγχρονη Εποχή".(Θυμίζουμε τα προηγούμενα βιβλία του: "Πολεμώντας τους καταχτητές", "Οι δάσκαλοι στους αγώνες για ψωμί, παιδεία, ελευθερία", "Με τους δεσμώτες αγωνιστές" - "Σύγχρονη Εποχή" και "Εκπαιδευτικοί και Εθνική Αντίσταση" - εκδόσεις "Χ. Καρανάση).

Ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο της ιστορικής μελέτης του, κάνοντας μια σωστή θεώρηση του κινήματος των δασκάλων, με αναφορά των σημαντικότερων ιστορικών γεγονότων, δίνει συνοπτικά το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο και τις συνθήκες της μικρασιατικής καταστροφής, αντιμετωπίζοντας το κίνημα των δασκάλων σαν μέρος του λαϊκού κινήματος, με πρωτοπόρο στους αγώνες το νεοσύστατο ΚΚΕ. Το δεύτερο κεφάλαιο, συμπυκνωμένα, περιγράφει την εξαθλίωση της δημοτικής εκπαίδευσης και των δασκάλων. Το τρίτο, την εμφάνιση (1929) της Αριστερής Παράταξης Δασκάλων στη ΔΟΕ, την αντικομμουνιστική προσπάθεια διάσπασης του κλάδου, τη γενναία αγωνιστική δράση δασκάλων σαν τον Νίκο Πλουμπίδη και τόσων άλλων που πολέμησαν το "ιδιώνυμο" του Βενιζέλου, τους δικτάτορες, το Γερμανό κατακτητή, τον Αγγλοαμερικανό "σύμμαχο"... Το τέταρτο, εμπλουτισμένο όπως όλο το βιβλίο με κείμενα και φωτογραφίες - ντοκουμέντα, μνημονεύει ηρωικούς δασκάλους.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ